Devlet sanatçısı Atlığ’ın vefatı İstanbul Üniversitesinin sosyal medya hesabından “Tıp Fakültesi mezunu olan Devlet Klasik Türk Müziği Korosu’nun kurucusu ve eski şefi Prof. Dr. Nevzat Atlığ, tedavi gördüğü hastanede 98 yaşında vefat etti. Merhuma Allah’tan rahmet, tüm sevenlerine başsağlığı dileriz” ifadeleriyle duyuruldu.

Pek çok müzisyen yetiştiren usta sanatçı, 30 yıl öğretim üyeliği yaptı.

Yönettiği sayısız sahne, radyo ve konserler dışında yirmi CD’lik müzik yayını ve beş ciltlik Türk Musikisi Klasikleri nota yayınları yaptı.

Hakkında birçok makale ve kitap kaleme alınan Atlığ, 2018’de Cumhurbaşkanlığı Necip Fazıl’a Saygı Ödülünü almıştı.

Danimarkalı yönetmenden Filistin’e destek

Türkiye Dil ve Edebiyat Derneği’nde yeni yönetim

Diyarbakır annelerinin filmi gösterildi

İsrail’in katliamı çizgilerin dilinde

HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut Arslan, Huseini’ye anlamlı ve örnek davranışı dolayısıyla teşekkür etti. Uluslararası Kısa Film Yarışması’nın, kültürel ve sendikal hareketin ortak bir mücadele alanı olduğunu ifade eden Arslan, “Huseini’nin talebi üzerine kazandığı ödülünü Filistin’de, Gazze’de Siyonist İsrail’in acımasız saldırıları sonucu açlık ve sefalete mahkum edilen kardeşlerimize ulaştıracağız” dedi.

Türkiye Dil ve Edebiyat Derneği’nde yeni yönetim

Diyarbakır annelerinin filmi gösterildi

İsrail’in katliamı çizgilerin dilinde

Derneğin 2021-2023 dönemi faaliyetlerini kapsayan tanıtım filminin gösterildiği kurulda, konuşmaların ardından yönetim kurulu ve denetim kurulu açıklandı.

Ekrem Erdem’in başkanlığındaki yönetim kurulunda; Ahmet Nasuhi Bayrakçı, Ali Bekgöz, Ali Erdem, Ayhan Küçük, Ayşe Nur Çalıkçı, Aytaç Ören, Cemal Özdemir, Faysal Atmaca, Feridun Tekbıyık, Habibe İskender Delibaş, Hülya Gümüştepe, İrfan Çalışan, Mehtap Şenkaya, Nedret Apaydın, Orhan Albayrak, Osman Kaymak, Ömer Berkli, Önder Piyade, Salih Güzel, Seyfettin Dilaver, Seyfullah Şahbaz, Üzeyir İlbak, Yusuf Murat Gürbüz ve Zekeriya Kaan yer alacak.

Diyarbakır annelerinin filmi gösterildi

İsrail’in katliamı çizgilerin dilinde

Gösterime, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakan Yardımcısı Sevim Sayım Madak, filmin yapımcısı, yazar ve eski Milletvekili Orhan Miroğlu, yönetmen Yasemin Çekiç, filmin danışmanı Dr. Öğretim Üyesi Nurcan Özkaplan Yurdakul ile 5 Diyarbakır annesi katıldı.

Gösterimin ardından moderatörlüğünü festivalin Artistik Direktörü Samed Karagöz’ün yaptığı söyleşi gerçekleştirildi. Söyleşide konuşan Bakan Yardımcısı Madak, belgeseli izlerken hem çok duygulandığını hem çok etkilendiğini dile getirdi.

HACİRE ANA BULAMADIK

Filmin yapımcısı Orhan Miroğlu, Hacire anayı oynayacak bir oyuncu bulamadıklarını ifade ederek, “Bu korku atmosferi maalesef sanat, edebiyat camiasında da süren bir şey. Hele de Diyarbakır’a gittiğinizde bunu zaten hissedersiniz. Diyarbakır’ın, deyim yerindeyse, varoşlarında benzer korkuyu hissedersiniz. Aslında bizim niyetimiz, Diyarbakır merkezli bir çalışma yapmaktı fakat sonra baktık ki, sadece Diyarbakır, bu film için yetmeyebilir. Dolayısıyla başka illerden de 80-90’a yakın röportaj gerçekleştirdiler” dedi. Yönetmen Yasemin Çekiç de “Annelerimizin röportajlarını dinlerken ne yapacağımı şaşırdım. Çok duygulandım ve nasıl yardım edebilirim diye düşündüm. Konuyu ‘Kayıp’, ‘Tuzak’, ‘Azim’ ve ‘Kurtuluş’ başlıklarıyla bölerek anlattım. Herkesin acısını anlatmak isterdim fakat ancak bu kadar yetişebildim” diye konuştu.

İsrail’in katliamı çizgilerin dilinde

Sanatçılar İsrail’in Filistin’e uyguladığı zulmü eserleriyle dünyaya haykırmaya devam ediyor. İşgali dünyaya duyurmanın en etkili yollarından birisi olan çizimler, Beyoğlu Belediyesi’nin açtığı “Filistin, Daima” sergisinde buluştu. Altı sanatçının birbirinden çarpıcı eserlerini bir araya getiren sergi, geçtiğimiz gün İstiklal Sanat Galerisi’nde açıldı. Yaşanan zulüm, çoğu Filistinli olan sanatçıların gözünden aktarılıyor. Dünyaca ünlü Filistinli çizerler Alaa Allagta, Osama Hajjaj, Amjad Rasmi, Mohammad Sabaaneh ve Naser Jafari’nin çizgilerine ülkemizden Hüseyin Ünlü’nün tabloları eşlik ediyor. Yaşananları tüm çıplaklığıyla aktaran eserler, dünyanın gösterdiği haklı tepkiyi, eski ve yeni karikatür, illüstrasyon ve yağlı boya çalışmalarla İstanbul’un kalbi Beyoğlu’ndan duyuruyor. Toplam 70 eserin yer aldığı sergi, İstiklal Sanat Galerisi’nde 15 Ocak’a kadar görülebilecek.

Sergi fikrinin, gündemle alakalı İstanbul’daki belediyelerin ‘Neler yapabiliriz’ sorusuyla ortaya çıktığını söyleyen sergi küratörü İsmail Erdoğan, “Filistinli olup Türkiye’de yaşayan sanatçı Dr. Alaa Allagta ile iletişime geçtim, bu konuda nasıl bir sergi ortaya çıkabileceğini sordum. Filistinli illüstrasyon sanatçısı dostlarını bizim için bir araya getirdi. Sanatçılarımızın hepsini sergide görmek istiyorduk. Zor şartlardan ötürü sadece bir sanatçımız gelebildi” dedi.

TURİSTLERİN İLGİSİ YOĞUN

Sergi açılmadan gezmek isteyenlerin olduğunu belirten Erdoğan, turistlerin yoğun ilgisinden de söz etti. Küratör, “Sergi bilgilendirmesi için ön camı giydirdik. Görenler, açılış olmadan sergiyi gezmek istedi. Açılıştan sonra da gördük ki yoğun bir talep var. Bu konu hemen hemen dünyadaki her insanın bir şekilde gündemi olduğu için, ülkemize gelen turistler de buna kayıtsız kalmadı. Muhtemelen 15 Ocak’a kadar çok sayıda yerli-yabancı turistin ziyaret edeceği yoğun katılımlı bir sergi olacak. Bu ilgi, yaşananların bütün insanlığın meselesi olduğunu gösteriyor” diye konuştu.

KATLİAMI METAFORLARLA ANLATTI

Yaklaşık 20 yıldır profesyonel olarak çizim yapan ve bu yıl hazırladığı iki yağlıboya eseriyle sergiye katkıda bulunan ressam Hüseyin Ünlü, Filistin’de yaşananların çıplak vahşet olarak tanımlanması gerektiğini söyledi. Sanatçı, “Bu durum, sağlıklı düşünebilme yapısına sahip tüm bireylerin, hayattaki gerginliğini artırmalıdır. Sosyal varlık olarak yaşayan ve birbirleriyle etkileşim kuran insanoğlunun bu işkence ortamı konusunda söyleyecek bir şeyi olmalı. Ben de mantık zincirine oturmayan bu katliamı kendi formlarımla ele almaya çalıştım” cümlelerini kurdu.

Ünlü, Filistin için söyleyecek sözü olan sanatçılarla bir arada olmanın rahatlatıcı olduğuna işaret ederek, “İzleyici ne kadar duyarlıysa metaforlar o kadar kendini okutur hale geliyor. İnsanların renkli düşünmesini istiyorum” sözlerini kullandı.

Adıyaman'da bin 800 yıllık keşif: Perre Antik Kenti'nde Roma dönemine ait bir kadının rölyefine rastlanıldı

Bu müze dünyada ilk ve tek: Binlerce yıllık gizemli tarihi barındırıyor

Murat Ülker sanatta düzen kavramını irdeledi: Çirkinliğin olduğu yerde sanat var mıdır?

Konya’da ‘Vuslat Vakti': “Nakş-ı Füsun” sergisi sanatseverlerle buluştu

Bahadır İçel’in 'Uyumsal Zeka'yı mercek altına aldığı 14’üncü kitabı yayımlandı

Sanatçılar Mevlana'nın düşünce dünyasını yorumladı: 'Vuslat' sergisi kapılarını sanatseverlere açtı

Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü, ilk kez 2018 yılında hayata geçirdiği ‘Tır Tiyatrosu’nu 5 yıl aradan sonra turneye çıkarmaya hazırlanıyor. Tır Tiyatrosu’nun, Anadolu turnesi için yaz aylarının gelmesini bekleyen Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü, bu projeyle daha önce ulaşılamayan köylerde de perde açacak.

GEZİCİ TİYATROLAR TURNEYE ÇIKIYOR

Edinilen bilgiye göre, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü oyun oynamaya uygun tır organize ederek, ‘Tır Tiyatrosu Projesini’ yeniden hayata geçirecek. İlk kez 2018 yılında başlanan ve öncesi, 60’lı ve 70’li yıllardaki Anadolu turnelerine dayanan gezici tiyatrolar tır dorsesinde köyleri gezecek. Yerleşik Tiyatro Müdürlüğü tarafından 12 yeni kadın yazarın eseri, kadın yönetmenler tarafından sahnelenecek. Böylece devlet tiyatrolarının repertuarındaki kadın yazarlara ait oyun sayısı daha artırılacak. Yerli oyun yazarlarının yetişmesi için yerli telif eserleri destekleme projesi sürecek. Üniversiteler ve STK’lar ile iş birliği yapılacak. Bu kapsamda, ‘oyun yazarlığı’ projesi hayata geçirilecek. Oyun yazma yarışmalarına da devam edilecek. Genç yazarların oyunlarını daha yetkinleştirmeleri için ortak çalışmalar yürütülecek.

Diyanet'ten 'Kudüs Biyografisi'

Murat Ülker Beverly Hills 'Gucci Cafe' Goyasını okurlarıyla paylaştı

Emine Erdoğan'dan 'Türkiye'nin Gönüllüleri Buluşması' programına ilişkin paylaşım: İnsan insanın yurduymuş insan insana şifaymış

Ekonomi, seyahat, sanat alanlarındaki yazılarıyla dikkat çeken Yıldız Holding Yönetim Kurulu Üyesi, Pladis ve GODIVA Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker, okurlarına adeta başka dünyaların kapılarını aralıyor.

Bugünkü yazısında ise Prof. Dr. Ayla Ersoy’un 'Sanat Kavramlarına Giriş' kitabından yola çıkarak sanatta güzel ve çirkin kavramlarını irdeleyen Ülker, "Sanat düzendir, güzellik hayalle düşüncenin uyumu, çirkinlik ise uyumsuzluktur" ifadelerini kullandı.

Ülker, yazısında şu ifadeler yer verdi;

ÇİRKİNLİĞİN OLDUĞU YERDE SANAT VAR MIDIR?

“Sanat Kavramlarına Giriş” sanata ilgisi olan, sanat alanında bilgi sahibi olmak isteyenlerin kavram bilgisine erişebileceği açık ve sade bir anlatım sunuyor. Prof. Dr. Ayla Ersoy’un Marmara Üniversitesi, Resim-İş bölümünde verdiği “Estetik ve Sanata Giriş” derslerinden yola çıkılarak hazırlanmış. Genel hatlarıyla sanat hakkında kavramların açıklandığı altı bölümden oluşan kitap, sanatın tanımı ile başlıyor.

Bütün sanatların ortak bir özelliği vardır, diyor yazar: Hoşa gitmek, yani beğenilme isteği. Yazarın sanat tanımını şöyle: Hoşa giden biçimler yaratma (*) çabasıdır. Sanat, insanla doğadaki nesnel gerçekler arasındaki estetik ilişkidir. Bu ilişkiyi oluşturan üç aşama vardır:

Birinci aşamada sanatçı, doğadaki maddi özellikleri (renkler, sesler, hareketler ve çeşitli fiziksel dış tepkiler) algılar.

İkinci aşamada bu algılar estetik amaçlar dikkate alınarak hoşa giden biçimlere ve kalıplara dökülür.

Son aşamada ise sanatçıda daha önceden var olan duygu ve heyecan durumlarına yeni algılar uydurulur.

Devamı yazımda

(*) yaratma: zekâ, düşünce ve hayal gücünden yararlanarak o zamana kadar görülmeyen yeni bir şey ortaya koymak anlamında

İnsanın en kuvvetli ihtiyacı eşyalara veya olaylara bir düzen vermektir ve düzensizlik, insan zihni için yokluk anlamına gelir. Bu anlamda sanat bir düzene koyma işidir.

Güzellik ise, bir nesnenin insanda hoş bir etki yaratmasıdır, hayal gücümüz ile düşünce gücümüz arasındaki uyumdur. Çirkinlikse, duygularımız arasında biçim bağlantısının sağlanamamasıdır.

Prof. Dr. Ayla Ersoy’un Marmara Üniversitesi, Resim-İş bölümünde verdiği “Estetik ve Sanata Giriş” derslerinden yola çıkılarak hazırlanmış olan “Sanat Kavramlarına Giriş” kitabımız, Çirkinliğin olduğu yerde sanat var mıdır? diyerek, bir tartışmaya değiniyor.

Sanatın güzel olması gerekmez. “Güzeli hoşa giden şey” olarak betimlediğimizde, güzel bir çiçeği koklamak ya da güzel bir meyve yemek hoşa gider. Sanattaki güzel, doğadaki güzelliklerin insan ruhundan geçerek oluşturduğu bir güzelliktir. İnsanın doğa karşısında aldığı estetik tavır ve algı, estetik hoşlanmaya dönüşmüştür.

Duygusallık ve estetik haz birbiriyle ilişkilidir. Duygusallık, belirli bir dış uyarıcının varlığına bağlıdır. Fakat estetik haz, örneğin dinlediğimiz güzel bir müziği ele alalım, bu müzik bitse dahi bıraktığı etki devam eder. Estetik haz, bu nedenle diyebiliriz ki, duyu alanında doğar, ancak onu aşar ve insan kişiliğinin bütününe yönelir.

B. Croce’a göre “Sanat sezgidir”. Sanatı bir “biçim verme isteği” olarak tanımlarsak, sanatçının akıl ile değil, içgüdüleri ile bir sanat yapıtı ortaya koyduğu söylenebilir. Bu nedenle, hiçbir dönemin sanatı bir diğer dönemin sanatından üstün olamaz. Sanat, zamanın bir ürünüdür. Zaman, din, ortam, ekonomi, politika vb. onu etkileyen önemli faktörlerdir.

Sanatçının duyarlı olması, zeki olmasından daha önemlidir. Yapıt, orijinal ve sanatçıya özgü bir nitelikte olmalıdır. Sanat, insanın kendi insanlığını tanımasıdır.

Yani kitaba göre sanatçı; “İnsan zihninin derinlerinde yer alan, kendine özgü, içgüdüsel yaşamı, eşsiz yeteneğinin ona verdiği güçle maddeye dökebilen kişidir.”. Sanatçı, görünmeyen bu hayalleri derinlemesine işleyip bir etkinlik kazandırarak görünür biçimler haline sokar.

Birçok sanatçı romantik ve hayalperesttir, çünkü gerçek dünyada yaşamaya tahammül edemez, haz veren bir aleme sığınır. Sanatçının insanlığı ile sanatçılığı arasında farklılıklara rağmen ikisi arasında doğal bir bağlantı bulunur, zira ikisi iç içe girmiştir. Ancak sanatçı kişinin bir yanı, gündelik kişilik yanından ağır basar. Bir sanatçının kişiliği ne kadar büyükse ve günlük yaşamda içinde bulunduğu koşullardan kendini ne denli soyutlamış olursa, ortaya koyduğu yapıt da o denli başka ve önemli olur. Tabii etkili olan önemli bir faktör de sanatçının içinde yaşadığı toplumsal koşullardır.

Yine kitaba göre insan, bilme eylemi ile tüm doğayı olanca gücüyle öğrenmeye çabalar. Bilgisi arttıkça güçlenir. İnsan her zaman olabileceğinden fazlasını isteyerek, yaradılışının sınırlarını aşmaya çalışacak, ölümsüzlüğe ulaşmak gayesiyle yaşayacaktır. Hatırasıyla ölümsüzleşen sanatçıların hepsi yaşadıkları çağın ilerisinde, özgün karaktere sahip insanlardır. Topluma ve insanlığa seslenebilen ve onların özlemlerini dile getiren kişilerdir.

Deha, sanatçının doğadan aldığı bir yetenektir. Sanatçı bu yetenek sayesinde bir insanın yetersiz yapabildiği şeyleri, iyi ve kolayca yapabilir. Bu dehanın üstün bir yaratılış olduğu kabul edilirse, dâhilik kişiyi toplumdan ayırmaz, bilakis onu milyonlarca insanın önderi konumuna taşır. Sanatçı taklitçilikten kaçınmalıdır, kendine özgü bir yol bulmalıdır.

Sanat hakkında iki görüşe değiniyor kitap:

1- Nesnel Görüş

Sanatçının kişisel duyumları, düşünceleri ve kararları ile ortamın ilişkisinden oluşan bir bütünlük olarak tanımlanıyor. Sanatçının bireysel duyarlılığını belirleyen insancıl duyuları, yaşam boyu bir gelişim içerisinde usulca oluşur. Bundan dolayı, bir sanatçının yaşam boyu ürettiği yapıtlar incelendiğinde zaman içinde farklılıklar oluştuğu görülür. Ancak hepsinde aynı kişilik ve üslup hakimdir. Bu kişiliğin oluşmasında yaşanan toplumsal olaylar da etkin olmuştur.

2-Öznel Görüş

Bireyselliğe ve kişiliğe değer veren görüştür. Ancak öznel bir davranışın, kararın arkasında her zaman nesnel, özellikte toplumsal güçler vardır. Sanatçılar yaşadıkları süreç içinde topluma aykırı da olmuşlardır; yaşadıkları toplumda anlaşılamamışlardır. Friedrich Schiller bunu şu şekilde belirtiyor: “Öznel görüşü benimseyen sanatçı, doğaya ve topluma olan tepkilerini, kendi öznelliği içerisinde, giderek daha enerjik ve uzmanca belirtir. Bu kişiliğini daha kapsamlı ve zengin kılar.”

Sanat, bilinçli bir çalışmadır, diyor yazar: “Sanat yaşanılan anı aştığı ölçüde değer ve önem kazanır. Sanat yapıtının gerçek varlığı aşması, değer kazanması ise onu izleyen bir öznenin varlığına bağlıdır. Ancak bu özne, bu sanat yapıtına bir anlam verebilir. Bir sanat yapıtının anlaşılamaması, onu estetik olarak algılayacak bilincin var olmamasından kaynaklanır.

Buna mukabil sanatçıların da eser verirken aynı malzeme, tarz ve konu etrafında odaklandığını görüyoruz. Burhan Doğançay, Devrim Erbil gibi örnekler var, yani sanat bilinçli ve planlı hatta hedefli bir çalışmadır, çoğunlukla…

Güzel sanatları biçimsel olarak, kullandıkları araçlara ya da izledikleri amaçlara göre sınıflandıracak olursak:

1. 
   
2. Maddeye biçim veren plastik sanatlar; mimari, resim heykel, kabartma güzel sanatlar grubundadırlar, aynı zamanda görsel sanatlar olarak değerlendirilirler.
3. 
   
4. Ses ve söze biçim veren fonetik sanatlar; Edebiyat ve müzik, bu grupta değerlendirilen sanatlardır, kulağa hitap ettikleri için işitsel sanatlar olarak da değerlendirilirler.
5. 
   
6. Harekete biçim veren ritmik sanatlar; dans, bale, sportif oyunlardan oluşurlar.

Sanatın Doğuşu

Peki sanat nasıl doğdu? Sanatın nasıl doğduğu kesin olarak bilinmiyor. Ancak arkeologlar tarafından bulunan mağara bulgularıyla keşifler dizisi günümüze kadar gelmiş. Araştırmalara en çok katkı sağlayan alanlardan biri de dilbilim olmuştur. Aslında insanın varoluşuyla birlikte sanat ortaya çıkmış. İnsanın bilinçsizliği, yalnızlığı ve ürkekliği, doğaya karşı duyduğu korku ve hayranlık mı, sanatın ortaya çıkmasını sağlamış. İlkel insan, karşılaştırmayı, seçmeyi, kullandığı ilkel araçların benzerlerini üretmeyi öğrenmiş ve her türden benzerliğe çok önem vermiş. Benzerlikler arasında bağlantı kurmuş ve gittikçe artan bir soyutlama ile pek çok araç kümesi oluşturmuş ve bunlara isim vermeye başlamıştır. İsimlendirme, dış dünyada nesneleri tanımak ve ilkel toplum içinde iletişim sağlamak amacıyla yapılmış.

İlk paragrafta söylenegelen şeyler tekrarlana tekrarlana bugüne gelmiştir. Ama bence, mağara resimleri sanattan ziyade iletişim amaçlıdır. Düşünsenize yazı hatta lisan bile tamamiyle gelişmemişken insanlar sanat, sosyallik ve eğlence için resim çizmemişler, bilakis hikayeleştirmede kullandıkları iletişim aracı olarak resimleri bilhassa eğitim için kullanmışlardır. Seyahat ve haberleşme imkanı yokken iki milyon yıl süren neolitik devirde dünyanın heryerinde bulunan av aletlerinin mesela baltaların aynı tipte olması nasıl açıklanabilecektir. İnsanlığın bir ortak zihni mi vardı veya onlara bir öğreten mi? Sonra ne oldu da insanlar 6 bin yıl önce birden yazıyı keşfederek günümüz uygarlığının temelini atıverdiler? İnsanlar putlara tapıyorlar ve putlar doğadaki çeşitli güçleri temsil ediyorlardı. Yani çok tanrılı idiler, tanrıları da kendileri gibi güçsüz olup bazen işbirliği bazen de kavga ediyorlardı. İlkel insanların benzer bir sosyal hayatları olmadan bu felsefeyi nasıl edinmişlerdi, bulmuşlardı? Yoksa her şey tek tanrılı bir din ve vahiy mesajı ile mi başlamıştı? Eski kitaplarda insan uygarlığının her sıçramasında o meslekle anılan bir peygamberin (ilahi mesajı ileten kişi) varlığını görüyoruz. Mesela İdris, Hermes peygamberin terzi oluşu gibi…

Sanat hangi amaçla ve hangi dönemde yapılmış olursa olsun çalışmanın ürünü ve toplumsal bir üretimdir. Nesneyi doğadan seçip isimlendiren ve işaretleyen ilk insan ise ilk sanatçıdır. Böylelikle, mağara duvarlarına resim yapan, kapılarına bereket simgesini koyan, ilk barınak ve ilk kulübeyi yapan kişiler de sanatçı olarak sayılabilir. Belki biz bilmiyoruz demek yerine böyle diyoruz.

Sanatın kaynağı nedir?

1. 1-İlkel topluluklarda sanatın din ve büyüden doğduğu iddia ediliyor. İlkel insan topluluklarındaki bu av ve büyü törenleri, toplu bir eğitim gibi görülmekte ve sanatın bunlardan kaynaklandığı ileri sürülmüş. Şiir, müzik, dans ve tiyatro sanatının temelleri buna dayandırılmış.
2. 
   
3. 2-Bir diğer sav, sanatın karşılıksız ve amaçsız, taklitten doğduğudur. Toplumun tüm yapısı taklit etmeye dayanır, sanat da bu yapılardandır.
4. 
   
5. 3-Psikoloji yardımıyla sanatın kaynağını açıklamaya çalışanlara göre, bütün hazlar gereksinimlerin tatmininden doğar. Gereksinimler ne denli çok ve büyükse, tatmininden doğan haz da o denli güçlü olur.

Sanatın amacı nedir?

Sanatın dinsel, duygusal, faydalı ve ulusal amaçları vardır. Sanatın bir amacı da güzeli bulmaktır. Ancak kastedilen, estetik bağlamında güzellik değildir, sanat çoğu zaman estetiği aşarak, tek bir bireysel ruhun değil, toplumun ürünü olur.

Örneğin, müzik, insanı kötü duygulardan arındırır, iyi duygular aşılar. Yazara göre, müziği bu şekilde en iyi kullanan uygarlıklar Yunanlılar ve Osmanlılar olmuştur. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nden Osmanlı’da bazı sağlık kurumlarında hastaların müzik ile tedavi edildiğini öğreniyoruz.

Sanatın işlevlerinden biri de insanlar arasında iletişim sağlamaktır. Başka bir deyişle, kişinin kendinde biriktirmiş olduğu manevi değerleri başkalarına ulaştırmasıdır. Sanat yapıtlarından aldığımız bilgiler çoğu zaman, sanata özgü bilgiler değildir.

Lev Nikolayeviç Tolstoy başta olmak üzere, ahlak ve karakterden yoksun sanatçıların, toplumu kötü yönde etkileyebileceğini savunan düşünürler de var. Çünkü sanatın iletişimsel işlevi, bütün diğer işlevlerinin gerçekleşebilmesinin koşuludur. Dil sadece o dili konuşan kesim arasında bir bildirimde bulunabildiği halde, sanat bütün insanlığa açık, herkesin anlayabileceği ortak bir dil ortaya koyar.

Sanatın bütün bu sosyal ve kültürel amaçları yanında psikolojik bazı amaçlan da vardır. Kitap, sanatın, insan ruhunu üzüntülerden, çeşitli iç baskılardan ve tutkulardan kurtarmak istediğini söylüyor.

Kitaba göre sanatın en önemli işlevi insanla çevresi arasında bir denge sağlamasıdır. İnsanları bireyselliklerinden kurtararak toplumsallaştırması, duygu ve düşünceleri paylaşma yeteneğini yansıtmasıdır. Aslında sanatın amacı da yaşamın amacına uygundur. Yani “iyiliği yaymak, kötülüğü önlemek” ve “iyi iş işlemek” değil midir, amaç yaşamda!

Sanat ve Doğa

Bacon, “Sanat doğayla ekli insandır.” demiş. Aristoteles’in düşüncesinde olduğu gibi doğadaki güzellikler, sanata girdiği zaman çirkin olabilir ya da çirkinlikler sanata girdiğinde güzelleşebilir. Sesler, görüşler, kokular, zevkler, doğal veya yapay olarak ayrılmasına karşın, asıl farklılık, izleyicinin görüşüne ve maksadına göre değişebilir.

Sanat ve Toplum

Yazar kitapta: “Her estetik yaratmada iki önemli faktör vardır. Bunlardan biri bireyin arzuları, tutkuları ve özlemleri, diğeri ise toplumun istekleridir. Sanatçı, yapıtı topluma kabul ettirebilmesi ile doyuma ulaşabilir. Ancak toplumun düzeyi bu konuda önemli bir rol oynar. Çünkü sıradan bir toplum, sanat yapıtı üzerinde bilinçli bir yargıda bulunamaz.” diyor.

Sanat, her dönemin kendi gereksinmeleri ve bakış açıları doğrultusunda ortaya çıktığına göre, bu ölçütlere göre değerlendirilir. Toplumdaki değişmeler sanatsal kültürü etkilemiştir. İnsanların etkisiyle toplum ve ona bağlı olarak sanat değişik evreler yaşamıştır.

Bir sanatçının içinde bulunduğu sosyal durumla ortaya koyduğu yapıtlar her zaman paralellik göstermeyebilir. Örneğin, Lev Nikolayeviç Tolstoy, soylu bir kişi olmasına karşın, köylülerin çıkar ve ideallerinin sözcüsü olmuş.

Gelişmiş toplumlarda sanatçıların çoğu, ekonomik ya da düşünsel açıdan egemen sınıfa bağımlı kalmıştır. Bu yüzden yapıtlarında da onların çıkarlarına hizmet etmek durumunda kalmışlardır. Birçok sanatçı da değişen toplumla birlikte başkaldıran eserler ortaya koymuştur.

Sanat hangi toplumdan olursa olsun, önderler bütün insanlığın kullandığı ortak bir sanat dili kullanarak insanları bir tek toplum gibi aynı amaca yöneltmek istemiştir.

Sanat, yaşamda olan şeyleri güzelleştirir. Sanat, insanları, toplumları birbirine bağlar. Tarihsel bağlamda bütün klasik sanatlar, toplumların aristokratik dönemlerinde ortaya çıkmış. Demokrasi ise sanatı halkın zevk ve dertlerine yöneltmiştir.

Salt ahlaka hizmet için uğraşan sanat içtenliğini yitirir. Sanatçı, ortaya koyduğu yapıtında ahlak kaygısına düşmeden erdeme hizmet edebilir mi? Aslında sanatçının ahlak kuralları ile ilgilenmemesi, onun ahlaksız olduğunu göstermez.

Sanatçı içinde yaşadığı toplumun politik, dinsel, ahlaki ve kültürel geleneklerinden kendini kurtararak, toplumdışı bir varlık olamaz, bilakis toplumun bir bireyi olarak bir toplumsal amaca hizmet eder, ama bazen de toplumu kendi inançlarının peşinden sürükleyebilir.

Sanat ve Özgürlük

İnsan, doğa kanunları hakkında bilgi edinmeye başladıktan sonra, özgürlük ve egemenlik bakımından üstünlük sağlayabilmiştir. Evren içinde çok küçük bir varlık olmasına karşın, kendini doğadan üstün saymış, hayal gücünün yarattığı sonsuz güzelliklere sığınarak sanatsal faaliyetlerde bulunmuştur. Bir sanat yapıtında öznel ve psikolojik durum sanatçıya, toplumsal durum dış dünyaya aittir.

Sanat bizleri eğlendirip oyaladığı gibi gereksinimlerimizi yok eder, acılarımızı hafifletir. Sanatçı kendi güzellik anlayışına ve seçtiği toplumsal ülkülere bağımlıdır.

Ulusallık, Evrensellik ve Sanat

Tarihsel gelişim süreci içinde bir arada ya da ayrı yerlerde yaşayan toplumlar, kendi yaşam ve düşünce biçimlerine göre bir sanat ortaya koyar. Böylelikle farklı toplumların sanatları da birbirinden farklı özellikler gösterir.

Yazara göre insan, doğada var olanları bulmakta, olmayanları tasarlamaktadır. Sanat, yaşamı yansıtır; halkların ulusal karakterlerinin değişimine uğramasıyla birlikte sanat da değişime uğrar. Sanatçı eserine yaşadığı toplumun sorunlarını yansıtır. Sanatta ulusal özgürlük önce içerikte belirir. Sanatçı halk gibi hissettiği zaman ulusun genel karakterinin taşıyıcısı ve temsilcisi olabilir. Ve bir ulusun sanatı, yabancı unsurlardan arındırıldığı kadar ulusal özellikler gösterir. Örf ve adetler de sanatın gelişmesine katkıda bulunan etkenlerdendir. Ancak başka uluslarla ilişkileri nedeniyle toplumların örf ve adetlerinde değişim ve gelişmeler görülür. Böylece ulusal özelliklerini kaybederler.

Ekonomik ilişkiler aracılığı ile sanatın biçim ve türlerinde olduğu gibi niteliksel gelişiminde de değişmeler oluşmuştur. Göçler, istilalar, savaşlar sanatın yapısına özellikler katmıştır.

Dinsel etkileşimi de sanatın ulusallığını bozan ve değiştiren başka bir etkendir. Hristiyanlık benimsendikten sonra, şiirin değiştiği, eski şiirin yerini kutsal şiire bıraktığı görülür. Müslümanlık Türk edebiyatına, Arap ve Fars dilinin karışmasına izin vermiştir. Yani, uluslar, çeşitli komşuluk ve kültürel ilişkiler içinde birbirlerinden etkilenerek değişmekteler. Kendilerine özgü sanatlar da bu koşullar içinde değişir. Ancak bir ulus, kendi toprakları içinde her türlü yabancı ulus ve ülkelerle ilişkisini keserek, bütün bu etkileşimlerden kendini kurtarabilir. O zaman sanatın ulusal özellikleri bozulmaz ve değişmez. Fakat bugüne kadar bunu yapabilen bir toplum yoktur, olması da gerekmez. Kapalı bir toplum olarak bir ulusun yaşaması imkansızdır.

Sanat Eleştirisi

Kitaptaki görüşe göre, sanatsal kültürün önemli bir parçası da sanat eleştirisidir. Sanat eleştirisinin işlevi, sanatsal iletişimin toplumla bağlantısını sağlamak ve bütün sistemi kendi kendini düzenleyen bir yapıya kavuşturmaktır. Sanatsal veya bilimsel gelenek, sosyal tarih, ulusal sınıf, arka planı oluşturan öğelerdendir. Bu öğelerle yapıt arasındaki ilişkiyi araştırıp ortaya çıkarmak da eleştirmenin işidir.

Sanat ve Bilimin Ortak ve Farklı Yanları

Bilimle sanatın bir karşılaştırması yapılırsa ortak ve farklı yönleri olduğu görülmüş olur. Her ikisi de insanın ortaya koyduğu ve yine insan için üretilmiş çalışmalardır. Doğa, ikisi için de gerçek bir kaynaktır. Bilimde dışsal doğa, sanatta içsel doğa daha önemlidir. Doğanın yasaları ile bilim arasında hayret verici bir uyum gözlemlenir.

Sanat gerçekleri olduğu gibi değil, olması gerektiği şekilde idealize ederek yeniden yaratır. Bilimin ürettikleri faydacı bir amaca yöneliktir.

Modern Sanat

Modern sanatın ne zaman başladığını kesin olarak tespit etmek olanaksızdır. Ekonomik gerçekler ve sosyal olaylar, sanatın üslup açısından gelişimi ile dolaylı olarak ilgilidir. Modern sanatın ortaya çıktığı dönemde varlığın, zenginliğin azalması, özel sanat hamilerinin de azalmasına sebep olmuştur. Bireysel koleksiyoncular, bir süre daha sanat yapıtlarını almaya devam etmiştir. Fakat saray, kilise veya şatolar, sanatçıları daha uzun süre himaye edememiştir. Modern sanatın evrimini oluşturan izlerde, fikirler konu dışında tutulamaz. Çünkü sanatın gelişim aşamaları düşüncenin gelişimine paralel olmuştur.

Demokrasinin yavaş gelişmesi, eğitimin yaygınlaşması, fırsatların artması, sergiler, seyahatler ve reprodüksiyonların çoğalması sanat yapıtlarının birbirine benzer olmasına yol açmış, bu durum, sanatseverlerin ilgisinin azalmasına yol açmıştır. Giderek ortalama insanın sayısı artmış, sanatçılar ise daha çok içe dönmüşlerdir. Güzel kavramı da anlamını yitirmiştir.

Günümüzün Sanat Anlayışı

Ortaya konan her yenilik, bildiklerimize ve alıştıklarımıza ters düştüğü için başlangıçta bozuk ve değersiz olarak nitelenir. Bununla beraber tarihi gelişim süreci içinde, hiçbir yenilik başarısızlığa uğramamıştır. Yenilik, toplumların en doğal gereksinimi olup, ileri gitmenin ilk koşuludur.

Yenilik önce sanatta başlar, toplumlardaki politik ve toplumsal bunalımlardan sonra sanatsal yapıtlarda görülür. Yaşamla sanat birbirine benzer. Geleneklere ne derece bağlı olunursa olunsun, tarih boyunca yenilikler sanatı yönlendirmiş. Günümüzün sanatçısı, aklın kurallarını bir yana iterek olmayanı aramak yerine, olanı değiştirmeden, olduğu gibi güzel ve çirkin yanları ile vermeye çalışır.

Sanat ve Teknik

18. yüzyılın sonlarına doğru, buhar makinesi, dokuma makinesi ve ip eğirme makinesi icat edilmiştir. Bu icatlar güncel yaşamı hızla etkilemiş, insanlar hemen makineleri kullanmaya ve endüstriyi buna uyarlamaya başlamışlardır. 1830 yıllarından itibaren makineler tamamen yaşamın içindedir. Makinelerle üretilen ürünler, artık hiçbir cazibesi ve bireysel özelliği olmayan, fabrikasyon yani seri üretimdir, hepsi benzerdir.

Makine ile üretilen nesnelerin sanatsal özelliklere sahip olup olmadığı tartışılan yeni bir sorun olarak önümüzde durmaktadır. Eğer makine ile üretilen seri ürünler, sanat yapıtı ise, makine sanatçının yerini mi alacak? Sanat yapıtı ile makine seri ürünü hiçbir zaman aynı değerde olamaz, çünkü sanat yapıtı bir kişiliğin ürünüdür. Bir kez yaratılmış olan bir iştir.

Sanat özgürlükten, teknik ürün ise zorunluluktan doğmuştur. Makine çağının ortaya koyduğu ürünlere sanat yapıtı gözüyle bakmamıza engel olan şey, sanatla süsü birbirine karıştırmaktır.

Postmodernizm

Postmodernizm, modernizme tepki olarak doğmuştur. Modernizmle iç içe olmakla birlikte, sürekli olarak onu sorgular. 20. yüzyılın ikinci yarısında gelişen merkezsiz düşünce biçimidir. Kesin, evrensel ve tanımlanabilir bir gerçek olmadığını, her şeyin değiştiğini savunur. Postmodernizm görüşü içinde birey, çevreden etkilenen ve onu etkileyen biri olduğu için özgür bir kişi olarak kabul edilmez.

Postmodernizmin karmaşık yapısı günümüz yaşamına benzer. Modernizmden daha çağdaş ve daha modern bir şey ortaya koymak ister. Evrenselliği reddeder, günümüz teknolojisinin sağladığı her türlü olanaktan ve değişik malzemelerden yararlanır. Form karşıtı, anarşik, değişebilir, yüzeysel, yoruma karşı ve belirsizlik özellikleri gösterir. Postmodernizm bir yandan geçmişi yeniden canlandırmayı savunurken diğer yandan günümüz sanatının öğelerini benimser. Postmodernizm düşüncesi 1960 yılında Fransa’da ortaya atılmış, 1970de Amerika’da benimsenmeye başlanmış. Postmodernizmde, “her şey her şeyle olur” görüşü hâkimdir.

Klasik Yunan’da, Orta Çağ’ın sonuna dek üretilen sanat yapıtlarında, gerçeğin tanımsal buyruklarla belirlendiği düşünce biçimi hâkim olmuştur, dönemin sanatı dönemin yaşamını biçimlendiren bir doğrultuda gelişmiştir. Rönesans ile birlikte hümanist düşüncenin etkisiyle sanatta, insanın birey olarak ele alındığı bir dönem başlamıştır.

20. yüzyılın başına dek sanat, güzel ve değerli olanı taklitle ölümsüz kılmak istemiştir. Endüstrinin gelişmesi, sanatın ölçü ve özelliklerinin yerini almasıyla insan, endüstriyi kullanmaya başlamıştır. Modernizm böyle başlamıştır. Kameranın icadı, sanatçının mimesis (taklit) yolu ile doğayı betimlemesinin yerine, doğadaki nesnelerin üçüncü boyutunu bir kavram olarak anlatma gereğini yaratmıştır. Tekniğin gelişmesiyle çıkan grafik gibi yeni sanat dalları da resme başka yönler kazandırmıştır. Endüstrinin gelişmesi, sanata karşı aldırmaz görünen bir sanatçı tipi yaratmıştır. Artık önemli olan bir şeyi yapmak değil, düşünmektir.

Öz ve Biçim

Sanat yapıtında, biçimde içeriğe bağlı olmayan hiçbir şey yoktur. İçerik, uygulamada biçimi oluşturur. Yani soyut, somut olur. Sanatta öz kavramı ise, tema, konu ve anlamdan oluşur. Konu, eserde canlandırılan somut olayken, tema siyasal, dinsel, felsefi veya estetik olarak tartışılabilen düşüncedir.

Konu seçimi çok önemlidir. Sanatçının tutumunun anlaşılmasını sağlar.

Biçim ise içeriğe bağımlı ve onun arkasında yer alarak, ona hizmet eden öğe olarak tanımlanmıştır. Tek başına sanatsal bir değeri yoktur.

Gördüğünüz üzere kitap sanatın kavramlarına giriş yaparken nereye nasıl derinleşebileceğimiz konusunda bizi aydınlatmış. Varolan tüm bilgilerimi toparlayıp, düzene sokması, yeni okumalara kaynak olması açısından bana yardımcı oldu, çok değerli buldum, umarım size de olmuştur.

Hurde Sanat Atölyesi tarafından Sufi Homes’ta tertip edilen “Nakş-ı Füsun” Tezhip ve Minyatür Sergisi hafta sonunda açıldı. Serginin hafta boyunca gezilebileceğini belirten Hurde Sanat Atölyesi sorumlularından Büşra Özemiş Arıcı, Mesnevi’den hikayelerin minyatürleri başta olmak üzere sergide atölye çalışmaları ile atölyeye katılım gösteren bağımsız sanatçıların çalışmalarından oluşan serginin gelecek güzel günlerin de habercisi olduğunu söyledi.

GELENEK GÖNÜLLERİ BESLİYOR

Atölye olarak tezhip ve minyatür başta olmak üzere gelenekli sanatlara gönül vermiş öğrenci ve sanatçıları bir araya getirmeye devam edeceklerini belirten Arıcı, “Gelenek hayata güzellik ve incelik aşılarken bu gelenekten beslenen ve besleyen sanatçılarımızın da ruhunu güzelleştiriyor. Biz Hurde Sanat Atölyesi olarak, gönül güzelliğini, insan olmayı, dayanışmayı önemsiyoruz. Bu sergi de bu dayanışmanın bir ürünüdür. Bizi yalnız bırakmayan tüm ince gönüllere teşekkür ediyoruz” dedi.

MÜSTESNA ESERLER; MESNEVİ’DEN HİKAYELER

Pek çoğumuz onu, 2016 yılında Şehir Üniversitesinin mezuniyet töreninde okul birincisi olarak yaptığı konuşmayla tanıdık. Yakın tarihte benzer bir konuşmaya şahitlik etmediğimiz/edemediğimiz için çok duygulanmış ve fazlasıyla gururlanmıştık. Ne istediğini bilen, eğitim hayatı başarılarla dolu, bu uğurda defalarca bedel ödemek durumunda kaldığı için belki de ayakları yere sapasağlam basan bu genç hanım, gönülleri fetheden o içten konuşmayı yaparken kendisinden sonra gelen pek çok meslektaşına, kardeşine ilham olacağının farkında değildi. Evet, Saliha Büşra Selman Adıyaman’dan bahsediyorum.

1993 yılında İstanbul’da dünyaya geliyor Saliha Büşra. 2016 yılında İstanbul Şehir Üniversitesi Psikoloji bölümünden hem bölüm hem okul birincisi olarak mezun olduktan sonra 2018 yılında Boston Üniversitesi Psikoloji ve Beyin Bilimleri programında yüksek lisansını bitiriyor. 2023 yılında da University of Wisconsin-Madison, İnsan Gelişimi ve Aile Çalışmaları programında doktora eğitimini tamamlıyor. Zorlu şartlarda yaşayan çocukların beyin ve bilişsel becerilerinin gelişimini koruyan faktörler ve stresin etkileri üzerine çalışmalarına devam eden Saliha Büşra Selman Adıyaman’la kişisel hikâyesini konuştuğumuz keyifli bir söyleşi gerçekleştirdik.

n Lisans eğitiminizi Psikoloji bölümünde tamamlıyorsunuz. Bugünkü ilgilerinizin oluşmasında çocukluk/ilk gençlik dönemine dair neler hatırlıyorsunuz?

Çocukken, babam ve annem bizi sıkça kendi çalıştıkları yardım kuruluşlarına götürürdü. Onlarla hastaneye gidebilecek durumda olmayan hastaları evlerinde ziyaret eder, dertlerini dinler ve muayenelerine eşlik ederdik. Bu ziyaretler öncesinde bana “Gideceğimiz yerde bir çocuk olursa ona ne hediye edeceksin?” diye sorarlardı. Çocuk aklımla bir çocuğa verebileceğim en güzel hediye bir oyuncak olurdu. Dönüp odama oyuncaklarımın arasından seçim yapmaya çalışırken “Komşusu açken tok yatan bizden değildir.” (Buhari) ve “Kişi kendisi için istediğini, Müslüman kardeşi için de istemedikçe iman etmiş olmaz.” (Müsned) hadisleri gelirdi aklıma. Çocuk zihnime bu hadisler, sevdiğim oyuncaklarım arasında sorumlu bir seçim yapmam gerektiğini hatırlatırdı. O dönemden itibaren, başka çocuklara dair bir sorumluluğum olduğunu ve onlar için bir şeyler yapmam gerektiğini hep hissettim.

Küçük yaşlardan beri hayalimdi

Aslında Psikoloji bölümünü tercih listesine yazdığımda ben de birçok öğrenci gibi ne ile karşılaşacağımı bilmiyordum diyebilirim. Küçük yaşlardan beri hayalim zor şartlarda yaşayan çocuklarla ilgili bir şeyler yapmaktı. Yani okuduğum bölümden önce, kalbimde bu dert vardı. Bir noktadan sonra kazandığım bölüm ile kalbimdeki derdim birbirini beslemeye başladı. Psikoloji bölümü, kalbimde taşıdığım bu dertle ilgili yapacağım çalışmalarda bana kullanacağım araçları sundu.

Psikoloji bölümü yolumu bulmama vesile oldu

Psikoloji literatüründe zor şartlarda büyüyen çocukların, özellikle ileriki hayatlarında ruh sağlığı, duygusal, davranışsal ya da gelişimsel problem yaşama riski tartışılır. Fakat Peygamberlerin ve birçok başarılı insanın hayat hikayelerine bakıldığında, onların da hep çok zor şartlar içinde büyüdüklerini ve bu zorluklarla mücadele edebildiklerini görüyoruz. Yaşadıkları zorluklara rağmen çok başarılı olmuş bu insanlar dünyayı iyi yönde değiştirebilecek kadar güçlü kalplere ve zihinlere sahip olabilmişler. Bu pencereden bakınca “Acaba biz neyi kaçırıyoruz?” diye düşünmeye başladım. Bu soruya cevap bulabilmek amacıyla zor şartlarda yaşayan çocukların sağlıklı gelişimi için koruyucu faktörler neler olabilir konusu üzerine çalışmaya başladım. Psikoloji bölümündeki her bir yılım farklı deneyimlerle şekillenerek bugünkü yolumu bulmama vesile oldu.

Başörtüm sebebiyle diskalifiye edildim

5 yaşında babanızın teşvikiyle karateye başlıyorsunuz ve bu bir hobi olarak kalmıyor. Karate milli takımına giriyor, yüzden fazla maçta dereceler alıp uluslararası arenada ülkemizi temsil ediyorsunuz. 2007’de, 14 yaşındayken, katıldığınız bir maçta başörtülü olduğunuz gerekçesiyle disiplin cezası alıyorsunuz. 14 yaşındaki Saliha bu durumu nasıl karşılamıştı? Örtünmeye ne zaman karar vermiştiniz?

Başörtüsü takmaya ortaokul son sınıfı bitirdikten sonra başlamıştım. O yıllarda ülkemi Karate milli takımında temsil etmiş İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin lisanslı bir karate sporcusuydum. O döneme kadar hem ulusal hem de uluslararası müsabakalara katılarak pek çok madalya kazanmıştım. 2007 yılında, 14 yaşındayken Sivas’ta gerçekleşen milli takım seçme maçına başörtülü olarak katıldığımda, başörtümü çıkarmam istendi. Ailem o sırada yanımda değildi. Sıklıkla dile getirilen “Aile baskısıyla mı örtündün?” sorusuna karşılık, orada vereceğim karar tamamen bana aitti. Başörtümün çıkartılmaya zorlandığı bu maçta başörtümü çıkartıp maça katılsaydım, o yaşta bu durumdan dolayı beni kimse yargılamazdı. Ancak inancım nedeniyle bana iki yıllık yarışma yasağı verildi.

Sporcu arkadaşlarım destek oldu

Fakat unutamadığım ve en değerli olarak nitelendirdiğim bir diğer anı ise, Türkiye’nin dört bir yanından gelen farklı görüşlerden olan sporcu arkadaşlarımın istisnasız hepsinin, bu zorlu süreçte bana gösterdikleri destekti. Takım arkadaşlarım, rakiplerim ve farklı kulüplerden gelen diğer sporcular, başörtüm nedeniyle yaşadığım bu haksızlık karşısında yanımda durdular. Kimileri, eğer ben maça alınmazsam, kendilerinin de maça katılmayacaklarını söylediler. Bu deneyim, başörtüsü meselesinin aslında farklı görüşlerden öte, haksızlık karşısında durma meselesi olduğunu bana gösterdi.

Liseyi bitirdiğimde iki diplomam vardı

Ortaokuldan ikincilikle mezun oluyorsunuz ancak başörtülü olarak eğitiminize devam edemeyeceğiniz için sınavları dışarıdan vererek liseden mezun oluyorsunuz. Lise bitimindeyse elinizde iki diplomanız var. Hikâyenin bu kısmını sizden dinlemek isteriz.

Ortaokulu ikincilikle tamamladıktan sonra, başörtülü olarak bir liseye devam edemeyeceğimi bildiğim için açık liseye kayıt yaptırdım. Aynı zamanda, bir Kur’an kursunda yatılı olarak hafızlık eğitimine başladım. Hafızlık derslerimin arasında, boş bulduğum her anı değerlendirerek kendi başıma okul derslerime çalışıyordum. Gelecekte tekrar okula dönebilme imkânım olup olmayacağını bilmediğim için, okul derslerime çalışırken zaman zaman gözyaşlarıma hâkim olamıyordum. Ancak olur da bir ihtimal olursa diye çalışmaya devam ettim ve dışarıdan lise sınavlarını verdim. 3-4 yılın sonunda hem hafızlık sınavına girerek hafızlık diplomamı aldım hem de dışardan sınavları vererek lise diplomamı almış oldum.

İlgilerim beni akademiye yönlendirdi

Lisans öğrencisiyken yurt dışındaki projelere başvurular yapıyor ve Harvard Üniversitesi’nden kabul alarak Psikoloji bölümü klinik araştırmaları laboratuvarında araştırma asistanlığı yapıyorsunuz. Peki, sonrasında neler oldu? Akademide devam etmek hedefleriniz arasında mıydı?

Psikoloji eğitimim sırasında, beyin ve davranış arasındaki bağlantıyı araştıran çalışmalara karşı bir ilgim oluştu. Sadece ders için verilen okuma ödevlerini değil, aynı zamanda kendi başıma da konu üzerine araştırmalar yapıyordum ve birikmiş sorularımı hocalarıma sormak için onların yanına gidiyordum. Ancak, hocalarıma soru sormadan önce, verilen okuma ödevlerini tamamlamış, ders kitabının ilgili kısmını okumuş, hatta özetini çıkarmış ve ek araştırmalar yapmış oluyordum. Bunu vurgulamamın nedeni, insanların “Ne kadar şanslısın, hocaların sorularını yanıtlamış” demeleri. Aslında, sorularımı sorduğumda, hocalarım konu üzerine çalıştığımı ve ciddi bir ilgim olduğunu anlıyor ve bu yüzden zamanlarını ayırıyorlardı. Bir gün beyinle ilgili soruları sormak için hocalarımdan birinin yanına gittiğimde, “Bu konuya oldukça ilgilisin, nöroloji bölümünden tanıdığım biri var, sorularını ona sormak ister misin?” dedi. Ben de elbette dedim ve hocaya bir e-posta göndererek uygun bir zamanda görüşmek üzere okuluna gittim. Sorular sordukça, hocalarım da “İstersen bunu yapabilirsin, şunu da okumanı öneririm” gibi, küçük gibi görünen ancak değerli yönlendirmelerde bulundular. Okudukça ve tecrübe edindikçe ilgi alanlarım netleşti ve bilgi birikimim arttı. Yine bir gün bir makale okurken çocuklarla ilgili çalışmaların yapıldığı bir laboratuvardaki projenin sonuçlarını gördüm. O laboratuvarın hocasına “Bu konularda araştırmalar okuyorum, çünkü konu ilgimi çekiyor, ayrıca zor şartlarda yaşayan çocuklara boş zamanlarımda ders anlatıyorum. Araştırmalarıma bakarken sizin laboratuvarınızı keşfettim. Çalışmalarınızı yerinde gözlemleyebilme ve belki sizinle çalışma fırsatım olabilir mi?” minvalinde bir e-posta gönderdim ve mülakata davet edildim. Sonrasında kabul aldım ve bilimsel araştırma ortamını bizzat gözlemleyerek, projelere katıldım. Yaz stajının ardından bir yıl daha o laboratuvarda uzaktan çalışmaya devam ettim. Başlangıçta akademik bir kariyeri hedeflememiştim. Ancak, okumaya olan sevgim ve bilimsel araştırmalara olan ilgim beni bu yola götürdü. Zamanla fark ettim ki, içinde bulduğum yer akademi olmuş.

Danışmanım çalışkanlığımla değerlendirdi

Yüksek lisans ve doktora çalışmalarınız için uzun yıllar Amerika’da bulundunuz. Lisans döneminde katıldığınız projeler bu yıllar için belki de bir ön hazırlık olsa da merakımızı celbediyor. Sürecin başında korkularınız var mıydı? Tahmin ettiğiniz gibi mi ilerledi yahut sizi şaşırtan neler oldu?

Yüksek lisans ve doktora çalışmalarım için Amerika’da bulunduğum yıllar boyunca başlangıçta bazı korkularım vardı. Lisans döneminde katıldığım projeler, bu süreç için bir ön hazırlık işlevi gördü ama gerçekten zorlandığım zamanlar oldu. Zaman zaman başaramayacağımı düşündüğüm anlar yaşadım. Ancak, bunlara rağmen hep elimden gelenin en iyisini yapmaya çalıştım. Bu süreçte bana en büyük destek olan kişilerden biri doktora danışmanım Dr. Janean Dilworth-Bart oldu. Onun mentorluğu kendi sesimi bulmama, kendi sesimi duymama, kendi düşüncelerimi ifade edebilmeme yardımcı oldu. Ne zaman hocam ne yapmamı istersiniz diye sorsam, bir defa bile direkt şunu yap demedi, aksine her seferinde “Sen ne düşünüyorsun? Sen ne yapmak istiyorsun ve neden?” diye cevap verirdi. Şefkat ve empati ile nasıl insani değerleri özümseyerek bir akademisyen olunur hakkında değerli içgörüler edindim ve bunları hayatım boyunca uygulamaya çalışacağım.

Dr. Janean Dilworth-Bart, Afrikan-Amerikan kökenli bir akademisyen olarak hayatındaki zorlukları aşarak ulaştığı konumu ve oradaki akademik duruşuyla, bana çalışmalarımda destek olduğu kadar, kişisel gelişimimde de büyük bir ilham kaynağı oldu. Beni inançlarım ve kimliğimden bağımsız olarak, çalışkanlığım ve gayretimle değerlendirdi ve destekledi. Bu destek, Türkiye’de bazı üniversitelerde hâlâ inanç veya kimliğin akademik kariyer sürecinde engel olabileceği ima edilirken, dünya çapında saygın bir kurumda akademik hayatımı sürdürebilmeme olanak sağladı. Onun mentörlüğü, uluslararası bilim camiasında böyle kapsayıcı insanların varlığını bana gösterdi ve bu da kendi yolculuğumda bana cesaret veren deneyimlerden biri oldu.

Bir ayağım her zaman Türkiye’de

Yüksek lisans ve doktoranızı dünyanın seçkin iki üniversitesinde tamamladınız ve bu alanda pek çok gence ilham oldunuz. Bundan sonraki planlarınız neler? Akademik kariyerinize Türkiye’de mi yurt dışında mı devam etmeyi düşünüyorsunuz?

Yüksek lisans ve doktora eğitimimi dünyanın önde gelen iki üniversitesinde tamamlamış olmak nasip oldu. Şimdi artık akademisyen olarak öğrencilere kazandığım bilgi ve deneyimleri aktarmaya ve sürekli olarak yeni şeyler öğrenmeye devam etmek istiyorum. Bu hedefler doğrultusunda hem Türkiye’de hem de zaman zaman yurt dışında çalışmalarımız olabilir. Ancak, Türkiye’deki öğrencilerin potansiyeline olan inancım çok yüksek ve nerede olursam olayım, bir ayağımın Türkiye’de olduğu çalışmalar yapmayı arzu ediyorum.

En büyük motivasyonum gayret göstermek

Başarılı bir eğitim geçmişiniz var ama konuştuğumuz gibi bu yol güllük gülistanlık değil. Sizin başarı yolundaki motivasyonunuz neydi?

Motivasyon konusunda çok soru alıyorum ve insanların bu soruyu sorarken büyük beklenti içinde olduğunu görüyorum. Bunun altında yatan bir nedenin de büyük bir motivasyon bekledikleri için harekete geçmemeleri olduğunu gözlemliyorum. Elbette herkes, bugün ve gelecekte iyi işler başarmak istiyor. Ancak bu konuda otomatik düşünce kalıplarımız, varsayımlarımız ve yargılarımız var. Bugünkü perspektifimizle, gelecekte neyin önemli olacağını kesin olarak bilemeyiz. Bu nedenle, beklediğimiz motivasyonun garanti arayışıyla bazen karıştığını düşünüyorum. Özellikle bir şeyin gerçekleşmesinin garantisi olmadan çaba göstermek istememe eğilimi görülebiliyor. Yani, “Şu şey kesin olacaksa, o zaman bu işi yapayım” düşüncesi var gibi. Benim motivasyon anlayışım, her gün elimde olan imkânlarla ve Allah’ın bana verdiği fırsatlarla, en iyi şekilde çalışmak ve gayret göstermek üzerine. Çok zorlandığım zamanlarda, yapamadığımı düşündüğüm zamanlarda, bir şeyleri başaramayacak olsam da yatakta ağlayarak ya da üzüntüden bile olsa uyuyarak değil masa başında ağlayarak başaramadım diyebilmeliyim, dedim. Lisansta ilgi alanım netleşinceye kadar önüme çıkan az ya da çok, önemli ya da önemsiz, küçük ya da büyük her şeye böyle yaklaşınca bilgi ve tecrübem arttı. Lisans son sınıfa geldiğimde artık hangi yoldan devam etmem gerektiğine dört yıl boyunca edindiğim bilgi ve gerçek tecrübelere dayanarak karar verebilmek daha kolay oldu. Yine de her seferinde motivasyonunuz neydi diye sorulduğu için diyebilirim ki hangi işle meşgul olursam olayım, günün sonunda Allah’a şöyle demek istediğimi fark ettim: “Ben elimden gelenin en iyisini yaptım.”

Türk kahvesine fincan yakışır

Helal olsun bu tariflere

Ordu’da 1994 yılında dünyaya gelen 29 yaşındaki milli güreşçi Fatih Başköy, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı yetiştirme yurdunda büyümüş. Zorluklar altında geçen çocukluğuna rağmen, yılmadan mücadeleye devam etmiş olan Başköy, yetiştirme yurdunda öğrendiği güreş sporu sayesinde hem hayata tutunmuş hem de tüm zorluklara göğüs germiş. Birçok zorlukla karşı karşıya kalmasına rağmen hayatı boyunca hiç pes etmemiş, hep hayallerinin peşinden koşmuş. Uluslararası yarışmalarda bayrağımızı dalgalandıran bir isim Fatih Başköy. Dünya U23 Şampiyonası’nda 1 bronz madalya, Avrupa U23 Şampiyonası’nda altın ve bronz madalya, Dünya Gençler Şampiyonası’nda 1 bronz madalya, Dünya Üniversite Şampiyonası’nda ise 2 kez altın madalya kazanmış. Başköy’ün en büyük hedefi ise tekrar Avrupa Şampiyonu olmak.

Evli ve bir çocuk babası olan Başköy, şimdilerde ise Samsun’un Asarcık ilçesinde Şehit Zafer Akkuş Anadolu Lisesi’nde Beden Eğitimi öğretmenliği yapıyor. Başköy ile hayat hikâyesini ve güreşe olan tutkusunu konuştuk.

Bizdeki dostluklar daha sıkı oluyor

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı yetiştirme yurduyla çok küçük yaşlarda tanışan Başköy, üç yaşındayken ilk olarak Bursa’da yetiştirme yurdunda kalmış. Daha sonra Çanakkale Yurdu’nda kalan Başköy, burada da bir süre kaldıktan sonra devlet yardımı ile annesinin yanında kalmış. Yine kısa süre sonra annesinin maddi durumu el vermediği için Ordu Erkek Yetiştirme Yurdu’na geçiş yapmış. Başköy, “Yurtta kaldığım zaman için de düşünceleriniz hep kendinizi sorgulamak ile geçiyor, suçlu aramak istiyorsunuz. Orada kurduğunuz arkadaşlıklar hayata karşı bakış açınız hep ön yargılı ve biraz isyana yatkın oluyor. Çünkü akranlarınızın aileleriyle beraber nasıl mutlu olduğunu görünce sizde haliyle bunun suçunu kendinizde arıyorsunuz. Bu süreç çok uzun süre devam ediyor ama kurum içindeki yurtta beraber kaldığınız arkadaşlarınızla daha yakın oluyorsunuz. Oradaki kurulan dostluklar daha sıkı oluyor. Oda arkadaşlarımızla, ranza arkadaşlarımızla daha samimi, daha içten, daha yakın arkadaşlıklar kuruluyor. Hatta birçoğuyla da hâlâ görüşmekteyim. Birlikte top oynuyorduk, beraber okula gidiyorduk, geziyorduk. Çok sıkı bir arkadaşlık bağımız vardı. O zamanki kurum şartlarında hocalarımızın bize önerdiği devletin sağladığı imkânlardan mümkün mertebe yararlanmaya çalışıyorduk ama genel olarak ortamımız kardeş kardeşe yaşıyor gibiydi” şeklinde yurt hayatını anlatıyor.

Devletimizin tüm imkânlarından yararlandım

Hayatının bir kısmının çalkantılı bir şekilde geçirdiğini belirten Başköy, sebebini “Dış dünyaya olan kapalı oluşum” şeklinde açıklıyor. Başköy, “Sorularımın beni tatmin edecek şekilde cevabı olmayışı, babamın beni neden terk edip gittiğini, annemi ve beni yalnız başına bırakıp gitmesinin geçerli bir sebebini bulamayışım o zamanki bu hayata karşı bakış açımla ve mantığımla cevap veremediğim şeylerdi. Bu yüzden beni üzen ve yoran bir süreçti” diyor. Bu zorlu süreçte yurttayken kendisini ayakta tutan ve motivasyonunu artıran güreş sporu ile tanışan Başköy, “Antrenör Fahrettin Alkan ve Yüksel Kahraman’ın bana olan inancı, güreş sporundaki yeteneğimi keşfetmeleri ve bana olan destekleri sayesinde güreş sporuyla tanıştım” ifadelerini kullanıyor ve ekliyor: “Bu motivasyonun artmasının ayrıca sebeplerinden bir tanesi devletimizin 18 yaşımızı doldurduğumuzda bize yurttan çıktığımız taktirde eğitimimize göre devlet memuru olma imkânı vermesinin yanı sıra hocalarımın bana yeteneğimle daha başarılı, rol model olabileceğim bir yolda ilerlememin hem benim için hem de benden sonra gelecek arkadaşlarım için çok iyi olacaklarını söylemesiydi. Bununla beraber ben de devletimizin bize verdiği imkânlarından yararlanarak hem güreş sporunda Avrupa Dünya Şampiyonu olabilmeyi hem de akademik olarak üniversite mezunu olup beden eğitimi öğretmeni olabileceğime inandım. Yaptığım spora, hocalarıma ve beni destekleyen tüm arkadaşlarıma olan güvencim hayata dair olan bakışımı pozitif anlamda artırdı.”

Güreş öz güvenimi artırdı

Güreş sporunda elde ettiği başarılarının öz güvenini artırdığını dile getiren Başköy, “Şu anda hayatımı, yaşadığım ortamı, standartları çok etkiledi” diyor ve sözlerini şu şekil sürdürüyor: “Güreş sporu, hayatımdaki birçok şeyi değiştirdi. Hayata karşı bakış açımı, bir insanın istediği zaman neler yapabileceğini, elindeki imkânları çok iyi değerlendirdiğin zaman hayal bile edemeyeceği yerlere gidebileceğini, hayallerinin peşinden koşması gerektiğini bana göre güreş sporu öğretti. Dünyanın birçok ülkesini gezmeme sebep oldu. Ülkemi Avrupa Dünya Şampiyonası’nda en iyi şekilde temsil ettim. Ulusal ve uluslararası anlamda benim gibi yetiştirme yurdunda büyüyen ve yetişen kardeşlerimin de başarılar elde edebileceğini kanıtlamış oldum.”

Tekrar Avrupa Şampiyonu olmak istiyorum

Güreşi çok sevdiğini ifade eden Başköy, “Güreş benim için huzurlu, rahat, refah hayatın uçak bileti oldu. Yani hayalini kurduğum hayatın kapısını açan anahtar oldu” ifadelerini kullanıyor. “Hedeflerimin arasında şu an ülkemi tekrar en iyi şekilde Avrupa Dünya Şampiyonası’nda temsil edip madalyalar kazanıp olimpiyatlara katılabilme hayalim var. Bu hayalimi de her zaman destekleyen ailem ve kulübüm olan Bursa Büyükşehir Belediyesi ile gerçekleştirme hayalim var. Artık spor hayatımın yavaş yavaş sonlarına doğru gelmekteyim bunun için ülkemi olimpiyatlarda en iyi şekilde temsil edip spor hayatıma zamanı gelince noktalamak istiyorum ve ondan sonraki süreçte bir eğitimci olarak benim gibi yetişen arkadaşlarıma, kardeşlerime öğretmenlik yaptığım okuldaki öğrencilerime iyi bir rol model olmak istiyorum” diyor.

Hayalleriniz için çalışın

Şu anda Samsun’un Asarcık ilçesinde Şehit Zafer Akkuş Anadolu Lisesi’nde Beden Eğitimi öğretmeni olan Başköy, “Okuldaki ortamımız çok güzel, çok eğlenceli. Her zaman öğrencilerime istedikleri zaman hayalini kurdukları şeylerin çok uzakta olmadıklarını, sadece çalışmaları ve inanmaları gerektiğini söylüyorum” ifadelerini kullanıyor.

Filistinliler için en büyük acı Müslümanların sessizliği

Kendi hikâyemizi en iyi biz anlatırız

Mevsim balıkla zenginleşen sofraları getirdi. Allah hepimizin evine mutluluk, huzur ve bereket versin. Balık, besin değeri, kolay pişirilmesi ve lezzeti nedeniyle tercih ettiğimiz ve bu aylarda bereketlenen bir gıda. İçerdiği omega asitler, mineraller ve kolay sindirilebilir proteinler, beyin sağlığından tutun da kansere karşı koruyuculuğa kadar birçok konuda yardımcımız. Özellikle deniz balıklarını tercih etmek, daha doğal ve daha zengin besin içeriği açısından önemli.

Mezopotamya’da elli farklı balık çeşidi pişiriliyormuş

Her balık, elde edildiği denizin suyu ve dip besinlerini alarak büyüyor. Bu da denizden denize az da olsa farklılık göstermesine neden oluyor. Elbette en ideal deniz, temiz denizdir. Denizlerimizi temiz tutmak, çok daha sağlıklı balıklar yememizi sağlar. Türklerin balıkla tanışıklığı eski olsa da, muhtemelen büyük sürüler beslediklerinden ve lezzetini tercih ettiklerinden, balık yemekleri mutfaklarında et kadar yer kaplamıyor. Fakat Anadolu’ya geldikten sonra özellikle Karadeniz’de balığı çok severek tüketiyorlar. Osmanlı sarayı dışında, halkın mutfaklarında balık yemekleri var mı diye düşündüm ve bugün sizlerle, yöresel balık lezzetleri paylaşmak istedim. Elbette hepimiz Karadeniz’in bu konudaki başatlığını biliyoruz. Çok eski tarihlerde Mezopotamya’da elli farklı balık çeşidinin yendiğini kaynaklardan öğreniyoruz. Hatta pazarlarda balık satıcıları da bulunmaktaymış. Balıklar tıpkı bugün olduğu gibi ızgara ile, kızartılarak veya haşlanarak tüketilmekteymiş. Geçmiş yazılardan hatırlarsanız, dünyanın en eski yerleşimi olan Celile yakınlarındaki Ohalo II Kazı Alanı'nda eskiden yaşamış insanların balık tuttuğu ve yediğine dair kanıtlar bulunmuştu. Hititler'in de balık tükettiğini biliyoruz. Bir dönem kırmızı etin hakimiyeti olsa da bugün yine balıklar daha çok hayatımızda, mutfağımızda bulunuyor. Peki bir balığın sağlıklı olduğunu nasıl anlayabiliriz? Her şeyden önce donuk olmadığından emin olmalıyız. Sert ve diri, parlak görünüyor olmalı. Pulları dökülmeye başlamış ve derisi, gözleri matlaşmış balık taze olmadığı için sağlığa zararlı da olabiliyor. ilk işaret her zaman kokusu elbette. Tezgahtan buram buram deniz kokusu almıyorsak, balıklar kendine has kokusunu yitirmişse, tercih etmemeliyiz. Çoğumuzun bildiği “Balık ve yoğurt bir arada yenmez” inancı da buradan geliyor aslında. Bozuk balık ile ekşi yoğurt birleştiğinde sonuç çok kötü olabiliyor. Bu yüzden yediklerimizin doğallığına ve tazeliğine özen gösterelim. Bugün Karadeniz’in hepimizin bildiği güzel balık yemeklerinden farklı olarak Ege’ye inelim ve Egeli tarifler paylaşalım istiyorum. Sağlıklı, mutlu pazarlar dilerim.

Ekşili balık (Muğla)

MALZEMELER:

1 adet mercan balığı

3-4 diş taze sarımsak

1 yemek kaşığı salça

1 yemek kaşığı un

Bir fiske tuz

Bir çay kaşığı karabiber

½ çay bardağı kızartmak için sıvıyağ

½ limon

Ayrıca, balığı bulamak için un

YAPILIŞI:

Balığı temizleyip yıkayalım, tuzlayıp yarım saat bekletelim. Bir tavada sıvı yağı kızdıralım. Balığı unlayalım ve yağda kızartalım. Tavadaki fazla sıvı yağı alalım. Kalan az yağda bir yemek kaşığı unu kavuralım. Üzerine salçayı ekleyelim, kavuralım. Az miktarda su ekleyerek sos yapalım. Sarımsakları doğrayıp ilave edelim. Tuz ve karabiber ekleyelim. Pişirdiğimiz balığı sosun içinde bir taşım kaynatalım. Ocağı kapatır kapatmaz limon suyunu ilave edelim. Afiyet olsun.

Lüfer pilavı (Çanakkale)

MALZEMELER:

2 adet lüfer

3 su bardağı pirinç

1 adet iri soğan

1 tatlı kaşığı nane

5 adet defne yaprağı

1 tatlı kaşığı karabiber

1 çay kaşığı tuz

2 su bardağı ayçiçeği yağı

3 su bardağı su

YAPILIŞI:

Lüferleri temizleyip yıkayalım, yağda kızartalım. Soğanı çok ince doğrayalım. Yağda kavuralım ve üzerine su ve tuz ilave edelim. Pirinci yıkayalım. Su kaynamaya başlayınca yıkanmış pirinçleri atalım, tencerenin altını kısıp, kapağı kapatalım. Su yarı yarıya azalınca balıkları ekleyelim ve su tamamen çekilene kadar pişirmeye kısık ateşte devam edelim. En son nane, defne yaprağı, karabiber ilave edelim. Tencerenin kapağını kapatıp demlendirelim. Dinlenmiş pilavı servise alalım. Afiyet olsun.

Babam Osmanlı subayıydı: Mezarım bu topraklarda olsun istiyorum

Esnaf lokantaları ‘zincir’e direniyor

Merhum Mehmet Akif Ersoy; “Tarih”i “tekerrür” diye tarif ediyorlar/Hiç ibret alınsaydı, tekerrür mü ederdi? derken yaşanan hataların, yanlışların tekrar etmemesi ve bir daha vahim sonuçlarla karşılaşmamız için adeta feveran ediyordu. Peki ibret alındı mı? Maalesef alınmadı. Ülkenin sağ duyulu ilim ve irfan sahipleri yazdılar, konuştular ama bugün yanıbaşımızdaki coğrafyada yaşanan işgal ve beraberinde kan ve göz yaşı ibret almadığımızın göstergesidir.

İslam âlemi için ilk büyük bozgun

Dün Âkif’in çığlığını bugün Ertuğrul Düzdağ tarihten kesitler sunarak tekrar hatırlatıyor, “Düşman Acımaz” (MED yay. 2023, 251 s.)diyor. Evet düşman dün de acımadı, bugün de acımıyor. Acınacak hale düşmemek için yazar Ertuğrul Düzdağ bizi tarihi bir yolculuğa çıkarıyor ve bugünlere kadar getiriyor. Öncelikle büyük bozgunun 93 Harbi (1877 Osmanlı Rus Savaşı) ile başladığını belirten Düzdağ, yaşanan bu savaşın sadece Osmanlı için değil İslâm alemi için de bir felaket olduğunu belirtiyor. Niye 93 harbi önemli? Önceden de ordumuz farklı sebeplerle bozguna uğramıştır fakat bu kez bir ordunun değil, bir milletin, bir kıta halkının bozgunu, sürgünü ve ölümü söz konusu olmuştur. Bunlardan birisi yüzyıllardır yan yana yaşadığı komşusuna en ağır vahşeti yaşatan Bulgarlardır. Rumeli’de Osmanlı nüfusunu azınlığa düşürmek için binlerce müslümanı öldürürken, bir milyon halkı da kaçmaya mecbur etmişlerdir. Düzdağ yapmamız gerekeni ifade ediyor: “Bu gibi korkunç bozgun ve mağlubiyetlerimizin hiç olmazsa yıldönümlerini, milleti ikaz ve kendimizi düzeltmeye davet için birer vesile edinmeliyiz.” (s.20) Düşmanın Tuna’yı geçerek Ziştovi’yi zabtetmesi, ardından önlerine çıkan köylerle ne kadar Müslüman varsa kimi kurşunlayarak, kimini samanlıklara doldurup yakarak katletmesi gibi vahşet dolu sahneleri ve daha fazlasını tüm açıklığı ile merhum Zağra Müftüsü Hüseyin Raci Efendi yazmış ve yine Ertuğrul Düzdağ “Zağra Müftüsünün Hatıraları” ismi ile yayımlamıştır. Tembellik ve gaflet girdabından çıkıp ders almadığımıza vurgu yapan Düzdağ, Osmanlı Rus harbinden cesaret alan Bulgar ve Sırpların bu kez 1912 Balkan Savaşını fırsat bilip binlerce müslümanı şehit ettiğini yazıyor. Ardından yaşanan Birinci Cihan Harbi sonunda mağlup oluşumuzun ardından Yunanlıların batıda, Ermenilerin doğuda kanlı vahşetlere imza atmaya devam etmişler.

Din ve dindarlara savaş açan laiklik

Düzdağ, yaşanan harpler, peşi sıra coğrafyamızda yaşanan işgaller ve vahşetler sonrasında yeni Cumhuriyetle beraber din aleyhtarı bir laiklik uygulaması başladığını ve bunu vurgulayan Cumhuriyet elitlerinin “dini ve namusu olanlar kazanamazlar, fakir kalmaya mahkumdurlar! Böyle kimselerle memleketi zenginleştirmek mümkün değildir. Bunun için önce din ve namus anlayışını değiştirmeliyiz. Partiyi, bunu kabul edenlerle kuvvetlendirmeli ve bunları çabuk zengin etmeliyiz. Bu suretle kalkınma kolay ve çabuk olur.” (s.83) sözlerini söylediklerini belirtiyor. Yaşanan onca badireden sonra artık yeni bir düşman vardır: din ve dindarlar. Bu dönemde Türkçe ibadet, Türkçe ezan provaları başlarken öte yandan da “acaba Hristiyanlığı kabul ederek medeni Avrupa milletleri arasına katılsak nasıl olur?” müzakereleri de yapılmaktadır. 1932’den 1950’ye kadar süren Türkçe ezan meselesinin bile başlı başına vahşet olduğunu vurgulayan Düzdağ, ezanı aslına çeviren Menderes’in de 10 sene sonra bu işin bedelini şehadetle ödediğini vurguluyor.

Dünyanın başındaki bela: Siyonist Yahudiler

Ve insanlık tarihi boyunca hep problemin merkezinde olmuş bir millet İsrailoğlulları. Düzdağ, kitabında ayrı bir başlık açarak Siyonist Yahudiler meselesine de değinmiş, Yahudilerin Osmanlı’ya hep sadık olduklarının bir masal olduğunu ifade etmiş. Siyonist Yahudilerin sadece vaat edilmiş toprakları değil, genel olarak dünyayı özel sömürge alanı olarak gördüklerini örnekler ortaya koyan Düzdağ, dün ve bugün yaşananları iyi niyetli olarak yorumlanamayacağını şu cümlelerle ortaya koyuyor: “Yahudiler binlerce yıllık gelenekleri icabı içlerine işlemiş bir huy ve ahlak ile kendilerinden başkasını insan saymaz, sonuna kadar kullanıp sömürürler. Bütün gayret ve çalışmaları İsrail ve Siyon içindir. Gayelerine varmak için gerekli görürlerse bütün bir dünyayı kıllarını kıpırdatmadan ve içleri sızlamadan ateşe verirler.” (s.1489)

Uyanmazsak acı film tekrar edecek

Tarih boyunca Siyonist Yahudilerin işledikleri cürümler farklı şekillerde duyurulmuş, ikazlar yapılmış ama tarih yine tekrar etmeye devam etmiştir. Bir ikaz da 1922’de Filistin Cemiyeti İslamiyye Reisi Abdülkadir el-Muzaffer imzasıyla Sebilürreşad dergisinde çıkan “Ümmet-i İslâmiyeye Beyanname”dir. Burada yer alan birkaç satır şöyledir: “Bin üç yüz seneden beri Sahra-i Müşerrefe ile Mescid-i Aksa’nın muhafaza ve siyanetini bir vazife-i diniye olarak kendi üzerine alan Filistin’deki İslâm unsuru, bu mukaddes mekanların bugün Siyonist Yahudiliğin şen’i teaddi ve tecavüzlerine maruz kalarak, azim bir tehlike altında bulunduğunu bütün alem-i İslâm’a arz ve ilan ediyor…” Tarihi hakikat değişmiyor. Acımayana acınmaz. Yoksa acınacak hale düşersiniz. Siyonist Yahudiler, Dönmeler, Masonlar derken tarih sahnesinde aynı film tekrar ediyor. Kitap bizleri düşmana karşı her daim uyanık olmaya, mazimizi unutmamaya çağırıyor. Akif’in şiiri ile sözü bağlayalım:

Çehreler başka, lisanlar, deriler rengarenk;

Sade bir hadise var ortada: vahşetler denk.

Kimi Hindû, kimi yamyam, kimi bilmem ne bela…

Türk kahvesine fincan yakışır

Helal olsun bu tariflere

Ramazan Bingöl

Yemek kültürü, günümüzün en önemli popüler simgelerinden. Nitekim yemek alışkanlıkları, toplumların açık kimliğinin belirlenmesinde önemli bir hizmet aracı olarak görülüyor. Bu anlamda her ülke kendini istisna tutuyor ve bunu kanıtlamak için önemli oranda mutfak kimliğini kullanıyor. Örneğin Fransa bagetine, İtalya pizzasına, Amerika burgerine, Japonya suşisine güveniyor ve ürünleriyle gurur duyuyorlar. Mutfak kimliklerine ait değerlerini çeşitli medya kanalları aracılığıyla da üst seviyede işliyorlar. Örneğin Big Night İtalya mutfağını, Estomaga Brezilya mutfağını, Vatel Fransa mutfağını, Cup of Love Japonya görgü kurallarını, Les Saveurs Du Palais Fransız saray mutfağını, Sweet Bean Kore mutfağı anlatan, ülkelerinin kültürel yemek kimliklerini ön plana çıkaran filmler. Kitlelere hitap eden Ratatouille (Ratatuy), Fransız mutfağını anlatan, tanıtımına büyük bütçeler ayrılan, çocuklara yönelik önemli bir animasyondu…

Dizilerimizde bize neyi anlatmaya çalışıyor?

Neden sabah okula gönderilen çocuğa tarhana çorbası yerine mısır gevreği yedirilir? Tarhana içilen bir dizinin illa Anadolu’yu mu anlatması gerekir? Neden dışarıdan yemek söylenecekse pide yerine pizza söylenir? Karadeniz pidesi görebilmemiz için o dizinin Karadeniz dizisi mi olması gerekir? Neden hamburger yenir, köfte ekmek yenmez? Neden erişte yerine lazanya yenir? Neden ayran, demirhindi, limonata içilmez, kokteyler, gazlı içecekler tercih edilir? Neden çizgi filmlerimizde sofra adabımız anlatılmaz? Bir çocuğa toplum kurallarını öğreten en önemli yerin sofra olduğu, aile ile birlikte bir sofraya oturmanın pedagojik açıdan ne denli faydaları olduğu bilinmez mi? Veya ekranlarda kendi mutfağımızı yansıtan şöyle mükellef bir masa görebilmemiz için illa dönem dizisi mi izlememiz gerekir? Ailenin bir sofra etrafında toplandığı diziler yok değil! Masanın üzerinde envai çeşit yemekler… Düzen, intizam muazzam. Ama gelin görün ki bu aileler genellikle huzursuzluğu, sıkıntıyı, çatışmayı temsil ediyor. İki lokma yemek girmiyor ağızlarına. Her sofrada bir entrika… Dışarıda şık bir restorana gidileceği zaman ise gayet Avrupai mekanlar tercih ediliyor. Huzur, saadet mükemmel… Bize neyi anlatmaya çalışıyorlar?

Yetkisi ve etkisi olanlar Batı’ya öykünenin peşinde

Bizim toplumumuzda; Neden hep batıya öykünen, batıyı öven şefler, gastronomlar, yazarlar, çizerler medyada daha çok yer alır, el üstünde tutulur, takip edilir, izlenir mesela? Neden derdi Türk mutfağı olanlara hiçbir mecrada yer verilmez, değeri olmaz, yok sayılır? Yetkisi ve etkisi olanlar söylemlerinde Türk mutfağını, milli ve yerli ürünlerimizi savunuyor ama eylemlerinde batı mutfaklarını övenlere sahip çıkıyorlar. Türk mutfağını ön planda tutanları yok hükmünde sayılıyor. Sebep popülariteyse, bu popülerlik derdi Türk mutfağını olanlarla da gayet başarılı bir şekilde sağlanabilir.

Verilen semboller gençlerimizin hayatını şekillendiriyor

Yemeğin görsel kültür anlatımı içerisinde yer alan görünürlüğü son zamanlarda fark edilir derecede arttı. Artık popüler medya kanalları aracılığıyla yemek kültürü üzerinden meydana getirilen yeni sembollerle insanların hayatı şekillendiriliyor, yeni bir yaşam tarzı, yeni bir kültür ortaya çıkarılıyor. Dizi ve sinemaların, sosyal medyanın etkili bir kültür taşıyıcısı olduğunu söylersek, çocuklarımız bizden olmayan, değerlerimizden uzak bu yeni kültürün içine doğuyor, gençlerimiz bu yaşam tarzıyla yoğruluyorlar. Sonra da gençler neden bu halde diye sorgulayıp duruyoruz?

Kültür dejenerasyonu mutfakta başlar

Bir toplumu dejenere etmek istiyorsan buna önce mutfaktan başlanır. Sen genç nesline safranlı erişteni anlatmazsan, gelir bana panna cotta’dan çok farklı birşeymiş gibi bahseder. Obruk peynirini öğretmezsen, rokfora gözleri ışıldar. Ardından gelen nesile kültürünü, değerlerini, mutfağını aktaramazsan, yeni nesil başka kültürlerle dejenere olur. Dejenere olan toplumlar kendi özelliklerini yitirmeye başlar. Yavaş yavaş işler içine, yitirdiklerinin farkına bile varamaz. Ancak kültürel kodları güçlü olan milletler her koşulda direnebilmekte, tarih içerisindeki yürüyüşlerine her zaman kaldıkları yerden devam edebilmektedir. Bu noktada mutfak kültürü, önem verilmesi gereken en önemli temeldir.

Topu başkasına atmayalım

Ülkemiz mutfak kültürü açısından asla yabancılar tarafından küçümsenmiyor. Aksine mutfağımız hakkında yeterli bilgi birikimine sahip olmamalarına rağmen gördükleri kadarına bile hayran oluyorlar. Sorun bizde! Bizler tarhanamız varken başkasının sağlıksız mısır gevreğine, pidemiz varken pizzasına yönelirsek, bunları tüketenleri seviye altı gibi görmeye devam edersek bir arpa boyu yol katedemeyiz. Türkiye’de hâlâ ilgili birçok kurum, kuruluş ve kişi; “Türk mutfağı dünyanın en iyi mutfaklarından ama yeterince tanıtılmıyor” deyip kendi hariç herkesi suçluyor, topu sürekli başkasına atıyor. Kardeşim sen ülkene gelen yüz milyonlarca turiste halen mutfağını tanıtamadıysan başını ellerinin arasına al ve düşün. Ben düşünüyorum mesela. Ama kendi başıma ancak bir yere kadar yol katedebiliyorum.

Esnaf lokantaları ‘zincir’e direniyor

Dergilik: 100. yıla 'dev' sayı

Bir yemeğin lezzet algısı ile satınalma arasında nasıl bir ilişki olduğu konusu ne sadece tatbilirlikle ne de ekonomik güce sahip olmakla ilgilidir. Gıdanın endüstrileşmesi ve küreselleşmenin etkisi bu algıya yön verebiliyor. Marka, reklam ve pazarlama gücü gibi lezzeti gölgeleyen birçok faktörün ortaya çıktığı, yaygın ve hakim bir duruma geçtiği bir çağındayız. İşte böyle bir noktada satınalma sürecinde lezzetin ne tür bir etkisi olduğunun araştırılması oldukça önemli ve değerli. Gastronominin ilgi alanlarından biri olan lezzet algısını görme, koklama, işitme, dokunma, tatma duyuları oluştururken, bu beş duyunun negatif veya pozitif haline göre tüketicide satınalma niyeti oluşturuyor.

Konuyla ilgili bir tez çalışmasına tesadüfen rastlayınca ilgimi çekti ve derhal bu çalışmaya atıfla konuyu sizinle paylaşmak istedim. Mevzubahis tez “Duyuların Lezzet Algısı ve Satın Alma Niyetine Etkisi” başlığıyla Dorukan Boyacı tarafından 2019 yılında hazırlanmış. Duyuların lezzet algısında satınalma niyetinin ölçülebilmesi için nitel araştırma yöntemi kullanılmış. 33 kişinin balık yemeği deneyimi üzerinden görüşme yapılarak uygun veriler elde edilmeye çalışılmış. Duyuların lezzet algısına ve bunun da satınalma niyetine etkisini belirlemeyi amaçlayan çalışmadan hangi duyunun kişilerin lezzet algısını etkilediği ve satınalma kararını oluşturmasına yol açtığını öğrenmeye çalışacağız.

Lezzet ve tat karıştırılıyor

İlk olarak kişilere balık yemeğinden beklentileri soruluyor, elde edilen cevaplar analiz ediliyor. Yorumlarda 9 tema ve alt bileşenleri belirleniyor. Beklentilerin en önemlisi sos ve garnitür (%32,9) oluyor. Bunu dokunma duyusu (%26,9) ile sunum (%16,4) izliyor. Daha sonra tat (%6,1), koku (%5,5), miktar (%4,9), lezzet (%4,3), tür (%2,4) ve renk (%0,6) geliyor.

Elde edilen sonuçlara göre satınalmalarda en çok tat duyusu etkili oluyor. Bunu sırasıyla görme ve koklama duyusu takip ediyor. Yemeğin tadına dair soru sorulduğunda katılımcılar bunun için “güzel” ve “iyi” gibi ifadeler kullanırken, lezzet kavramı çoğunlukla “güzellik” ve “iyi olması” şeklinde açıklanıyor. En önemli bulgu da lezzet ve tat arasındaki ayrımın katılımcılar tarafından net şekilde yapılamadığı görülüyor. Bu iki kavram farklı olsa da birbirinin yerine kullanılan kelimeler olduğu görülüyor. Lezzeti tanımlamaktan uzak “güzel”, “iyi”, “hoş” gibi ifadeler kullanılıyor.

Lezzet algısı veya gastronomi çalışmaları yapan bazı araştırmacılar dokunma gibi bazı duyuları dışarıda bırakarak lezzeti açıklıyor. Halbuki bütün halde duyuların birçok araştırmada etkisi olduğu tespit edilmiş. Bu araştırmada 5 duyu da işin içine dahil ediliyor. Her birinin düşük olsa da etkisi olduğu saptanmış.

Sorular 5 bölüm halinde, yemeği görmeden önce, yemek geldiği anda, yeme esnasında, yemek yedikten sonra beklentiler ve satınalma niyeti olup olmaması ile ilgili yöneltilmiş. Öncelikle görme duyusuna yönelik ifadeler kullanıldığı gözlemlenmiş. Yani burada kişilerin beklentisinde sadece doymak değil görsel ziyafet de var. Kişilerin yemekleri ilk gördükleri anda vurguladıkları nokta yemeğin uyumlu olması. Uyumdan kasıt garnitür ve sosların yemekle uyumu. Görsel estetiğin yanında miktar da önemli bir kriter. Balık porsiyonu miktarından ziyade garnitürlerin miktarı kişiler için daha önemli bir kriter olmuş.

Renk değil pişmişlik önemli

Yemeğin parça parça yerine bütün olarak değerlendirilmesi görüntünün öne çıktığını gösteriyor. Kişiler yemeği yorumlarken sadece görsel açıdan değil, aynı zamanda dokunma, işitme ve koklama duyusuna yönelik olarak da ifade etmişler. Kişiler balığın porsiyon miktarını yeterli bulmakla birlikte balık yemeğinin porsiyon miktarını az bulmuşlar. Bu değerlendirme katılımcıların açlık durumu veya tüketim alışkanlıklarıyla açıklanabilir. Literatürde yemeğin görüntüsündeki renk kavramı fazlaca yer almasına rağmen mevcut çalışmada bu beklenti çok düşük düzeyde kalmış. Dolayısıyla görsel anlamda en düşük kriter yemeğin rengi olmuş. Balığın rengi incelendiğinde yarattığı lezzet algısı en yoğun şekilde pişmişlik hissinde ortaya çıkmış. Türkiye’de yeme davranışlarında pişmişliğin önemli bir yeri olduğu da bir gerçek.

Beklentilerde yemeğin lezzeti sadece ağızdaki dokunma duyusuna bağlı olarak tanımlanıyor. Ancak yemek denendikten sonra lezzet algısı sadece ağızda dokunma duyusu ile değil, elle dokunmaya dair ifadelerle de açıklanmış.

Lezzet algısını olumlu etkileyen yemeğin biçimi konusunda yemeğin en çok düzenli olması tercih edilmiş. Ancak gıdaların birbirine değmesinden hoşnut olunmamış. Bu durum her bir yiyeceğin kendi lezzetinin tadılmak istenmesiyle açıklanabilir. En düşük beklentiye sahip duyu yemeğin kokusu olmuş. Yemeğin koklanarak daha az lezzetli algılanması kokunun aromalarla birlikte geniz boşluğundan da alınabildiğini gösteriyor. Merriam-Webster sözlüğüne göre aromaların iştah açıcı kokular olması bunun bir kanıtı.

Balık yemeğinde tat söz konusu olduğunda kişilerin düşünceleri tabağın bütününe değil, yalnızca balığa dair olmuş. Görme bütünsel algılanıyorken, tat alma ana ürün üzerine odaklanıyor. Balık tabağında hangi aromaların bulunduğu incelenince bulgular kokudaki retronazal bölgeyi destekliyor. Yemeğin tadına bakmaları istendiğinde çoğunlukla ana ürün olarak balığa ve balığın da ekşi olup olmadığı konusuna cevap verilmiş. Balık ve sosun bir arada olmadığı durumda tat analizi yapılamadığı tespit edilmiş.

Tat görselin önüne geçiyor

Kişiler tadım yaparken tabağın içindeki ürünlerin tatlarının bütününü değil, öncelikle balığın tadına odaklandıkları görülüyor. Tadım yapana dek kişilerin tabak hakkındaki bütünselci düşünceleri tatma anında değişiyor. Bir balık yemeğinden beklenti ağırlıklı olarak görme duyusuna dayanırken, tadımdan sonra üçüncü sırada yer alan tat duyusu, kişilerin beklentisindeki görme duyusunun önüne geçiyor. Sonuçlar tat almanın satınalma niyetini yarıya yakınını etkileyen en önemli duyu organı olduğunu gösteriyor. Bunu daha sonra görme ve koklama duyusu takip ediyor. Her ne kadar belirleyici unsur tat olsa da aslında katılımcılar lezzeti kastediyor. Tat ve lezzet kavramlarının yanlış kullanımı karmaşaya sebep oluyor.

Kişiler dışarıda yemek deneyimlerinde ilk olarak görme duyusuna göre tercih yaparken lezzetli değilse tekrar satınalınmayacağını vurguluyor. Yiyecek fotoğrafçılığı ve fast food zincirlerinin yemek fotoğrafları ne kadar önemli görünse de bir ürün lezzetli değilse eksik kalabilir. Restoran işletmecilerinin temel fonksiyonu göz doyurmaktan ziyade lezzetli bir yemek sunarak karın doyurmak olmalı.

En önemli bulgu tat alma duyusunun görme duyusunun önüne geçmesi. Bunun da en çarpıcı örneği esnaf lokantalarıdır. Görselliğe neredeyse hiç önem vermeyen esnaf lokantaları yalnızca tabağa, pişirdikleri yemeği koyarak çoğu kişinin uğrak yeri olabiliyor. Yine de görme duyusunun önemli olduğu gerçeği hiçbir zaman unutulmamalı.

Kendi hikâyemizi en iyi biz anlatırız

Filistinliler için en büyük acı Müslümanların sessizliği

Uruguaylı yazar Eduardo Galeano, pazar günlerini şu sert anlatımla anar: “İşçiler ve hizmetçiler şehrin ağzından içeri giriyor ve onun tarafından yenilip yutuluyorlar: Hafta boyunca Buenos Aires onları çiğniyor ve pazar günleri parça parça tükürüyor.”

Galeano, bir sistem eleştirisi sunar bunlardan bahsederken. Bize düşen ise pazarların neden diğer günlerden farklı olduğuna dair bir kanıtın daha ortaya çıkması… Her gün gittiğimiz yollardan gitmediğimiz, farklı bir saatte uyandığımız, araba değil de belki de kuş sesleri duyduğumuz bir gün bu…

Bu hafta bu günü masaya yatıracağımız isim gazeteci-yazar Hakkı Yanık. Yanık’a ilk sorumuz, “klasik bir Pazar gününüzü tarif eder misiniz?” oluyor. Cevabı şu şekilde: “Pazar günlerini çok severim çünkü gün mümkün olduğunca geç başlar. Daha önceden belirlenmiş bir program yoksa ve biraz da 'evcil' olduğum için günün büyük kısmını evde geçiririm. Sohbet, okuma, müzik, uyku…”

Önce iyi bir kahvaltı

Kimileri için keyifli olsa da kimileri için biraz sıkıcı bir gündür pazar. Bu nedenle Yanık’a bu sıkıcılıktan kurtulmanın çaresini de soruyoruz. “İyi bir kahvaltı” diyor önce, sonra da şöyle devam ediyor: “Mümkünse büyük aileyle olanından. Aile fertlerine vakit ayırma (Benim pek beceremediğim bir şey!) ve elbette sürpriz ziyaretler, gezi ve okumalar.”

İran filmlerini tavsiye ederim

Gelelim kültür-sanata… Sizce pazar günü izlenecek en iyi film hangisidir? diye soruyoruz. Yanık bu soruya cevap verirken, “Amerikan filmi olmasın yeter” diyor. Ardından da ekliyor: “Son olarak yemekli bir film izlemiştim. İyi çocuk (Hindistanlı) büyük bir şef oluyor, sevdiğine kavuşuyor. Yerli filmlerle İran filmlerini tavsiye ederim.”

Sırada kitaplar var. Yanık’a pazar günleri okuduğu kitaplar olup, olmadığını soruyoruz. O “dönerli” okumayı sevdiğini söylüyor. “Yazın Ayfer Tunç’un Kuru Kız’ıyla Güray Süngü’nün Az Kalan Gölge’sini beraber okumuştum. Şu sıra Ömer Erdem, Metin Celal ve Hüsamettin Arslan okuyorum.” diyor. Yanık, okuma sistemini şöyle açıklıyor: “Elimin altında mutlaka birkaç kitap olmalı. Pazar günleri okumalarım için ölçü ‘canımın istediği kitap’tır. Dergileri her zaman okurum.”

ÖZLEMEKLE YETİNİYORUM

“Özellikle Pazar günleri görmek istediğiniz arkadaşlarınız var mı?” sorumuza ise “Var. Bazılarını görme şansım yok, özlemekle yetiniyorum. Mehmet Şeker olsun isterim. İbrahim Yolalan yahut İsmail Karakurt” diye cevap veriyor. Pazarlar, “boş” zamanları içinde barındırdığı için aslında farklı rotalara da kapı açar. Bu nedenle Yanık’a da pazar günleri için favori bir mekânı olup, olmadığını soruyoruz. “İLESAM’dan sonra gittiğim özel bir mekân yok. Bazen kitapçılar ve ‘kitap cafe’ler, olmazsa ev. “Neden” derseniz, biraz a-sosyalim maalesef!” diyor.

KOVİTLİ GÜNLER…

Riskli sorularımızdan birine geldik… En kötü ve en güzel geçen pazarınızı hatırlıyor musunuz? Yanık’ın cevabı şöyle: “50 yılı devirdim. Kötü ve iyi günlerim çok oldu” dedikten sonra samimi bir yanıt veriyor: “Geçtiğimiz hafta sonu güzeldi meselâ. Ailemle beraberdim. ‘Kovit’li günleri 'kötü' sayabilirim.”

GAZETECİLİK HAFTANIN HER GÜNÜ ÇALIŞMAKTIR

Herhâlde bir gazeteciye “pazar” günleri çalışıp, çalışmadığını sormak biraz komik. Çünkü mesleğin ruhu, tatili imkânsız kılıyor. Ama soruşturmanın ritmi bozulmasın diye sıradaki sorumuzu Yanık’a da soruyoruz: Pazarları çalışır mısınız? Yanık’tan beklediğimiz yanıt geliyor: “Gazetecilik, haftanın her günü, günün her saati çalışmayı gerektirir. Okumam, yazmam ya da çizmem gerekiyorsa gün seçmem. Ev işi yapmak için de.” Nihayet sonda, en keyifli sorudayız! “Pazar günü bir insan olsaydı, nasıl birisi olurdu?” Yanık şöyle diyor: “Bir roman kahramanı olurdu: Oblomov!”

Bu dünyadan bir güzel insan geçti

Kayıp mektupların izinde

İşgalci İsrail kuvvetlerinin Gazze’ye yönelik 7 Ekim’de başlattığı saldırılardan bugüne tam 64 gün geçti. 64 gün dile kolay. İşgalci kuvvetler bu 64 günde bebek, çocuk, genç, yaşlı, kadın binlerce masum insanı öldürdü. Filistin halkı ise işgal kuvvetlerin uyguladığı bu soykırıma şehitleriyle, hastalarıyla yaşlılarıyla, kadınlarıyla, çocuklarıyla ve gençleriyle direndi ve direnmeye devam ediyor, asla pes etmiyor. Filistin halkının gösterdiği bu direniş ise tüm dünyada yankı uyandırdı. İsrail, Filistin bayrağını yasakladı, hatta kendi ülkelerinde kefiyeyi bile yasakladı ama onlar bayraklarının renklerini kırmızı kandır, yeşil candır, siyah zulümdür, beyaz nurdur deyip yeşili, kırmızıyı, siyahı, beyazı kendinde toplayan karpuz dilimini sembol yaptılar. Tüm dünyada meydanlarda hep bir ağızdan “Vive Vive La Palestine” şarkısı dillerden düşmedi. Caddelerde, meydanlarda dabke dans olup oynandı. Sosyal medyada milyonlar, binlerce takipçisi olan sanatçılar çizimleriyle Filistin halkının hikayesini ve dramını çizdi. Bu isimler arasından ulusal ve uluslararası pek çok ismin eserlerini gördük. Yeni Şafak Pazar olarak; çizgizar Hasan Aycın, karikatürist Mikail Çiftçi, ebru sanatçısı Gülsemin Velidedeoğlu, minyatür sanatçısı Ayşe Raziye Özalp, çocuk çizeri Esra Abdulazizoğlu, ressam Muammer Erkul, Ürdünlü sanatçı Tala Abunuwar, Suriyeli sanatçı Nadine Ghannoum ve Mısırlı çocuk kitabı illüstratörü Bassent Dawoud ile konuştuk. Kimi çizgileriyle Filistin’in hüznünü anlattı, kimi Gazze’ye baharın geleceğini müjdeledi, kiminin de ebru teknesinde boyaları Filistin bayrağı oldu. Onlar, sanatın sadece estetik bir mesele değil hayatın her köşesinde var olduğunu göstermeye çalıştı. Filistin halkının yaşadığı zorluklara ve her şeye rağmen diri tuttukları umutlarına dikkat çektiler. Tanık oldukları bu soykırımı belgelemede büyük bir rol oynadılar. Buyurun sözü sanatçılara bırakalım.

Hasan Aycın: Filistin direnişi dünyanın ezberini bozuyor

Yeni Şafak Gazetesi sayfalarında çizgileriyle Filistin direnişine destek veren ve bugüne kadar mazlumların sesi olan çizgi ustası Hasan Aycın, “Filistin işgal altında bir ülkedir ve bu özelliğiyle dünyada tektir. Filistin’lilerin evleri, şehirleri, hayatları çalınmıştır. İsrail işgalcidir, talancıdır; onu arkalayan, sahip çıkan, destekleyenler de ortaklarıdır” ifadelerini kullanıyor. Aycın, “Yeryüzü ahalisi bu zulmün tanıklarıdır. Yok algı, yok kanaat, yok bilmem ne değil, zulüm zulümdür. Asırlık bir zulüm söz konusu. Son iki aydır zulmün kaçıncı perdesine tanık olduğumuzu bilmiyoruz” diyor. Yaşananların kendisini derinden etkilediğini belirten Aycın, “Bütün insanları etkilediğini de görüyorum; algılarımız, kabullerimiz, yargılarımız değişiyor. Ezberlerimiz bozuluyor. Umutlarımız artıyor.

Doğal olarak etki tepkiyi doğurur. Temelde zulmü zalim üzerinden değil, mazlum üzerinden anlatmayı tercih ettiğim halde bu ilkemi en çok Filistin’de yaşanan zulüm karşısında çiğnedim diyebilirim; yani zaman zaman zalim tip üstünden de anlattım” şeklinde konuşuyor. Çizimleriyle Filistin hüznünü, Filistin destanını ve daha çok umudu anlatmak istediğini dile getiren Aycın, “Özelde Filistin acısını ilk çizen ve hatta başka şey çizmeyen merhum Naci el-Ali oldu. Bu konuda el-Ali’den sonra en çok çizen benim diyebilirim. Kırk beş yıldır çiziyorum; çizdiklerim ortada. Merhum el-Ali içten baktı, içten çizdi. Ben dıştan bakıp çizdim ve çizmeye çalışıyorum” diyor.

Ayşe Raziye Özalp Paletimde hep aynı renkler var

Minyatür sanatçısı Ayşe Raziye Özalp, “Sanatla ilgilenmiyor olsaydım da Filistin’de olanlar beni yine etkilerdi. Çünkü bu insani duygular taşıyan her insanın hissetmesi gereken bir duygu. Dün Ukrayna bugün Filistin yarın kim bilir neresi?” diyor. Özalp din, dil, ırk ve cinsiyet fark etmeksizin haksızlığa uğrayan ve zulme uğrayan her kim varsa yanında olmak zorunda olduğumuzu vurguluyor. Özalp, bir sanatçı olarak Filistin’de yaşanan tüm bu olayların kendisini derinden etkilediğini ve yaraladığını dile getiriyor. Ayrıca bazı devletlerin ve insanların Filistin’de yaşananlara karşı tutumlarının kendisini şaşkınlığa uğrattığını ifade eden Özalp, “Tüm bu yaşananlara karşı tepkisiz kalmak tabii ki mümkün değil. Hayatımın her anına Filistin’de yaşanan olaylar damgasını vuruyor. Sanatıma da yansıyor” diyor ve sözlerini şu şekil sürdürüyor: “Son zamanlarda paletimde hep aynı renkler var; Kırmızı, siyah ve yeşil. Çizimlerimde karınca kararınca Filistin’de yaşanan acıları yansıtmaya ve onlara destek olmaya çalışıyorum. Toplumda farkındalık yaratmak için biz sanatçılara çok iş düşüyor. Bir sanatçının savaş, terör, soykırım ve masum çocukların ölümleri karşısında suskun kalması düşünülemez.”

Mikail Çiftçi İnsanlığı harekete geçirmek için çizdim

“Filistin’de yaşananlar insan olan herkesi etkilemeli” diyen karikatürist Mikail Çiftçi, “Filistin’de siyonist işgal rejiminin yaptığı katliamlardan ve soykırımdan etkilenmeyen öncelikle insanlığını daha sonra vicdanını sorgulaması gerekiyor. Bu soykırım ve vahşet tüm kesimler için bir imtihan süreci olmuştur. Konumunuz, işiniz, yetkiniz ne olursa olsun herkesin bir şeyler yapması gerekir. Çünkü Filistin veya Gazze meselesi dini sorumluluğun ötesinde insani ve vicdani bir sorumluluktur. İşte bu noktada önce insan, sonra sanatçı olarak sorumluluk yüklememiz gerekiyor” ifadelerini kullanıyor. Çiftçi, “Filistin on yıllardır siyonist işgal rejiminin zulüm, vahşet ve katliamlarına maruz kalıyor. Bir bilinç düzeyine ulaştığımızdan beridir bu vahşetin karşısında durduk. Belki fiziki anlamda orada bulunamadık ama bunu günlük hayatımızda hep gündem edindik. İnsanlığı harekete geçirmek için yazdık, çizdik. Allah’a şükürler olsun ki elimiz kalem tuttuğundan beridir bu zulümleri çizmeye çalışıyoruz. Bir sorumluluk bilinciyle hareketle elimizden ne geliyorsa bunu da sakındırmadan, çekinmeden çizmek gerekiyordu. Aslında bizler bu zulümlerin belki bir engelleyicisi olamadık ama bir ayna görevi görerek bir yansıtıcısı olmaya çalıştık” ifadelerini kullanıyor.

Sanatçı bilinç oluşturmalı

Bugüne kadar Filistin hakkında yaklaşık 260 civarı karikatür çizdiğini belirten Çiftçi, “Bunun en büyük sebeplerinden biri de Filistin’in on yıllardır maruz kaldığı sistematik zulümlerdir. Aynı zamanda Müslümanlar için Kudüs ve çevresinin mübarek kılınması ve Mescid-i Aksanın sorumluluğunun ümmetin omuzlarında olmasındandır” şeklinde açıklıyor. Çiftçi, “Çizimlerimde; Filistin’de yaşanan zulmü dünyaya duyurmayı ve insanlığı harekete geçirmeyi, dünyanın ve insanlığın bu zulümler karşısındaki sessizliğini, harekete geçmesi gereken uluslararası kuruluşların pasifliğini ve zulmedenlerin yanında yer almasını, batının iki yüzlülüğünü ve çifte standardını, Müslümanların birlik olması gerektiğini, Dünya İnsan Hakları’nın ve çocuk haklarının neden Filistin için geçerli olmadığını, Siyonist işgal rejiminin bebek, çocuk, yaşlı sivil demeden herkesi katlettiğini, aynı zamanda bu zulümler karşısında Filistin’in haklı direnişini çizimlerimle anlatmak istedim” diyor. Çiftçi bu konuda farkındalık oluşturmak için bir sanatçıların sorumluğunun ve görevinin büyük olduğunu söylüyor. En büyük sorumluluğun ise sanatçının temsil ettiği kitle olduğunu ifade ediyor ve ekliyor: “Bu nedenledir ki sanatçı tüm sorumluluğu yüklenip topluma ön ayak olabilecek faaliyetlerde bulunmalı ve kendi eserleriyle bir bilinç oluşturmalıdır. Temsil ettiği kitleyi bir olumsuzluk veya zulüm karşında durmaya çağırmalıdır ve kendisi de bu olumsuzluğun karşısında durup taraf olmalıdır.”

Esra Abdulazizoğlu Çizmek haykırmanın bir şekli

Çocuk çizeri Esra Abdulazizoğlu, “Gazze’de yaşananlardan vicdanlı her insan gibi sarsılıyorum” diyor. Filistin halkının direnişinin kendisini harekete geçirdiğini söyleyen Abdulazizoğlu, “Çizimlerim, bir yangın karşısında imdat diye bağırmak gibi bir eylem. Dünyanın gözü önünde bir soykırım yapılıyor, ‘Buraya bakın!’ diye haykırmanın bir şekli çizmek benim için. Bir çığlık gibi” şeklinde açıklıyor. Abdulazizoğlu sözlerini şu şekil sürdürüyor: “Özellikle İngilizce içerikler ürettim çünkü hedefim dünyada bunun bir nebze de olsa duyulmasına araç olmaktı. Tahminimin çok ötesinde ses getirdi. Filistin meselesi yıllardır Türkiye’nin kalbinde kanayan bir yara idi ama dünyada öyle değildi tam olarak, farklı lanse ediliyordu. Gerçekten küresel bir uyanış gerçekleşti. Sosyal medyada uygulanan tüm kısıtlamalara rağmen oldu bu. Akla karayı gördü insanlar tabiri caizse. Biz de vesile olabildiysek ne mutlu.”

California’da çizimimi gördüm

Abdulazizoğlu, sosyal medyadaki videoları izleyip çizimle ifade ettiğini söylüyor ve şu sözlerle dile getiriyor: “Bunu yapmaktaki amacım elbette dikkat çekmekti çünkü belki o videoyu izlemeyen bir insan bu çizime rastlar ve bunu öyle öğrenebilirdi. Ellerine kaybettiği çocuklarının kanı bulaşan ve yıkamak istemeyen anneyi gördüm mesela ismini bilmiyorum ama ona Selma dedim ve kısaca durumu anlatıp resmini çizdim. Gerçekten ilk kez öğrenen insanlar oldu. Tahayyülü bile tüyler ürperten hadiseleri o insanlar yaşıyor. Bir baba ve bedeni bütün olmayan vefat etmiş evladı, dört çocuğu enkazın altında kalan adamın çaresizliğini ve acısını göstermek istedim. Düşman olarak gördükleri bir bebeğin sesi de olmak istedim. Dünyanın hiçbir yerinde bebekler terörist değildir. En son. California’da yaşayan bir vatandaş attı fotoğrafını. Düşündüm, benim California’ya gidip bu zulmü haykırma olasılığım yok belki ama burada yaptığım bir eylem orada bile mazlumu savunan bir ses olabiliyor. Bu çok büyük bir mutluluk, çok büyük bir şükür sebebi. Bunlar bana güç verdi ve aslında ne kadar önemli bir şey yaptığımı, yaptığımızı ve neler neler yapabileceğimizi hatırlattı. Biz elimizden geleni yapmalıyız.”

Gülsemin Velidedeoğlu Gazze’ye baharın geleceğini müjdelemek istiyorum

Bir sanatkar olarak Filistin’de, Gazze’de binlerce çocuğu katleden soykırımda acıyı iliklerine kadar hissettiğini belirten ebru sanatçısı Gülsemin Velidedeoğlu, “Oradaki vahşetin bitmesi için elimden geleni yapmak, eserlerimle acıya ses olmak istiyorum” diyor. Velidedeoğlu, “Bir sanatkarın eseri içindekilerin dışa yansımasıdır. Kalbim acıyor, içim kanıyor. Yersiz, yurtsuz, ailesiz kalan kardeşlerime acılarını hissettiğimi eserlerimle göstermek istiyorum” ifadelerini kullanıyor ve sözlerini şu şekil sürdürüyor: “Gazze’ye baharın geleceğini müjdeleyerek, ümit olmak istiyorum. Sanatçıyım geleceğe bugün yaşanılanları unutturmamak için eser bırakmayı arzu ediyorum. Unutmasınlar, unutmasınlar ki bu zulüm tekrarlanmasın. Vicdanlar sese gelsin ve tek yürek bu vahşet dünyaya haykırılsın. Vicdanlı bir dünya oluşsun. Zulmün karşısında iyilik ayağa kalksın. Eserlerimde sadece görseli güzelden ziyade bir duruşa sahip, izleyicisine mesajlar veren eserler üretmeye gayret ediyorum. İnsanlığı Gazze için direnişe çağırmak ve Gazze’nin, Gazzeli annelerin, bebeklerin sesi olmak en büyük sorumluluğumuzdur.”

Ebru teknemde boyalarım Filistin bayrağı oldu

Yaptığı ebruları anlatan Velidedeoğlu, “Kırık bir lale, Kubbetüs Sahrayı sardı bir eserimde. Kudüs ümmete kırgınlığını lale ile haykırdı izleyicisine. Bu eserim müzayedede Gazze yararına iyi bir fiyatla satıldı. Ebru teknemde boyalarım Filistin bayrağı oldu ve kan damlayarak vahşetin sesi oldu. Lalelerim Filistin renklerine büründü boyunlarını büktü ve kan damladı. Her yer Filistin oldu ve tüm teknem yüreğim gibi Filistin renklerinde Filistin haritası ile doldu. Ayırt etmeksizin tüm canlıların katledilişini anlatmak için Filistin’in kuşları uçarken ebrumda bombalar düştü üzerlerine. Kan ve gözyaşı sardı semayı. Büyüklü küçüklü Filistin renkleri ile yaptığım çiçeklerim aileyi anlattı. Bir ailenin üzerine düşen bombayı anlattı. Filistin’de çiçekler açtırdı ebrularım ve ümit sardı içimi ve eserimi. Bir gün bir çift kuş uçtu Filistin’e muhabbetle selamladı kardeşlerimi”

Muammer Erkul Peygamberimiz’in (sav) sünnetine uydum

Ressam Muammer Erkul 7 ekimden beri her gün bir tane karikatür çizmeye çalıştığını belirterek, yaşananların sadece Filistin’deki bir avuç Müslüman’ın değil, ümmet olarak hepimizin derdi olduğunu dile getiriyor. Farkındalık oluşturmak için karikatürler çizmeye başladığını ifade eden Erkul, “Yıllardır ‘Sanatçın yoksa sanatın yok, sanatın yoksa yarınların yok!’ diyorum. Mesela Peygamberimiz’in (sav) zamanında söz sanatı çok meşhur olduğu için insanlar şiirlerden, veciz sözlerden etkileniyorlardı. Efendimiz de şöyle diyordu: ‘Sizin sözleriniz, yazdıklarınız, sanatınız, atılan oklardan daha fazla tesir eder, yaralar düşmanı!’ Ben de Peygamberimiz’in (sav) bu sünnetini dikkate alarak çizmeye başladım” diyor ve ekliyor: “Bu çizdiklerim, ümmete hediyemdir. İsteyen dilediği şekilde kullansın. Önemli olan cephede yerini almak, tarafını safını belli etmek, öyle değil mi?”

Nadine Ghannoum İnsanların dünyayla yüzleşmesini sağlıyorum

İki yıl önce Polonyo’ya taşınan Suriyeli sanatçı Nadine Ghannoum, Suriye’de yaşadığı dönemde savaşın günlük yaşamını domine ettiğini ve insanlar üzerindeki etkisinin ise oldukça derin olduğunu anlatıyor. “Sanatım, sadece kendi duygularımı değil, aynı zamanda o zorlu zamanlarda tüm Suriyeli insanların kolektif duygularını ifade etmenin bir aracı haline gelmişti” diyen Ghannoum, Suriye’deki masum insanların yaşadıklarından etkilendiğini ve duygularını sanat aracılığıyla ifade etmekte teselli bulduğunu söylüyor. Ghannoum, “Çizimlerim, şimdi de Filistinlilerin yaşadığı acıyı ifade etmenin bir yolu. Birçok sanatçı gibi ben de sesi duyulmayanların savunucusu olmak ve farkındalık yaratmanın etkili bir aracı olarak görev alıyorum” ifadelerini kullanıyor. Ghannoum “Dünyanın gözden kaçan gerçeklerini ifade etme sorumluluğu hissediyorum” diyor ve ekliyor: “Filistin’de yaşananlarla ilgili izlediğim haberlerdeki görüntüleri hafızama kazıyorum. Daha sonra hafızama kazıdığım sahneleri, trajedeleri çizimlerle anlatarak, insanların dünyayla yüzleşmesini sağlamaya çalışıyorum. Her yaptığım illüstrasyon, masum hayatların özellikle kadın, çocuk ve yaşlıların evlerinin içinde güven içinde yaşarken yaşadıkları ölümlerinin derin etkisini anlatıyor.”

Tala Abunuwar Yaşananlar bir uyanış

Ürdünlü sanatçı Tala Abunuwar, Gazze’de yaşananlardan sonra çocuklarına daha sıkı sarıldığını ve aldıkları her nefes için şükrettiğini anlatıyor. Abunuwar, “Bu sadece Gazze halkının bir sınavı değil, tüm insanlık için bir sınav. Yaşananlar hepimiz için ruhsal bir uyanış ve bir uyarı aslında” diyor. Instagram’da paylaştığı resimlerle Gazze halkının sesi olmaya çalışan Abunuwar, 7 Ekim’den sonra birkaç gün boyunca pek çok fikri olmasına rağmen resim yapacak gücünün ve enerjisinin olmadığını, çalışmak istemediğini anlatıyor. Abunuwar, “Ancak sonrasında hepimiz bildiğimiz ve en iyi yapabildiğimiz şeyleri yaparsak hep birlikte farkındalık oluşturabiliriz diye düşündüm ve bir sorumluluk duygusu hissettim. Bu nedenle, kafamda hem üzgün hem de umut dolu fikirlerle durmaksızın Filistin için çalışmaya başladım” diyor ve sözlerini şu şekilde sürdürüyor: “Yaptığım resimlerdeki amacım, hem vicdanımı rahatlatmak hem birlikte olduğumuzu göstermekk hem de Filistinli kardeşlerime onların acılarını hissettiğimizi, onları duyduğumuzu ve gördüğümüzü anlatmaktı.Yaptığım resimlerle gerçeği ve şu anda olanları, çirkinliği göstermeden ve yaymadan çizmeye çalıştım.”

Bassent Dawoud Gazzeliler için kendimi çaresiz hissediyorum

Mısırlı çocuk kitabı illüstratörü Bassent Dawoud, Gazze’de yaşananların ve devam eden olayların insanlarda depresyona neden olduğunu belirterek, “Her sabah uyandığımda o günle nasıl yüzleşebileceğimi düşünüyorum” ifadelerini kullanıyor. Gazzelilerin iyi olup olmadığını düşünmenin kendisini sürekli endişelendirdiğini söyleyen Dawoud, “Mısır’daki coğrafi konumumuz ve onlara olan yakınlığımız nedeniyle onlara yardımcı olamadığım için kendimi çaresiz hissediyorum” diyor. Medyanın aldatıcı ve gerçekleri özellikle mevcut olaylarda çarpıttığını ifade eden Dawoud, “Bu durumda özgür Filistin halkı için her sanatçının ve bireyin konuşması ve yapabileceklerini yapması gerekir. Bu sanatın gerçek rolüdür. Çünkü görüntüler, sözcüklerden daha etkilidir ve insanların dini, dili, etnik kökenleri ne olursa olsun daha hızlı ulaşır. Bu nedenle, yaşananları sanat ve çizimler aracılığıyla yeniden yorumlamanın önemli olduğuna inanıyorum” diyor. Çizimlerinde Filistin nakışı, güvercinler ve zeytin yaprakları gibi unsurları ön plana çıkardığını dile getiren Dawoud, hiçbir zaman Filistin hakkında konuşmaktan vazgeçmeyeceğini ve çizimleriyle Filistin halkına destekte bulunacağını söylüyor.

Kendi hikâyemizi en iyi biz anlatırız

Filistinliler için en büyük acı Müslümanların sessizliği

Boğaziçi Kültür Sanat Vakfı tarafından bu yıl on birincisi düzenlenen Boğaziçi Film Festivali, sinema salonlarında seyircileriyle bir araya gelmeye başladı. Sinemaseverlerin merakla beklediği festival bu yıl 16 Aralık tarihine dek sinemaseverlere özel bir seçki sunacak. Festivalin ulusal yarışma jürisine bu yıl Türk sinemasının önemli tarihçi ve yazarlarından biri olan Burçak Evren başkanlık ediyor. Festivalin ulusal jürisinde ise senarist Hilal Çelenk, yönetmen Ahmet Sönmez, sinema yazarı Serdar Arslan ve yapımcı Esi Gülce Kutluata yer alıyor. Ayrıca bu yıl da festival kapsamında, kategori ödülleri dışında ulusal yarışmada Film Yapımcıları Meslek Birliği tarafından para ödülüyle desteklenen FİYAB En İyi Yapımcı Ödülü verilecek. FİYAB jürisinde bu yıl; senarist yönetmen Büşra Bülbül; birçok günlük dizide yapımcı ya da uygulayıcı yapımcı olarak görev yapan Mehmet Erişti ve Film Yapımcıları Meslek Birliğinde yönetim kurulu üyesi ve başkan yardımcısı ve Uluslararası Sinema Derneği’nin Başkanı yapımcı, yönetmen Nazif Tunç yer alıyor.

11. Boğaziçi Film Festivali’nde Uluslararası Yarışma Bölümü’nün jüri başkanlığını uluslararası pek çok festivalden ödülle dönen; Çöl İşaretçileri, Güvercinin Kayıp Gerdanlığı ve Bab’ Aziz filmlerinden oluşan Çöl Üçlemesi ve Şehrazat gibi filmlerin Tunuslu usta yönetmeni Nacer Khemir üstlenecek. Uluslararası Uzun Metraj Yarışması’ndaki yılın iddialı filmlerini değerlendirecek jüri üyeleri arasında ise Boşnak yönetmen İnes Tanoviç, İranlı oyuncu Behnaz Jafari, İspanyol oyuncu Miguel Molina ve Azerbaycanlı yapımcı Fikrin Bektaşi yer alıyor.

Filistin’de yaşanan dram beyaz perdede

Her yıl beklenen filmlere ev sahipliği yapan festival bu yıl Filistin’de yaşanan dramı beyaz perdeye aktaran filmleri sinemaseverlerle buluşturuyor. Festivalin bu bölümde; Abdallah Al-Khatib’nin Suriye’deki iç savaşın ardından Esed rejimi, dünyanın en büyük Filistinli mülteci kampı olan Yermük bölgesini kuşatmasında yaşananları aktardığı 2021 yapımı “Little Palestine (Diary of a Siege)”; Farah Nabulsi’nin festivalin açılış filmi olan “The Teacher”; Maha Haj’ın 2022 Cannes Film Festivali Belirli Bir Bakış programında en iyi senaryo ödülü kazanan “Mediterranean Fever”; “Mohanad Yaqubi”nin 30 yıl önce Filistin halkıyla dayanışma göstermek için onların yanında yer alan Japon aktivistlerin çektikleri görüntülerden oluşturduğu “R21 aka Restoring Solidarity”; Michel Khleifi’nin “Tale of the Three Jewels”; Tewfik Saleh’in efsanevi Filistinli yazar Gassan Kanafani’nin Güneşteki Adamlar isimli kitabından uyarladığı bu yıl World Cinema Project and Cineteca di Bologna tarafından restore edilen 1972 yapımı “The Dupes” ve Ahmad Saleh’in 2011, 2016 ve 2021 yıllarında yaptığı üç kısa filmden oluşan üçlemesi “House – Ayny- Night” seyircilerle buluşacak.

“Altın Yunus” için yarışacak isimler belirlendi

Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması’nda; İsmail Doruk’un “60 Gün”, Umut Evirgen’in “Annesinin Kuzusu”, Mesut Keklik’in “Bölge”, Tufan Şimşekcan’ın “Ceylin”, Yiğit Küçükkibar’ın “Gün Batımına Birkaç Gün Kala”, Mehmet Demir Yılmaz’ın “Kum Zambağı”, Nursen Çetin Köreken’in “Üç Arkadaş”, ve Miraç Atabey’in “Zamanımızın Bir Kahramanı” filmleri yer alıyor. Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması’nda yer alan filmlerden “Bölge”, “Gün Batımına Birkaç Gün Kala”, “Kum Zambağı”, “Üç Arkadaş” ve “Zamanımızın Bir Kahramanı” filmleri dünya prömiyerlerini, “60 Gün” ise Türkiye prömiyerini festivali’nde gerçekleştirecekler.

Filistinliler için en büyük acı Müslümanların sessizliği

Kendi hikâyemizi en iyi biz anlatırız

Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, hazırlıklarına 6 ay önce başladıkları “Kudüs Biyografisi” projesinin, İslam’ın ilk kıblesi, insanlığın kadim şehri Kudüs ile ilgili geçmişe ışık tutacağını, Kudüs hakkında bundan sonra yapılacak çalışmalara da içerik ve yöntem olarak katkıda bulunacağını bildirdi. Erbaş, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, proje tamamlandığında yayın hayatına kazandırmayı planladıklarını belirtti. Orta Doğu’da yaşanan problemleri anlayabilmek ve bunlara çözüm üretebilmek amacıyla genelde modern Filistin, özelde ise Kudüs tarihine yönelik çok sayıda çalışma yapılması gerektiğini vurgulayan Erbaş, şunları kaydetti:

KUDÜS HAKKINDAKİ EN KAPSAMLI ESER

“Bugün Kudüs, araştırmacılarca gün yüzüne çıkarılacak geniş bir arşiv belgesi ışığında geçmiş mirasının aydınlatılmasını beklemektedir. Bu gaye ile başlattığımız ‘Kudüs Biyografisi’ projesi İslam’ın ilk kıblesi, insanlığın kadim şehri Kudüs ile ilgili geçmişe ışık tutacak, Kudüs hakkında bundan sonra yapılacak çalışmalara da içerik ve yöntem olarak katkıda bulunacak, İslam tarihi geleneği içerisinde Kudüs tarihini çeşitli yönleriyle ele alacak ve yayınlandığında literatürümüze kazandırılan en kapsamlı eserlerden biri olacaktır inşallah.” Erbaş, projenin, İslam alemi ve dünya kamuoyunun Kudüs konusundaki farkındalığını artırmasına vesile olmasını temenni etti.

Diyanet 'Kudüs Biyografisi' hazırlıyor

İsrail’in Gazze’ye yönelik insanlık dışı saldırıları devam ediyor. İşgalcinin Gazze Şeridi’ne geleneksel mühimmatlardan, özel silahlara kadar pek çok saldırı düzenlediğini belirten Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıbbi KBRN (Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer) Anabilim Dalı Başkanlığı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Levent Kenar, kullanılan kimyasal silahların ani ölüm ve yaralanmaların dışında hayatta kalanlar üzerine yıkıcı etki bıraktığını söyledi. Yanık, solunum sıkıntısı gibi sorunların ortaya çıktığını anlatan Kenar, “Hayatta kalanlar ciltte iyileşmeyen lezyon, kabarcık ve şiddetli kronik ağrıyla yaşayacaklar. Solunum problemleri nedeniyle kronik akciğer hastalıkları ve kanser riski artacak. Kimyasal silahların kullanılmasıyla oluşan bu etkiler, hayatta kalanlarda ömür boyu sağlığın bozulması anlamına geliyor” dedi.

BEYAZ FOSFOR VÜCUDU YAKIYOR

Uluslararası Af Örgütü’nün İsrail ordusunun Gazze’deki sivil nüfusun yoğun olduğu bölgelerde beyaz fosforlu top mermisi kullandığını belgelemesinin ardından çatışmaların yeni bir boyut kazandığını aktaran Kenar, “Beyaz fosfor çoğunlukla askeri amaçlı yoğun bir sis perdesi oluşturmak veya hedefleri işaretlemek için kullanılıyor. İsrail tarafından Gazze ve Lübnan’da kullanıldı. Yangın çıkarmak, insan ve nesnelere zarar vermek amacıyla da kullanılıyor. Havayla temas ettiğinde ortaya çıkan yangın, vücudun içinde de devam ediyor. Çok ağrılı bu süreç yaşamı tehdit ediyor” diye konuştu.

KALP VE BÖBREKTE HASAR

Bu bombalar cilt üzerinde temas ettiği bölgede ağrılı derin yanıklar oluşturmakla kalmayıp, kalp, böbrek veya karaciğer hasarı da geliştirebildiğini anlatan Kenar, “İnsanlar beyaz fosfora solunum yolu, sindirim sistemi ve cilt teması yoluyla maruz kalıyor. Beyaz fosforun yanması, oksijen ya da kendisi bitene kadar devam ediyor. Sadece cilt değil, tüm dokular yanıyor. Kızarıklık, kabarcıklanmayla başlayan ve cilt dokusunun tamamen kaybına kadar giden sarımsı renkli ve sarımsak kokulu ikinci veya üçüncü derece yanıklar yine bu süreçte görülüyor. Öksürük, üst ve alt solunum yollarında hasar, akciğerde su toplanması, mide bulantısı, kusma yaptığı gibi yoğun dumanlara maruz kalınmasında böbrek ve karaciğerde hasar oluşturuyor” ifadelerini kullandı. Kenar, şoka giren hastaların üçte birinin bu aşamada hayatını kaybettiğini vurguladı.

KİRLİ BOMBA DNA’DAN VURUYOR

İsrail envanterinde yer alan kirli bombaya dikkat çeken Kenar, “Bu bomba klasik tanımıyla patlayıcılarla sarılmış ve zararlı radyasyon üreten malzemenin yayılmasını sağlıyor. Dinamit gibi patlayıcı ve uranyum gibi radyoaktif materyali birleştiren bu silah, patladığı an radyoaktif materyali çevreye saçıyor. Patlamada herkes radyasyondan etkileniyor” dedi. Tam anlamıyla nükleer sayılmayan bu silahın uzun vadede çeşitli hastalıklara yol açtığını anlatan Kenar şöyle konuştu: “Düşük seviyede radyasyona maruz kalanlar tam durumdan emin olamıyor. Ancak radyasyon, kişinin DNA, doku ve organlarına zarar veriyor, kanser gibi hastalıklar görülüyor”

İSRAİL PROTOKOLÜ ONAYLAMADI

Beyaz fosforun, Kimyasal Silahlar Sözleşmesi ekinde yer alan kimyasallar arasında yer almadığını anlatan Kenar, “Yangın çıkaran silahlar olarak kabul edilen bu silahlar 1980’de pek çok ülke tarafından imzalanmış Konvansiyonel Silahlar Sözleşmesi’nin (CCW) üçüncü protokolünde belirtiliyor. Ancak Filistin ve Lübnan’ın katıldığı bu protokol İsrail tarafından onaylanmadı. Mumsu, katı, kristal bir yapıya sahip olan fosfor gazı son derece zehirli ve yanıcı. Oksijenle reaksiyona girdiğinde yanar ve beyaz duman çıkarıyor” şeklinde konuştu.

Dünya ÇAKOP’un 3. Uluslararası Sempozyumu başlıyor: Uzman isimler aileyi ifsad ve insanlığı yeniden yapılandırma projesinin farklı cephelerini konuşacak

Robotik cerrahiyle hastaların hastanede yatış süresi azalıyor

DSÖ'den alkol ve şekerli içeceklerin vergilerinin artırılması çağrısı

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, sosyal medya hesabından paylaştığı mesajda, Botsvana’nın Kasane şehrinde gerçekleştirilen 18. UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Hükümetlerarası Komite Toplantısı’nın bugünkü oturumunda Türkiye’nin 4 kültürel mirasının daha koruma altına alındığını bildirdi.

Türkiye’nin yaşayan mirasları “Mey/Balaban Zanaatkarlığı ve İcrası”, “İftar ve İftar ile İlgili Sosyo-Kültürel Gelenekler”, “Sedef Kakma Sanatı” ile “Tezhip Sanatı”nın listeye alınması kararının hayırlı olmasını dileyen Ersoy, “Türkiye aynı zamanda, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerinde 30’a ulaşan kültürel değeriyle, en çok unsur kaydettiren 2’nci ülke oldu.” ifadelerini kullandı.

Toplantının dünkü oturumunda da geleneksel zeytin yetiştiriciliği, söz konusu listeye alınmıştı. Böylece Türkiye, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine en çok unsur kaydettiren ülkeler sıralamasında bir basamak yükselerek 2’nci sıraya yerleşti. Listenin ilk sırasında 43 kültürel unsurla Çin yer alıyor.

Türk kahvesine fincan yakışır

Helal olsun bu tariflere