Француските пратеници предложија нацрт-закон за впишување на правата за абортус во уставот на земјата. Според „Евроњуз“, ваквата измена била најавена од два члена на францускиот парламент.

Нацрт законот е одговор на пресудата во САД, која ја поништи речиси петдецениската уставна заштита за абортусот, дозволувајќи им на државите да ја забранат процедурата.

Во САД, пресудата „Ру против Вејд“ од 1973 година гарантираше национално право на абортус, иако тоа долго време беше извор на расправии за конзервативците и верската десница.

Ороре Берж, лидерката од партијата на францускиот претседател Макрон, истакна дека поднела закон за „запишување на правото на абортусот во францускиот устав“.

„Правата на жените се секогаш ‘на стаклени нозе’ и редовно се загрозени“, изјави Берж за локалните медиуми, опишувајќи ја  одлуката на американскиот Врховен суд за отповикување на абортусот како „катастрофална за жените ширум светот“.

Во Франција, абортусот е запишан во законот во 1975, како доброволно прекинување на бременоста.

Француската премиерка Елизабет Борн истакна дека Владата ќе го поддржи нацрт-законот, кој истовремено е поддржан и од Левичарската алијанса „Нупес“ и актуелната парламентарна коалиција, со што веќе е оформено мнозинство во корист на уставната промена.

Француската десничарска партија „Национален митинг“ долго време се противи на абортусот, а сегашната лидерка Марин Ле Пен  се претставува како бранителка на правата на жените и го поддржува статус квото.

Во 2018 и 2019 година, пратениците од француската опозиција неуспешно се обидоа да го изменат уставот за да го вклучат правото на абортус.

Изложбата на тема „Лошите девојки од филмовите“ во Младинскиот културен центар (МКЦ) ќе понуди можност публиката да ги разгледа филмските костими на субверзивните женски ликови од 1960 го 2000 година.

Изложбата ќе биде отворена на 8 јули, петок, со почеток во 20 часот. Влезот на изложбата е бесплатен, а организирана е од Фестивалот за европски филм, „Синедејс“.

„Малку филмови во историјата се запаметени по култните субверзивни, „лоши“ главни женски ликови, а уште помалку по тоа колку нивните костими биле важни во создавањето и паметењето на ликот. Она што ги поврзува избраните ликови е нивната неконвенционалност, контроверзноста и противењето на наметнатите општествени норми. Ликовите како Бони Паркер, Петра фон Кант и Северин од филмските автори Артур Пен, Фасбиндер и Буњуел ќе останат запаметени по нивната костимографска визуелизација, која што ќе има силно влијание во секојдневната мода“, нагласуваат организаторите.

Тие посочуваат дека публиката ќе има можност да види различни рекреации на култни филмски костими што ќе опфатат различни формати и визуелизации од „живи слики“, видеа и графички постери, до импровизациски настапи на глумци и оживување на познати сцени од филмовите на сцени  поставени низ просториите на МКЦ.

Авторка на проектот е Сандра Шевандо, а куратор е Драган Христов. Продуцент е Емилија Чочкова.

Сандра Шевандо е стилист на винтиџ-облека и колекционерка на винтиџ-мода. Живее и работи во Берлин, Германија, а оваа ретка професија ја пронаоѓа по искуството со уличната уметност и перформансите во Италија и низ Европа, каде што создавањето ликови главно преку винтиџ-облека ја доближува до бројни истражувања во историјата на костимографијата во филмот и ТВ.

Драган Христов е дизајнер и сопственик на модниот бренд Лудус, еден од ретките што прави пробив на интернационалниот пазар преку учества на саеми, шоуруми и изложби во галерии и музеи во Словенија, Австрија, Германија, Чешка, Холандија, Италија итн. Добитник е на неколку награди за работата на Лудус во Словенија и Австрија.

Во рамки на интердисциплинарниот документарен уметнички проект на визуелната уметница Елена Чемерска, „Лета, лета Локубија, се организира дводневна работилница во период од еден месец за изработка на летала од рециклирани материјали од градската депонија во Кочани врз основа на цртежи на децата учесници во работилницата, инспирирани од мозаичните фризови на Споменикот на слободата.

Проектот на уметницата цели кон физичка и значенска ревитализација на Споменикот на слободата во Кочани.

„Поттикната од приказните на членови на различни генерации од локалната заедница врзани со неформалната традиција на летање на змејови на Споменикот на слободата, оваа работилница е наменета за сите деца кои живеат во подрачјето на ридот Локубија, Кочани и пошироко, кои се на возраст од 6-12 години и се љубопитни за летањето, летачките објекти и нивното создавање. Особено се охрабрува учеството на децата Роми кои живеат во подрачјето на ридот Локубија и пошироко“, информираат од КСП Центар Јадро.

Работилницата ќе се одржи во две фази, а ќе започне на 30 јуни, четврток, кога ќе се одржи двочасовна детска ликовна рабо.тилница во организација на визуелните уметници Доротеј Нешовски и Елена Чемерска на Споменикот на слободата.

Организаторите истакнуваат дека за време на работилницата, децата ќе имаат можност подобро да се запознаат со приказната на Споменикот на слободата, а потоа, на основа на стекнатите впечатоци, да изработат цртежи и колажи во различни техники кои би можеле да бидат инспирирани од искуството со споменикот.

Материјалите потребни во текот на двете фази на работилницата ќе бидат однапред обезбедени.

Во периодот помеѓу првата и втората фаза на работилницата, во организација на “Лета лета Локубија”, ќе биде направена адаптација на детските цртежи изработени во рамките на ликовната работилница во прототипи за изработка на летала- змејови, па цртежите ќе бидат испечатени на рециклиран материјал соодветен за летање, добиен во соработка со Градското комуналното претпријатие на Кочани од локалниот отпад.

Во вториот дел од работилницата најавена е соработка со професионален произведувач на летала, со чија помош децата ќе имаат шанса своерачно да ги комплетираат леталата произлезени од нивните цртежи, а потоа и да ги полетаат“, истакнуваат организаторите.

Тие дополнуваат дека во втората фаза, децата учесници ќе можат да научат се што е потребно за техниката на моделирање и изведба на змејови.

„Дополнително, тие ќе бидат запознаени и со основните концепти на рециклирачката пракса користена во добивањето на материјалот од кој се изработени змејовите создани во рамките на оваа работилница. На крајот на работилницата, секое дете ќе го земе со себе своето летало, кое нетрпеливо ќе чека до својот следен лет над Локубија“, велат уметниците.

Споменикот на слободата во Кочани е подигнат на ридот Локубија над самиот град во 1981 година во чест на 40-тата годишнина на НОБ, светската победа над фашизмот и формирањето на македонската држава. Тој е дело на уметникот Глигор Чемерски и архитектот Радован Раѓеновиќ и претставува монументален комплекс во кој е инкорпорирана сцена и амфитеатар. Замислен е како отворен простор кој ќе биде населен и користен од заедницата и ќе ја приближи уметноста до секој поединец во неа. Во својата ликовно- архитектонска програма, тој ја разбира слободата како состојба на постојана револуција, вклучувајќи ја тука и уметноста. Една од поентите на ова ова уметничко дело е низ комуникацијата со заедницата која што го населува да инспирира револуција и во секојдневниот живот. Во 1982 година е прогласен за културно наследство од прв ред.

На крајот на оваа седмица, Радио МОФ ви го претставува нашиот избор на ТОП 10 вестите за изминатата недела, од областа на образованието, културата, граѓанското општество, политиката, животната средина…

Што ги одбележа изминатите седум дена, прочитајте во продолжение:

1. Патниците ќе почекаат на билетите за едно возење – ЈСП сè уште нема објавено тендер за нивна набавка

   
   Од крајот на април во автобусите и билетарниците на ЈСП Скопје има недостиг или воопшто ги нема билетите за едно возење, а патниците ќе почекаат уште некое време за да можат да ги набават на сите предвидени места, бидејќи сè уште не е објавен нов тендер за нивна набавка.

   Од ЈСП за Радио МОФ посочија дека постапката е во тек, односно дека се подготвува тендерската документација за објава на јавниот повик.

   „Во повеќето автобуси и билетарници го нема, со оглед на тоа дека количините на билетот се при крај, односно има голема заинтересираност за негово користење. Во продажба има уште 15.000 – 20.000 такви билети“, изјавија од ЈСП.

2. Кој земаше највисока, а кој најниска плата во април? [Инфографик]

Просечната нето-плата во април 2022 година во Северна Македонија изнесувала 31.525 денари, покажаа последните податоци на Државниот завод за статистика. Истовремено бројките покажуваат дека разликата меѓу најниската и највисоката плата според дејностите изнесува повеќе од 64 илјади денари.

Ние направивме листа од десетте најмногу и најмлаку платените дејности според последните податоци на статистичарите

3. Уписите за средно ги открија петките „дадени од ракав“ во основното образование

Кога доаѓа време за упис во средни училишта, врвулици од „петкаши“ ги освојуваат дворовите на средните училишта. Оваа година, полуматурантите со сите петки „навалија“ во скопската гимназија „Орце Николов“, па имаше повеќе ученици од слободни места, односно беа отворени 252 места, а на уписот се пријавија скоро 300 ученици.

Поради тоа, од Гимназијата одлучија пријавените ученици да полагаат приемен испит на 20 јуни по предметите македонски јазик и математика, согласно Конкурсот за запишување на ученици во јавните и средни училишта за учебната 2022/2023 година според Министерството за образование и наука (МОН).

Митко Димовски, директор на Гимназијата „Орце Николов“ за Радио МОФ вели дека мора да се вратат приемните испити за упис во средно бидејќи резултатите со навистина поразителни.

„Толку многу ученици, со толку многу петки, покажале просечен, или ајде да кажеме, потпросечен резултат, што укажува на тоа дека мора да се воведат итни реформи и мора да се врати приемниот испит“, вели тој.

4. Град Скопје нема механизација за да ги тргне канделабрите од Плоштад „ВМРО“

Градските власти се менуваат, но канделабрите оставени на јавниот простор кај Плоштад „ВМРО“ се чини дека на истото место ќе останат засекогаш.

Канделабрите се оставени таму со години, а се тргнати од нивната првична позиција поради градежните активности кои почнаа кај поранешниот хотел „ТЦЦ Плаза“.

Од Град Скопје за Радио МОФ велат дека дислокацијата на канделабрите е тешко остварлива бидејќи не ја поседуваат потребната механизација.

„Градот ќе треба да направи една цела постапка со која што се трга опремата од таму, за да ја носиме во некој магацин. Станува збор за огромна, габаритна урбана опрема, а од службите велат дека не знаат дали може камионот и дигалката што е за такви работи да послужат, ќе треба да најмува Градот, зошто нема таков вид на механизација со која што може моментално да се земат канделабрите, да се качат во камионот и да се однесат“, велат од градската администрација.

5. [Фото] Млади и стари излегоа за љубов, трета Парада на гордоста во Скопје

Река од стотици луѓе обоена во боите на виножитото, со транспаренти и знаменца, се собра во паркот „Жена Борец“, пред започнувањето на третата по ред, скопска Парада на гордоста.

Почетокот на протестниот марш низ улиците на Скопје претходеше со поздравни говори, а Ева Цветковска, претседателката на Универзитетското студентско собрание, својот говор го посвети на дискриминацијата на ЛГБТИ+ младите во македонскиот образовен систем.

По говорите, знамето на виножитото се развиори, дури и како симболичен одговор на темните облаци и портокаловото зајдисонце. Учесниците на Парадата весело и во придружба на музика се упатија кон Стадионот на АРМ, каде следува културно-забавната програма во рамки на Парадата.

Парадата ќе продолжи со културно уметничка програма на Стадионот на АРМ, која ќе биде отворена со настап на овогодишната македонска претставничка на Евровизија, Андреа Коевска.

6. [Галерија] Живите статуи на „Театроск“ заиграа „Танго на улица“

„Танго на улица“ е годинешната тема на фестивалот „Статуафест“, кој од 23 до 25 јуни се одржува на скопскиот „Сквер Јадран“. Таму деновиве минувачите можат да видат 15-ина уметници од изведувачката група „Театроск“, кои се „претворени“ во живи и колоритни статуи.

„Фестивалот има тенденција да го претвори Скопје во една мала, но, сепак, голема уличка, сместена некаде во некој раздвижен простор во длабочините на духот на аргентинското танго, тежнеејќи да ги види и запознае оние страсни скопјани кои со сиот свој дух лудуваат по тангото, притоа ‘премачкани’ во и со тој разигран уличен миг на евергрин“, рекоа од „Театроск“.

Река од стотици луѓе обоена во боите на виножитото, со транспаренти и знаменца, се собра во паркот „Жена Борец“, пред започнувањето на третата по ред, скопска Парада на гордоста.

Почетокот на протестниот марш низ улиците на Скопје претходеше со поздравни говори, а Ева Цветковска, претседателката на Универзитетското студентско собрание, својот говор го посвети на дискриминацијата на ЛГБТИ+ младите во македонскиот образовен систем.

„Би сакала да ги прашам властите каков е тој образовен систем кој што треба да не носи напред во иднината, а не учи на омраза и останува слеп на малтретирањето што го трпат децата што не се стрејт. Секое трето момче од основно училиште, коешто било на мета на насилство заради неговата сексуална ориентација во даден момент размислува на самоубиство. И речиси половина од средношколците изјавуваат дека биле сведоци на насилство упатено кон нивен ученик заради неговата сексуална ориентација и родов идентитет. Потребна ни е силна институционална заштита и брза реакција против секој облик на насилство“, посочи таа.

Цветковска се осврна и кон последната студија за дискриминацијата во високото образование, која покажува дека најдискриминирани меѓу студентите се токму припадниците на ЛГБТИ+ заедницата.

„Каков е тој образовен систем што прави да се мразиме и срамиме? Нареден пат кога политичарите ќе се запрашаат зошто младите си одат, покрај социоекономските услови кои не угушија, нека се сетат дека се креатори на едно општество кое ги штити исклучиво привилегираните, а ги брка сите останати“, истакна таа.

По говорите, знамето на виножитото се развиори, дури и како симболичен одговор на темните облаци и портокаловото зајдисонце. Учесниците на Парадата весело и во придружба на музика се упатија кон Стадионот на АРМ, каде следува културно-забавната програма во рамки на Парадата.

Парадата ќе продолжи со културно уметничка програма на Стадионот на АРМ, која ќе биде отворена со настап на овогодишната македонска претставничка на Евровизија, Андреа Коевска.

На стадионот на АРМ ќе настапи и оперската пејачка Наде Талевска, како и дрег кралици од земјава и од регионот. Свои диџеј сетови ќе имаат Андреј Мицајков, Јана Тодоровска, Мартина Пенева и Џинџер.

Парадата е ослободување

Една од гордите учесници е Теа, која за поддршка на ЛГБТИ+ заедницата, на Парадата излегла со своето семејство.

„Како мајка сметам дека е многу важно децата да знаат за различностите и дека воопшто сите деца се исти и сите луѓе се исти, дека сите луѓе требаат да имаат исти права. Многу е важно да се научи детето уште од мали нозе за да нема никаква дискриминација понатаму во животот“, вели таа за Радио МОФ.

Теа дополнува дека за неа, Парадата претставува ослободување.

„Ослободување и за сите како мене и за сите што се различни, за сите што имаат некого да поддржат. Се радувам кога сум тука и ги гледам сите луѓе. Многу сум емотивна, ова ми е трета Парада по ред и се радувам многу за сите луѓе, дека имаат еден ден да си бидат тоа што се, се надевам дека ќе се изборат да ги имаат сите права како сите други луѓе“, вели таа.

Марта, која оваа година е една од волонтерите на Парадата, порачува дека сите волонтери се возбудени и ги очекуваат луѓето да пристигнат на збирното место.

„Тука сме за да излеземе, да се бориме за нашите права, а исто така да покажеме и дека Прајд понекогаш треба да е журка. Бидејќи ние сме само луѓе и сме тука да се журкаме, да се забавуваме и да бидеме видени. Среќен Прајд“, вели Марта.

За Александар Атевиќ, дел од Марксистичката организација „Црвени“, ова е прва Парада на гордоста. За него, настанот е симбол на борба, а смета дека во земјава борбата за ЛГБТИ+ права е повеќе од потребна.

„Во Македонија воопшто не се размислува на правото на брак, за правото на посвојување деца, за правото на посвојување на дете на партнер. Ние сме доста закржлавена држава во тој аспект, имаме Закон против дискриминација, но сè е многу површно. Повозрасната генерација сè уште не е освестена“, вели тој.

Па така, според Александар, надежта е во младата генерација.

„Младите се отворени, прогресивни. Она што недостасува е поврзување на оваа борба со работничките права. Носиндикатите не сакаат да присвојат, и тие да се борат за човекови права. Тоа недостасува во Македонија, обединување на синдикатите, на работничките права и ЛГБТИ+ движењето.

Луѓето почнаа да пристигнуваат во паркот „Жена Борец“, збирно место за третата по ред скопска Парада на гордоста ‍‍#излезизаљубов #SkopjePride @SkopjePride pic.twitter.com/fYwGh4MonZ

— Радио МОФ (@RadioMOF) June 25, 2022

Ангела Бошковска
Ивана Смилевска
Фото: Радио МОФ

Културниот, забавниот и едукативен настан „Плејбек театар“, ќе се одржи вечерва, на 25 јуни, во Домот на култура „Кочо Рацин“ – Скопје.

Со почеток во 20 часот, публиката ќе може да учествува во театар на импровизација, со тоа што посетителите ќе ги раскажуваат приказните, а актерите преку специфични техники ги развиваат и засилуваат раскажаните приказни, враќајќи им ги на гледачите како во огледало.

Организатор на настанот е Здружението за психотерапија и едукација „Амигдала“, во соработка со Алтернативниот театар „Отпишани“.

Едукатор и водител на настанот е психологот Мирјана Јовановска Стојановска, продуцент е Марјан Анѓеловски, а ќе учествуваат актерите Елена Ѓорѓевска, Огнен Велевски, Јасмин Рамани, Ристе Мицевски и Сара Николовска, Ивана Стамевска и Марјан Анѓеловски.

„Настанот е интерактивен, актерите и публиката заедно ќе креираат ‘сигурно место’ каде што ќе можат да бидат раскажани/донесени доживувања, преживувања, дилеми, размислувања, настани и се што членовите на публиката ќе го донесат со себе. Водачот на актерската група ќе ја покани публиката да раскажат свои приказни. Актерите ќе го одиграат на сцената овозможувајќи на раскажувачот на приказната и на публиката да отворат нови хоризонти на гледање и доживување на раскажаната приказна“, велат организаторите.

Оттаму додаваат дека на раскажувачот, активноста ќе му овозможи да може да се види себе си, своите доживувања, емоции и однесување од страна што му овозможува да гради нови стратегии за справување со животот.

Влезот е бесплатен.

Парадата на гордоста е откажана во Осло, откако полицијата информираше дека осомничениот пукал во геј бар, пренесува „Гардијан“.

Две лица се убиени, а 21 лице е повредено во три последователни пукања во Осло, од кои еден од нападите е во геј бар. Поради нападите, сите настани во рамки на Парадата на гордоста се откажани.

Властите од Осло велат дека осомничен е четириесетидвегодишен Норвежанец со иранско потекло, кој од претходно ѝ  е познат на полицијата. Осомничениот е уапсен неколку минути по пукањата, а се верува дека тој е единствениот сторител.

Моментално, тој е осомничен за убиство, обид за убиство и терористички акти.

Државниот обвинител, Кристијан Хатло, изјави дека 10 лица се сериозно повредени во нападите, додека 11 имаат полесни повреди. Конфискувани се пиштол и автоматска пушка.

„Има причина да се мисли дека се работи за злосторство од омраза. Тоа е една од хипотезите“, посочи Хатло.

Од полицијата истакнале дека истражуваат дали целта на осомничениот била Парадата на гордоста, или пак тој имал и други мотиви. Нападите истовремено се истражуваат и како „тероризам“.

Првите пријави за нападите биле добиени во 1 часот по полноќ, од пабот „Лондон“ кој важи за популарен кај локалната ЛГБТИ+ заедница, а пријави за нападите пристигнале и од џез барот „Хер Нилсен“ и ресторан во близина.

Организаторите на Парадата на Гордоста го откажале протестниот марш во Осло, како и сите настани поврзани со Парадата, откако добиле „насоки и совети“ од полицијата.

„Засега ќе ги следиме насоките од полицијата и ќе се грижиме еден за друг. Испраќаме желби за побрзо опоравување до сите повредени. Наскоро пак ќе бидеме гласни и видливи, но денеска ќе ја славиме гордоста во нашите домови“, напишале организаторите во своето соопштение.

Норвешкиот премиер, Јонас Гар Шторе, изјавил дека пукањата „се ужасни и шокирачки напади врз невини луѓе“, додавајќи дека мотивот зад нив сè уште не е јасен.

„Сè уште не знаеме што се крие зад овој ужасен чин. Но, на квир луѓето кои се плашат и тагуваат, сакам да им кажам дека стоиме заедно со вас“, нагласил тој.

Под мотото „Излези за љубов! Достоинство. Еднаквост. Правда“, денес ќе се одржи третата Парада на гордоста. Парадата започнува од 17 до 19 часот во збирното место, Паркот „Жена Борец“, каде во 19 часот ќе се одржат поздравни говори.

Парадата ќе продолжи со културно уметничка програма на Стадионот на АРМ, која ќе биде отворена со настап на овогодишната македонска претставничка на Евровизија, Андреа Коевска.

На стадионот на АРМ ќе настапи и оперската пејачка Наде Талевска, како и дрег кралици од земјава и од регионот. Свои диџеј сетови ќе имаат Андреј Мицајков, Јана Тодоровска, Мартина Пенева и Џинџер.

„Прајдот е крик во име на милионите луѓе соочени со социјално исклучување, нарушена телесна автономија и ограничен пристап до услуги кои се достапни за сите останати. Скопје Прајд, како и другите паради на гордоста, е празник на љубовта, ден на видливоста на маргинализираните и, секако, повод за славење на жилавоста на нашата борба за еднаквост“, порачуваат организаторите од Националната мрежа против хомофобија и трансфобија (НМХТ).

Марштрутата  во 19 часот ќе започне од паркот „Жена-борец“ по улицата Димитрие Чуповски преку Рекорд, потоа на улицата Даме Груев и булевар ВМРО до крстосницата пред мостот Гоце Делчев. Таа ќе продолжи по булеварот Илинденска покрај Влада, потоа улицата Ленинова покрај арена „Тоше Проески“, а крајната дестинација е Стадионот на АРМ.

Од Министерството за внатрешни работи (МВР) информираа дека денес, поради одржување на маршот, ќе бидат преземени мерки за посебен режим на сообраќај по сообраќајниците на централното градско подрачје на Скопје.

„За време на движењето (по потреба) за сообраќај ќе бидат затворени ул.„11-ти Октомври“, ул.„Димитрие Чуповски“,, ул.„Васил Главинов“, бул.„ВМРО“, бул.„Илинден“, ул. „Аминта Трети“ и ул. „1732“, истакнуваат оттаму,

По повод третата Парада на гордоста во Скопје, дел од тимот на Скопје Прајд објави видео во кое се раскажува за историјата на Парадата на гордоста, но и за тоа како е да се биде во организација на ваков настан.

Oваа година по шеснаесетти пат се одржа доделувањето на наградата „Денес“ која се доделува на млади визуелни уметници до 35 години од земјава.

Наградата ја освои Ивана Мирчевска за нејзиното дело „Медиум пукнатина: Aлтернативен сет на подлоги за искачување“ (2021) година, кое е хибридна инсталација составена од видео снимки, објекти, текст, 3Д анимации и звучен пејзаж.

„Медиум пукнатина е спекулативна средина изградена врз остатоци од материјална култура, објекти на меморија, звучни духови и визуелни прогонувања, поместени во времето и просторот. Црпејќи од постоечките пукнатини на планината Водно – траги од постојаното нагризување и пригибување на нејзината материја во корист на економска ефикасност и урбано проширување и во улога на ископувачи и истражувачи, делото испреплетува мрежа од семиотски, материјални и историски релации, халуцинации и ехоа, во кои домуваме заедно со пријатели, хтонски сожители и мноштво други“, гласи објаснувањето на уметничкото дело.

Годинава, финалисти за наградата беа четворицата уметници Дарко Алексовски, Ивана Мирчевска, Кристина Пулејкова и Зоран Шеќеров. Уметниците своите дела ги претставија во НГРСМ „Мала Станица“ на 22 и 23 јуни. Изложбата на финалистите ќе биде отворена до 14 јули на истата локација.

Делото на Мирчевска беше избрано од петчлената жири комисија составена од Вивиана Ќеќиа (Лондон), кураторка и истражувачка, Елена Чемерска (Скопје/ Берлин), уметничка и добитничка на наградата „ДЕНЕС“ во 2021 година, Славчо Димитров (Скопје), истражувач, теоретичар, активист и куратор на „Скопje викенд на гордоста“, Нора Халими (Тетово), уметничка и професорка на Факултетот за уметности на Универзитетот во Тетово и Лилиа Куделиа (Киев/ Далас), кураторка, историчарка на уметност и соработничка на Residency Unlimited (RU) во Њујорк.

„Би сакале да го истакнеме сложениот ангажман во работата на Ивана, од една страна, со современи и политички итни дискурси во трансдисциплинарните области на хуманистичките и општествените науки, и, од друга страна, со различни, но заплеткани и вкрстени проблеми и аспекти на нашата современост, вклучително и антропоцен, екологија, капиталистичка екстракција, урбан развој и трансформација, родови нормативни феноменологии, дихотомии природа/култура и тело/технологија и многу други“, гласи објаснувањето на жирито за наградата.

Ивана Мирчевска (1992 година) е визуелна уметничка и истражувачка која работи преку слики во движење, текст и инсталација.

Таа е дипломка на Факултетот за ликовни уметности во Скопје, отсек сликарство (2015 година) и магистрирано на Академијата за ликовни уметности Брера во Милано, Италија (2018 година).

Нејзиното истражување произлегува од спојот помеѓу технологиите на визуелизација и просторната конфигурација на погледот и телото.

Неодамнешните дела и ангажмани на Мирчевска вклучуваат: уметничка книга “At an angle of 45 degrees” издадена во соработка со „Приватен принт“, „Медиум Пукнатина: Алтернативен сет на потпори за искачување“ во Галерија Ко-Ра (2021 година), “Notes from surfacing: At an angle of 45 degrees” Студио Приватен Принт (2021 година), како и колаборативните проекти: „Иконографија на ритуалот: Пливање во лепливото езеро“ во Галерија МКЦ (2021 година) и „Ничии прагови конкретно“ Галерија МКЦ (2020 година).

Наградата ДЕНЕС се доделува на исклучителна и истакната тековна уметничка практика која подразбира критичко и естетско размислување и дејствување, како единствена награда за млади визуелелни уметници во земјава од овој вид. Добитникот на наградата добива двомесечен престој во Њујорк во Residency Unlimited (RU), како и можност да биде дел од специјално наменет едукативен процес во визуелната уметност, средби и презентации со интернационална жири комисија и да продуцира дело, во рамки на изложба како финалисти на наградата.

Наградата ја доделуваат Факултет за работи што не се учат – ФРУ, Скопје во соработка со Центар за современи уметности – Скопје, Мрежата „Награди за млади визуелни уметници“ (YVAA), резиденциската програма Residency Unlimited (RU), Њујорк и фондацијата Trust for Mutual Understanding, Њујорк.

„Танго на улица“ е годинешната тема на фестивалот „Статуафест“, кој од 23 до 25 јуни се одржува на скопскиот „Сквер Јадран“. Таму деновиве минувачите можат да видат 15-ина уметници од изведувачката група „Театроск“, кои се „претворени“ во живи и колоритни статуи.

„Фестивалот има тенденција да го претвори Скопје во една мала, но, сепак, голема уличка, сместена некаде во некој раздвижен простор во длабочините на духот на аргентинското танго, тежнеејќи да ги види и запознае оние страсни скопјани кои со сиот свој дух лудуваат по тангото, притоа ‘премачкани’ во и со тој разигран уличен миг на евергрин“, рекоа од „Театроск“.

Во продолжение, погледнете дел од перформансот на шестото издание на „Статуафест“:

Фото: Бојан Шашевски 

Младата Александра е студентка на Институтот за безбедност, одбрана и мир на Филозофски факултет во Скопје. Но објаснува дела факултетот кој што го избрала како почетна точка за градење на сопствената кариера не нуди практична настава.

Според неа со исклучувањето на студентите од практичната работа се отежнува нивното вработување и остварување на нивните планови за во иднина.

„Дефинитивно сметам дека праксата е потребна, затоа што преку неа се учат многу важни работи што не се учат преку теоријата“, вели Александра за Радио МОФ.

Од Студентското собрание на Филозофскиот факултет потенцираат дека и студентите и професорите соработуваат со нив кога станува збор за вклучување на праксата во образовниот процес.

Според претседателот на ова студентско претставничко тело, Димитар Здравевски, корона кризата била причина поради која се укинала праксата на некои институти на Факултетот.

„Нашите очекувања се дека после кризата постепено факултетот ќе се врати во нормала и ќе функционира како претходно“, рече Здравевски.

Редовниот професор на Институтот за социолошки и политичко-правни истражувања при УКИМ Петар Атанасов пак, објаснува дека процесот кој треба да го помине еден факултет за да обезбеди пракса на сите студенти не е лесен.

Според него има и факултети каде праксата претставува интегрален дел од самите студии и нејзино дополнително регулирање со закон не е потребно. Кај студентите од општествените, земјоделските, техничките и природните науки, Атанасов посочува дека праксата е исклучително потребна.

„Понекогаш практичната работа се прави несоодветно, односно постои само формално и на хартија, понекогаш не се изведува поради преоптовареноста со наставата. Сепак, факултетите треба повеќе да се посветат и да обезбедат практична настава. Некаде дел од практичната настава, на факултетите каде што има услови, би требало да се реализира во рамките на самите единици, лабораториски вежби, семинари со практична настава, а останатиот дел да се реализира во рамките на компании, институции и организации“, рече Атанасов.

Како студент на чиј факултет праксата претставува интегрален дел од самите студии, Георги од Медицинскиот факултет во Скопје вели дека зависно од предметот се одржуваат соодветни вежби на клиника и тоа важи за сите насоки кои ги има на факултетот.

„Секако дека практичната настава има голем удел во текот на студирањето , за полесно совладување на материјата, но и за искуство во понатамошната кариера. Целиот наставен кадар на Медицински факултет максимално се вложува и е достапен за студентите, секогаш одговараат на нашите барања и ни помагаат во совладување на материјата“, објаснува Георги.

Од студенти кои имаат можност да посетуваат пракса разговаравме и со Димитра, која студира Македонски јазик и книжевност на Педагошкиот факултет во Битола. Таа посочува дека факултетот редовно организира пракса за студентите, години наназад.

„Секоја академска година нашиот факултет обезбедува методичка и педагошка практика. Сум ја имала таа можност, како и привилегија да посетувам и педагошка и методичка пракса. Часовите по пракса не изостанаа и во периодот на светската ковид-криза. Тоа беше клучно за нас, студентите, затоа што имавме можност да следиме пракса непречено“, рече Димитра.

За целосно вклучување на сите студенти во процесот на практична настава, според професорот Атанасов, потребно е во новите, веќе најавени измени на Законот за високо образование, да се даде основа и можност за подолга пракса, со можност за нејзино соодветно вреднување преку кредити.

Во однос на тоа на каков начин може да се подобрат и да се унапредат можностите за практична работа на факултетите, Атанасов објаснува дека се потребни финансиски средства и материјални ресурси за практична работа, подготвени и мотивирани професори со одлични акредитирани програми, но и повеќе мотивирани студенти.

Според него во овој момент сите три фактори недостасуваат.

„Практичната работа, доколку се одвива како што е замислена во целост, би им помогнала на студентите за подобро разбирање на материјата што ја учат. Професорите како и студентите се свесни дека реализацијата на практичната настава во целост би им помогнала на студентите за полесно влегување во работниот процес“, вели Атанасов.

Професорот е дециден дека универзитетите и факултетите се должни да обезбедат и нормативни и материјални услови за тоа, но додава дека состојбите се различни од факултет до факултет.

Симона Паскоска

Овој производ е изработен во рамки на програмата за менторирање на млади новинари, како дел од проектот Fostering Youth activism through online media.

Милиони жени во САД ќе го изгубат правото на абортус откако Врхивниот суд во САД одлучи да го поништи законот кој го легализира правото на абортус на национално ниво, пренесува „Би-Би-Си“.

Судот ја поништи 50 години старата одлука наречена „Ро против Вејд“, неколку недели откако протече документ со кој се планира правната одлука.

Со најновата судска одлука ќе се трансформираат правата на абортус во САД, а сите држави индивидуално ќе одлучуваат како ќе го регулираат абортусот.

Се очекува половина од државите во САД да воведат забрани и регулации на абортусот.

Тринаесет држави веќе усвоија закони кои автоматски ќе го забранат абортусот по одлуката на судот.

Истражување на „Планирано родителство“ предвидува дека абортусот ќе стане забранет за 36 милиони жени во репродуктивна возраст.

Две третини од девојките примиле пораки од момчиња и мажи кои содржеле разни форми на сексуално вознемирување, говор на омраза, закани и навреди. Ова го покажа анкетата на 208 девојки на возраст меѓу 18 до 25 години која ја направи Центарот за еднакви можности „Бубамара“, со цел да откријат колку од нив се секојдневно изложени на онлајн сексуално вознемирување. Резултатите ги поттикнаа активистите „Бубамара“ да ја креираат втората по ред изложба на илустрации инспирирана од темата, а именувана „Изложба без име“.

„Истражувањето го направивме минатата година во август и истото не го повторивме бидејќи сметаме дека ништо се нема изменето во начинот на кој се решава проблемот со сајбер насилството. Илустрациите содржат сатирични пораки што укажуваат дека онлајн вознемирувањето треба да се сфати сериозно од надлежните институции“, изјави Рита Бехадини од „Бубамара“ за Радио МОФ.

Бехадини додаде дека овој пат таргет група се и момчињата бидејќи има многу од нив кои сакаат и за кои „Бубамара“ смета дека треба да бидат дел од нивната кампањата за пријавување и подигање на свеста кога станува збор за сајбер насилството врз младите девојки.

Професорката Арта Селмани, која е продекан на правниот факултет на Универзитетот на Југоисточна Европа, во изјава за Радио МОФ посочи дека главен проблем со кој се соочуваат жртвите на онлајн вознемирување е што многу често се случува одреден „принтскрин“ во кој жртвата добила навредлива порака да не биде прифатен како релевантен доказ за сторено кривично дело.

„Немаме конкретно кривично дело за онлајн вознемирувањето. По „Јавна соба“, иницијативите на невладините организации и организираните протести, Министерството за правда покрена иницијатива за вметнување на процесот демнење како кривично дело што се надеваме дека ќе биде изгласана. Не дека немаме правна рамка за вознемирување, но сè уште сме многу нови во ова и многу е тешко да се докажи кога некој е вознемирен преку порака“, рече Селмани.

Фото: Радио МОФ

Изложбата утре ќе биде поставена во Тетово и Гостивар. Минатата година, „Бубамара“ ја претстави својата прва изложба, „Од инбокс, на плоштад“ поттикната од вистински пораки што биле испратени до девојки кои ги пријавиле истите во Центарот за еднакви можности „Бубамара“.

Ангела Бошкоска

Градските власти се менуваат, но канделабрите оставени на јавниот простор кај Плоштад „ВМРО“ се чини дека на истото место ќе останат засекогаш.

Канделабрите се оставени таму со години, а се тргнати од нивната првична позиција поради градежните активности кои почнаа кај поранешниот хотел „ТЦЦ Плаза“.

Од Град Скопје за Радио МОФ велат дека дислокацијата на канделабрите е тешко остварлива бидејќи не ја поседуваат потребната механизација.

„Градот ќе треба да направи една цела постапка со која што се трга опремата од таму, за да ја носиме во некој магацин. Станува збор за огромна, габаритна урбана опрема, а од службите велат дека не знаат дали може камионот и дигалката што е за такви работи да послужат, ќе треба да најмува Градот, зошто нема таков вид на механизација со која што може моментално да се земат канделабрите, да се качат во камионот и да се однесат“, велат од градската администрација.

Оттаму додаваат дека без механизацијата потребна е јавна постапка, која евентуално би требало да ја одобри Советот на Град Скопје, по што ќе треба да се пронајде фирма изведувач.

Од Град Скопје забележуваат дека според можностите и ресурсите, парите потребни за релокација на канделабрите, според нив, подобро е да бидат искористени на проект кој ќе биде од поголем интерес на граѓаните, наместо во постапка која, како што велат – нема ништо да промени.

Радио МОФ и претходно пишуваше за проблемот со канделабрите кои го попречуваат јавниот простор. Во февруари 2020 година, тогашната градска администрација посочи дека канделабрите се тргнати поради градежните работи што се изведуваат во близина, на објектот на поранешна „ТЦЦ Плаза“, а за тоа на изведувачот му било дадено одобрение.

Сепак, актуелната градска власт вели дека градежната парцела е спорна и дека уште тогаш требало да се реагира.

„Е сега, таму има друг правен проблем, тој таму градел, како што ние сме известени, без дозвола. Значи, никој ниту му дозволил, да може да гради таму, а не па да ги трга канделабрите. Претходново градско раководство требало во моментот кога увиделе дека (канделабрите) се ваделе, да изреагираат и да се задолжи сопственикот за истото да не го направи. Ние сега пост-фестум што можеме да направиме?“, велат од Град Скопје.

Канделабрите се „трн во око“ за Скопјани. Во февруари 2020 година жителите побараа отстранување на канделабрите и ги облепија со рачно испишани пораки.

„Навистина е штета кога човек себеси се гледа како да не е дел од природата, од просторот во кој битисува? Зарем овој ‘отпадок и ѓубре’ е нешто туѓо, или тоа сме ние. Веднаш да се отстрани“, гласеше една од пораките на канделабрата.

[Фото] Отстранетите канделабри на плоштадот ВМРО сè уште го „декорираат“ просторот

Ивана Смилевска

Утре (25 јуни) од 12 часот во Мобилната/Монтажна галерија во Паркот на Франкофонија во Скопје ќе се одржи првата манифестација „CRUISE CULT – Уметноста и културата на мотоцикли – 2022“ преку која ќе биде претставено влијанието на мотоциклите врз културниот живот на луѓето од Македонија и регионот.

Настанот го организираат „CRUISE CULT“ од каде велат дека идејата е да се популаризира мотоцикличката култура.

„Главен акцент на оваа манифестација ќе биде спојувањето на уметноста и мото-културата односно на широката публика сакаме да и ја претставиме уметноста искажана преку мотоциклите и нивната индивидуална нота вметната од самите сопственици“, најавуваат организаторите.

Програма:

12,00 ч. – 17,00 ч. Изложба на најдобри примероци на мотоцикли (chopper, customized, cruiser, bobber, trucker, café racer, rat bike, rare, classic.)  во секоја класа по неколку карактеристични примероци.

Изложба на фотографии, Мобилна/Монтажна галерија

13,00 ч. – 15,00 ч. Перформанси:  Airbrush and pinstripe  – изработка на уметнички дела односно цртежи на самите мотоцикли со помош на воздушен пиштол и посебни четки.

13,00 ч. – 17.00 ч. Музички дел: Настапи на блуз и рок бендови.

Настанот е поддржан од: Министерство за култура на РСМ, Општина Центар и Центар за современи уметности Скопје.

Интернационалната полициска асоцијација (ИПА) – регион Охрид, утре (25 јуни), организира рекреативна велосипедска тура Охрид-Струга-Радожда, со која учесниците ќе побараат велосипедски да се поврзат двата града на Охридското Езеро.

„Возењето велосипед е љубов, потреба, незаборавна авантура и неповторливо доживување. Во време кога државите градат велосипедски автопати, редно е и во охридско-струшкиот регион на Македонија, да имаме безбедни вело патеки а не, да возиме покрај автомобилите, автобусите и камионите, ставајќи се во сериозна и опасна ситуација како ранлива категорија учесници во сообраќајот. Не сакаме повеќе жртви-велосипедисти на небезбедните патишта, на кои нема ни трага ни глас од современи вело патеки“, вели Стефан Димоски, претседател на ИПА-Охрид.

Стартот е закажан во 08.30 часот од градското пристаниште во Охрид, ќе се вози по крајбрежјето на Охридското езеро, по стариот пат од Охрид до Струга каде, по средбата со струшките велосипедисти, се продолжува кон Калишта, хотелите „Бисер“, „Изгрев“ и „Макпетрол“ до Радожда.

Од ИПА – Охрид велат дека со утрешното велосипедско возење прават обид и за промовирање на овие атрактивни туристички дестинации.

„Со оваа вело возење, сакаме да ги поттикнеме двата крајезерски града-идеални места за велосипедизам, конечно и сериозно да пристапат кон проект за меѓусебно велосипедско поврзување со современо уредена, безбедна и функционална велосипедска патека означена со хоризонтална и вертикална сообраќајна велосипедска сигнализација. (…) Да упатиме порака до локалните самоуправи и другите институции, повеќе да се заложат, велосипедското поврзување Охрид-Струга, да стане реалност. Охрид и Струга како туристички центри во Македонија, треба многу повеќе да направат за ширење на мрежата на велосипедски патеки што силно ќе ги подигне на балканските и светските вело туристичките мапи, ќе се збогати туристичката понуда, ќе се привлечат многу повеќе туристи  што е и огромен бенефит за охриѓани, стружани, за хотелско-туристичките работници, за „рент а бајк“ агенциите  но и туристите од Македонија и светот“, додава Димоски.

На претстојната-втора вело тура Охрид-Струга-Радожда, ќе учествуваат и велосипедисти од ИПА регионите Скопје и Прилеп како и велосипедистите Александар Стојков и Лазо Миноски од Скопје кои, заедно со велосипедистите Владимир Секулоски и Кирил Марковски, кон крајот на март годинава, ја реализираа вело турата „Вера 2022“ и возеа околу 3000 километри низ Македонија, Србија, Хрватска, БиХ, Црна Гора и Албанија.

Организаторите ги покануваат сите граѓани и велосипедисти да им се приклучат во вело-турата.

Пишува: Јанис Варуфакис

Стратегијата стара половина век, предводена од корпорации, Вол Стрит, влади и народни банки, и понатаму не е завршена. Како резултат на тоа, властите во западните земји сега се соочуваат со невозможен избор: да ги втурнат конгломератите и државите во каскадни банкротства или да ѝ дозволат на инфлацијата да „дивее“ без контрола.

Играта на меѓусебни обвинувања во врска со растечки цени е во полн ек. Дали главна причина за инфлацијата беше преголемото количество на пари кое централните банки ги пуштаа во оптек премногу долго време? Дали причината е Кина, каде што се премести најголем дел од физичкото производство пред пандемијата да ја затвори државата и да ги попречи глобалните синџири на снабдување? Дали причината е Русија, чија инвазија врз Украина го огромна мера го попречи глобалното снабдување со природен гас, нафта, жито и вештачки ѓубрива? Дали станува збор за некаков суеверен премин од штедење во периодот пред пандемијата кон неограничена фискална дарежливост?

Одговорот е таков кој учениците никогаш не би го добиле на еден тест: сè од горенаведеното и ништо од горенаведеното. Главните економски кризи често бараат повеќе објаснувања од кои се точни, но кои притоа ја пропуштаат поентата. Кога Вол Стрит колабираше во 2008 година и кога се случи глобалната Голема рецесија, беа дадени разни објаснувања: регулаторно „заробување“ од страна на финансиери кои дојдоа на местото на индустријалците во капиталистичкиот редослед на нештата; културолошка склоност кон ризични финансии; неуспехот на политичарите и економистите да направат разлика помеѓу новата парадигма и огромниот балон; и редица други теории. Сите тие беа валидни, но ниту една од нив не навлезе во суштината на проблемот.

Истото важи и денес. Монетаристите со ставот „ете, ви кажавме“, кои предвидуваа висока инфлација уште откако централните банки значително ги проширија своите биланси на состојба во 2008-та година, ме потсетуваат на радоста што таа година ја почувствуваа левичарите (како мене) кои постојано ја „предвидуваат“ смртта на капитализмот која е толку близу – нешто слично на часовник кој не работи и кој два пати во денот го покажува точното време.

Секако, со создавањето на огромни пречекорувања на салдото од страна на банкарите со лажна надеж дека парите ќе се слеваат во реалната економија, централните банки предизвикаа инфлација на цените на средствата од епски пропорции (процут на пазарите на капитал и станови, крипто лудилото и многу повеќе).

Сепак, приказната на монетаристите не може да објасни зошто главните централни банки не успеаја во периодот од 2009 до 2020 година дури и да го зголемат количеството пари што циркулира во реалната економија, а камоли да ја поттикнат инфлацијата на потрошувачките цени до нивната цел од 2%. Причината за инфлацијата мора да се наоѓа во нешто друго.

Прекинот на синџирите на снабдување кои орбитираа околу Кина очигледно имаше значајна улога, како и руската инвазија на Украина. Но, ниту еден од факторите не ја објаснува „промената на режимот“ на западниот капитализам, која се случи одеднаш, и тоа од преовладувачка дефлација кон нејзина спротивност: сите цени се зголемуваат истовремено.

Ова би значело инфлацијата на платите да ја надмине инфлацијата на цените, предизвикувајќи на тој начин спирала која се храни самата себе, при што растот на платите резултира со уште понатамошни зголемувања на цените кои, пак, предизвикуваат платите повторно да се зголемуваат, и сè така до бесконечност. Само тогаш би било разумно за централните банкари да бараат работниците „да се жртвуваат за тимот“ и да се воздржат од барање на повисоки плати.

Но, денес е апсурдно да се бара работниците да се откажат од зголемувањето на платите. Сите докази упатуваат на тоа дека, за разлика од 1970-тите години, платите се зголемуваат многу побавно отколку цените, а сепак порастот на цените не само што продолжува туку и се забрзува.

Значи, што навистина се случува? Мојот одговор е игра за моќ која трае половина век и која е предводена од корпорациите, Вол Стрит, владите и централните банки, и која тргна на лошо. Како резултат на тоа, властите во западните земји сега се соочуваат со невозможен избор: да ги втурнат конгломератите и државите во каскадни банкротства или да ѝ дозволат на инфлацијата да „дивее“ без контрола.

Веќе 50 години, американската економија го одржуваше нето-извозот на Европа, Јапонија, Јужна Кореја, потоа на Кина и на другите економии во развој, додека лавовскиот дел од нивната добивка потоа се слеваше кон Волстрит во потрага по повисоки приноси. На задната страна од ова цунами од капитал што се слеваше накај Америка, финансиерите градеа пирамиди од приватни пари (како што се опции и деривати) за да ги финансираат корпорациите кои градат меѓународен лавиринт составен од пристаништа, бродови, магацини, места за складирање и патишта и железници. Кога падот на економијата во 2008 година ги изгоре овие пирамиди, целиот финансиран лавиринт на глобалните навремени синџири на снабдување беше загрозен.

За да се ​​спасат не само банкарите, туку и самиот лавиринт, централните банкари се вклучија во тоа да ги заменат пирамидите на финансиерите со народни пари. Во меѓувреме, владите ги намалуваа јавните трошоци, работните места и услугите. Тоа не беше ништо друго туку раскошен социјализам за капиталот и сурово штедење за трудот. Платите се намалија, а цените и профитот стагнира, но цената на средствата купени од богатите (а со тоа и нивното богатство) вртоглаво се зголемија.

Така, инвестициите (во однос на расположливите пари) се намалија на историски минимум, капацитетот исто така се намали, пазарната моќ се зголеми, а капиталистите станаа побогати и позависни од парите на централната банка повеќе од кога било.

Тоа беше нова игра за моќ. Продолжи традиционалната борба меѓу капиталот и трудот за зголемување на нивните соодветни удели во вкупниот приход преку зголемување на платите, но таа повеќе не беше извор на најголем дел од новото богатство. По 2008 година, универзалното штедење доведе до ниски инвестиции (побарувачка на пари), кои, во комбинација со обилната ликвидност на централната банка (понуда на пари), ја задржаа цената на парите (каматните стапки) блиску до нула.

Со опаѓањето на продуктивниот капацитет (дури и новите станови), со ретките добри работни места и со стагнирање на платите, богатството триумфираше на пазарите на капитал и недвижности, кои беа одвоени од реалната економија.

Потоа се случи пандемијата, која промени една голема работа: владите на западните земји беа принудени да канализираат некои од новите реки на пари кои потекнуваа од централните банки кон затворените маси во рамките на економиите кои, низ децениите, го исцрпуваа својот капацитет да произведуваат работи и беа соочени со разбиени синџири на снабдување.

Бидејќи субјектите (во периодот на заклучување) потрошија дел од своите пари на оскуден увоз, цените почнаа да растат. Корпорациите кои имаа големо хартиено богатство одговорија со искористување на нивната огромна пазарна моќ (која се отвори поради нивниот намален капацитет за производство) за да ги зголемат цените до недоглед.

По две децении на зголемени цени на актива и раст на корпоративниот долг, поддржани од централните банки, сè што беше потребно беше мала инфлација на цените за да се стави крај на играта на моќ што го обликуваше светот по 2008 година, а преку сликата на повторно оживеана владејачка класа. Па, што се случува сега?

Веројатно ништо добро. За да ја стабилизираат економијата, властите најпрво треба да стават крај на преголемата моќ што им се дава на малкумина преку политичкиот процес на хартиено богатство и преку создавање евтини долгови. Но, малкумина нема да ја предадат власта без борба, дури и ако тоа значи „целосно гинење“ и повлекување на целото општество со себе во бездната.

Авторски права: Project Syndicate, 2022. www.project-syndicate.org

*Јанис Варуфакис е поранешен министер за финансии на Грција. Тој е лидер на МеРА25 политичката партија и професор по економија на Универзитетот во Атина.

**Блогот е објавен во рамки на Иницијативата за дигитално граѓанство ResPublica и е преземен од www.respublica.edu.mk. Оригиналната објава можете да ја прочитате ОВДЕ.

По влијанието што Ковид-19 кризата ја има врз младите и нивното сексуално и репродуктивно здравје и права, младите најмногу ги засега менталното здравје. Пораст на бројките се забележува кај жртвите на сексуално и родово базирано насилство, а младите мајки кои биле бремени или имале деца за време на пандемијата наишле на многу пречки. Ова се заклучоците од новото национално истражување на ХЕРА, „Пристапот на младите до информации за сексуално и репродуктивно здравје, образование и грижа во Македонија за време на Ковид-19 кризата“.

Во студијата се наведува и дека за време на изминатите две пандемски години, на населението, воедно и на младото население, му беше ограничен пристап кон одредени здравствени услуги, како што е барањето помош од психолог и помош од надлежните институции при случај на домашно насилство.

Истражувањето на ХЕРА е спроведено во втората половина на 2021 година, и е составено од квалитативно и квантитативно истражување. Во квалитативниот дел се подразбираат испитувања на пет целни групи на возраст од 18 до 30 години, општа млада популација, млади Роми, млади од рурални средини, млади мајки (жени што биле бремени или се породиле за време на пандемијата) и млади од ЛГБТИ популацијата во земјава. Во секоја од одделните групи испитани млади свое мислење дале од 30 до 40 млади.

„Најголем проблем со семејно и родово базирано насилство имаат ромската и ЛГБТИ заедницата, но и младите мајки. Бројките се зголемени за 10 до 20 отсто за време на пандемијата, зависно од категоријата. Порастот се должи на рестриктивните  мерки, карантините, и ова особено е изразито кај членовите на младата ЛГБТИ+ популација кои биле принудени да живеат во услови со луѓе кои не ја одобруваат нивната сексуална ориентација или начин на живот и нашето истражување покажа дека се чувствувале како да живеат во „модерен затвор“, посочува за Радио МОФ, Константин Какуринов, проектен координатор во ХЕРА.

Студијата охрабрува и решенија на наведените проблеми инспирирани од самите млади, што, како што појаснува Какуринов, е развивање на свеста на младите за нивното сексуално и репродуктивно здравје, а голем дел од младите бараат и зголемување на дигитализација во однос на поставување на советите и пристапот до услуги на онлајн платформите.

Тој смета дека за решавање на проблемите на загрозените млади во петте фокусни групи забележани при истражувањето потребно е институциите и власта да обрнат повеќе внимание за сериозноста на проблемите.

„И кај општата популација млади и кај ранливите групи заедничко е што сите сметаат дека голем проблем за нив е менталното здравје. Кај општата популација тоа се должи на губењето на социјалниот живот и затворањето дома, додека кај останатите групи истото е сврзано со дополнителните пречки со кои се соочуваат. Сметам дека менталното здравје очигледно станува се поголем проблем кај младите а тоа е поддржано и од други истражувања“, посочува Какуринов.

Според него овие последици од кризата се проблемите што всушност се присутни уште пред почетокот на пандемијата и ваквото истражување покажува дека кај младите за време на Ковид-19 се развила свеста за нивното постоење.

„Испитаните млади може да ги поделиме на уште две категории – млади што сметаат дека е во ред да побараат помош од психолог и млади чии родители сè уште сметаат дека тоа е табу. Потребно е да се намали тоа табу во формалното и неформалното образование и што повеќе да се сензибилираат младите, а особено заедниците во кои живеат, нивните семејства дека е во ред младите да ги споделуваат своите чувства. Што помалку ги чуваме таквите работи во себе толку полесно ги решаваме проблемите,“ истакна Какуринов.

Од ХЕРА нагласуваат дека покрај стимулирањето на младите да се привикнат да бараат помош во ситуации кога тоа им е потребно, многу е важно и психолозите и стручните лица да пристапуваат еднакво кон сите млади.

„Имаме ситуации кога здравствените работници имаат поинаков пристап кон различните млади. Кога лице од ЛГБТИ заедницата ќе ја сподели својата сексуална ориентација истото е гледано со поинакви очи, третирано е со друго внимание и на друг начин. Сепак младите не треба да се плашат да побараат помош, не е страшна работа да се зборува за своите проблеми, тој дел е важен во развојот на младите и не треба да се потисне“, заклучи Константин.

Асоцијацијата за здравствена едукација и истражување – ХЕРА во своите центри за поддршка нуди бројни услуги кои се бесплатни и лесно достапни за засегнатите групи млади. Оттаму ги повикуваат сите други невладини организации да покренат иницијатива за формирање на вакви можности со цел да се надминат општите како и ковид-последичните проблеми од типот на ментално здравје, насилство и пристап на услуги со кои се соочуваат младите во земјава.

Студијата е спроведена во рамки на проектот „Младите зборуваат, младите одбираат“.

Ангела Бошкоска

Под мотото „The big idea debate tournament!“, Младински образовен форум го најавува Националното дебатно првенство за 2022 година кое ќе се одржи од 30 јуни до 1 јули во просториите на Универзитетот за туризам и менаџмент.

Право на учество имаат сите средношколци во Северна Македонија, а од МОФ ги повикуваат сите дебатери и љубители на структуираната и организирана дискусија да се пријават и да се натпреваруваат за титулата национален шампион. Победниците на турнирот ќе ја претставуваат Северна Македонија на меѓународната дебатна академија IDEA Youth Forum која ќе се одржи во Љубљана.

Овогодинешниот турнир се состои од 4 прелиминарни рунди, полуфинале и финале. Официјалниот турнир на македонски а дебатираме според правилата на World Schools форматот.

Тезата на турнирот гласи: „Овој Дом Верува Дека е оправдано за граѓанските движења да користат стратегии за дезинформирање во борбата против диктаторски режими“.

Доколку сакате да се пријавите за турнирот пополнете ги следните линкови:
Регистрација за дебатери
Регистрација за судии

Сите трошоци за учество на турнирот (вклучувајќи и пат, сместување и храна) се покриени од организаторот.

Настанот е организиран во склоп на проектот за медиумска писменост „Младите размислуваат“.

Повеќе информации може да најдете на следниов Фејсбук-настан.

Вчера и денес, во организација на Националниот парк „Шар Планина“, а со поддршка на Дирекцијата за заштита и спасување и Против пожарната едница од Тетово, се врши обука за справување со пожари на отворен простор за просторните сили на Шар Планина.

Со обуката се опфатени повеќе од 30 волонтери од граѓанското здружение за унапредување мерки за заштита од пожари „Доброволно пожарникарство – Тетово“, а беа присутни и учесници од сите седум општини на територија на новиот национален парк. Од Министерството за животна средина велат дека во иднина е планирано во континуитет да се организираат слични обуки и бројот на обучени лица да се зголемува со цел рано дејствување при појава на шумски пожари.

„Оваа обука се одржува во вистинско време, во пресрет на високите температури и опасноста од пожари. Ја поздравувам активноста на Управата на новиот национален парк Шар Планина и ме радува што гледам дека грижата за природното богатство на оваа наша планина предизвика ваков интерес и подготвеност за вклучување во нејзината заштита од волонтери од сите општини што се дел од ова заштитено подрачје“, истакна министерот за животна средина, Насер Нуредини.

Зајакнувањето на граѓанскиот сектор во доброволното гаснење на пожари опфаќа теми како: вовед во системот за заштита и спасување, права и обврски на институциите во системот за заштита и спасување од пожари со практична употреба на ПП апарати и хидрантската мрежа, прва медицинска помош, мерки за заштита и спасување, евакуација и згрижување на загрозеното население, лична и колективна заштитна опрема, тактика и техники на гаснење на шумски пожари на отворен простор, штети на шумите од пожар и заштита на шумите, како и практичен дел, употреба на гребли, ПП метли, напртњачи, воздушни дувалки и моторни грбни пумпи за вода.

Директорот на НП „Шар Планина“, Ибрахим Дехари, упати апел до локалните жители и љубителите на природата да се однесуваат одговорно при посета на Националниот парк со оглед на постоечкиот ризик од појава на пожари и фактот дека во моментот во Паркот нема иницијатива за ограничување на движењето во шума.

Реализацијата на обуката беше овозможена со поддршка на Светскиот фонд за природа (WWF Adria), Центарот за едукација и развој од Теарце (CED), Шведската агенција за развој и соработка (SIDA).