Труењето на диви животни е честа практика во земјава и на Балканот, но и покрај тоа, помалку од 20 отсто од инцидентите со труење се откриени и документирани. Според Студијата за труење на балканските мршојадци од 2022 година, вистинското влијание на употребата на отрови во природата е веројатно многу поголемо, со оглед на тоа дека само седум диви видови се регистрирани, пријавени кај властите и истражени како жртви на потенцијално труење во 30 одделни инциденти. Тоа се најчесто мршојадци, орли, волци и мечки, односно големи видови, кои обично се со повисока згриженост, објави агенцијата Мета.

Студијата нотира дека практиката на труење на дивиот свет од 2000 година па наваму во земјава најтрагичен ефект остави врз популациите на мршојадците. Два вида се веќе целосно истребени, брадестиот и црниот мршојадец, а популациите на белоглавиот и египетскиот мршојадец се десеткувани.

Од Македонското еколошко друштво информираат дека во текот на проектот БалканДетокс ЛАЈФ, којшто е финансиран од програмата LIFE на Европската Унија, претставници од нашите државни институции учествувале на обуките на Академијата за криминал против дивиот свет во Шпанија, кои завршија во април годинава.

„МЕД заедно со учесниците од нашата држава сега ќе одржува национални обуки за тоа што го научивме во Шпанија. Обуките ќе се организираат до крајот на годината и ќе се фокусираат на подигање на свеста на сите институции што имаат надлежност да реагираат при труење на диви животни како и воспоставување на локални мрежи меѓу истите институции“, вели Арта Старова од Македонско еколошко друштво, учесник на Академијата за криминал против дивиот свет.

Фото: МЕД

Посочува дека членови од националната работна група за борба против труење на диви животни подготвуваат прирачник што би ги дефинирал потребните постапки што треба да се превземат од страна на државните органи што се вклучени во истрагата на вакви настани. Главните институции што треба да се вклучени во обуките се локалните полициски служби, Државниот инспекторат за животна средина, Државниот инспекторат за шумарство и ловство, Агенцијата за храна и ветеринарство, а дополнително ќе бидат поканети и јавни обвинители и судии. Старова нагласува дека во план е и посебна обука за ветеринарните доктори кои што се клучни во вршење на обдукцијата и токсиколошките анализи на отруени животни со цел да се утврди нивната причина за смрт.

„Клучен дел во целата истрага и успешното кривично гонење се резултатите од спроведените токсиколошки анализи кои што можат да утврдат дали се работи за труење и каква супстанца била користена. Преку проектот успеавме да донираме опрема на Факултетот за ветеринарна медицина за да можат да спроведуваат токсиколошки анализи на отруени диви животни, посочува Старова.

Белоглавиот мршојадец низ годините е далеку најпогоден од илегалните употреби на отрови во природа. Според податоците од Студијата за труење на балканските мршојадци, овие птици се појавуваат во над 70 отсто од сите евидентирани инциденти, а 125 единки угинале од оваа незаконска практика во последните две децении. Слични се околностите и за египетскиот мршојадец, каде се евидентирани четири единки угинати од труење, што е тежок удар за нивната мала популација.

Од податоците, се заклучува во Студијата, очигледно е дека отровот е најголемата закана за се помалите популации на мршојадците и една од најголемите пречки за закрепнување на нивниот број во земјата. Поставувањето на отровни мамки е неселективен метод на убивање и речиси сите се ранливи на оваа метода, вклучувајќи го и самиот човек што ја поставува отровната мамка. Најчесто отровните мамки се поставени за волци и мечки, но и како метод за одмазда во расправи во селата, на пример за труење на овчарски или ловџиски кучиња.

Старова вели дека национална база која што води евиденција за труење на домашни и диви животни нема. Преку проектот БалканДетокс ЛАЈФ, е создадена онлајн дата база во која се регистрирани досегашни пријавени случаи со труење кај нас и во балканските држави. Самата онлајн алатка овозможува секој да може да пријави случај со труење.

Државниот инспекторат за животна средина е една од алките која ќе треба да постапува во процесот на документирање и расчистување на случаите на труење на диви животни, особено доколку се работи за заштитени видови. Од таму информираат дека нивни претставник ја завршил обуката во Шпанија, а сега ќе ги обучи тројцата инспектори за природа.

„Целта е да се воспостави стандардна процедура за постапување, да се знае кои се надлежностите на сите институции и да се воспостави платформа за комуникација. Исто, важен е и граѓанскиот мониторинг и информациите кои доаѓаат од граѓаните, заради што ќе треба да се едуцираат каде и кому да се обратат доколку се сведоци на труење на диви животни“, посочуваат од ДИЖС.

Мета

Граѓаните на Република Северна Македонија немаат пристап до универзална заштита за репродуктивното здравје, истакнаа Македонската асоцијација на гинеколози и опстетричари (МАГО) и ХЕРА – Асоцијација за здравствена едукација и истражување на прес-конференција, организирана по повод 26 септември – Светскиот ден на контрацепцијата и 28 септември – Светскиот ден на безбедниот абортус.

Со нивно одбележување, како што велат организациите, го свртуваат вниманието кон заштитата на сексуалното и репродуктивното здравје, а особено кон репродуктивната слобода на жените во земјава.

„Дури 36% од момчињата и 3% од девојчињата на 15-годишна возраст веќе имале сексуално искуство. Заштитениот сексуален однос е пракса кај само 20% од девојчињата и 62% од момчињата меѓу албанското население и кај 64% од момчињата и 52% од девојчињата меѓу македонското население. Од младите парови до 29-годишна возраст, само 12,8% користат модерно контрацептивно средство. Како последица, стапката на тинејџерска бременост кај нас е речиси трипати повисока од просекот на Европската Унија“, велат организациите.

И покрај овие алармантни податоци, тие дополнуваат дека ниту едно од малкуте достапни модерни контрацептивни средства во земјава не е на Позитивната листа на лекови.

Од друга страна, додаваат дека иако буџетот за бесплатна модерна контрацепција за девојки и жени во ранливи ситуации предвиден со Превентивната програма за мајки и деца се зголеми од 100 илјади денари во 2022 година на 500 илјади денари годинава, бесплатна контрацепција, како што тврдат, добиваат само жените кои живеат во Скопје и тоа само преку Универзитетската клиника за гинекологија и акушерство (УГАК).

„Неопходно е да се обезбеди пристапност за сите луѓе до нивниот посакуван метод на контрацепција и до безбеден метод за прекин на бременоста ако сакаме сите луѓе да можат да ги остваруваат своите човекови права. Тука спаѓаат правото на живот и слобода, правото на здравје, правото на мислење, изразување и избор, како и правото на образование и работа“, истакна претседателот на МАГО Глигор Тофоски.

Организациите истакнаа дека и покрај тоа што годинава државата конечно обезбедила пристап до проверени информации за контрацептивните средства преку двојазичната веб-страница што ја изработија Институтот за јавно здравје и ХЕРА, сепак, како што велат, државните политики и државните средства за покривање на контрацепцијата се незначителни.

„Ова го потврдува и Европскиот атлас на контрацепција, според кој нашата држава е оценета со само 46,9 % и котира меѓу земјите во црвена боја, заедно со земји како Грција, Хрватска, Црна Гора, Русија, Белорусија, Турција и Унгарија“, додаваат МАГО и ХЕРА.

Во однос на безбедниот абортус, во текот на 2022 и 2023 година, МАГО и ХЕРА обучија 100 гинеколози за примена на медикаментозниот абортус, абортус со лекови, кој претставува многу поедноставна процедура за прекин на бременоста од хируршкиот, поради што со лекови се изведуваат дури 80 % од абортусите во Европа, посочуваат организациите.

„Од 2020 година државата обезбедува пари преку Програмата за мајки и деца за набавка на лековите за медикаментозен абортус, но количината е недоволна. И покрај тоа што и кај нас медикаментозниот абортус многу повеќе се бара отколку хируршкиот, пристапот до оваа здравствена услуга е отежнат бидејќи овие лекови не се регистрирани во земјата, па УГАК ги набавува единствено преку интервентен увоз. Овој процес може да трае долго поради тоа што мора да биде во согласност со планот за јавни набавки кој, пак, подразбира низа административни процедури. Ова, пак, ја доведува во прашање достапноста на медикаментозниот абортус кој може да се спроведе само до 12-та недела од бременоста“, истакна програмска раководителка во ХЕРА Весна Матевска.

Оттука, тие посочуваат дека Владата треба во најкус рок:

• Да ја прошири Позитивната листа на лекови со најмалку едно модерно контрацептивно средство, како што вети уште во 2017 година;
• Годишно да го зголемува буџетот за бесплатни модерни контрацептивни средства во Програмата за мајки и деца и да изнајде успешен механизам за што е можно повеќе државни болници да добиват соодветни количини, со што ќе се обезбеди рамномерен
  пристап до бесплатна контрацепција за жени од целата земја;
• Да ги регистрира лековите за медикаментозен абортус и секоја година да го зголемува буџетот за нивна набавка преку Програмата за мајки и деца за да може оваа здравствена услуга да ја користат и жените надвор од Скопје.

„Неможноста да се планира семејството има последици по сексуалното и репродуктивното здравје, образованието и економската независност. Оттука, грижата за сексуалното и репродуктивното здравје мора да биде приоритет доколку државата сака да остане доследна на ветеното и не само да ги гарантира сексуалните и репродуктивните права и слободи на своите граѓани, туку и да ја унапреди родовата еднаквост и да ги менува штетните родови норми“, децидни се МАГО и ХЕРА.

Во Мобилната/Монтажна галерија во скопскиот Парк на Франкофонијата на 30 септември (сабота) од 20 часот ќе се одржи изложба и промоција на публикација на Иван Ивановски.

„Заглавени во меѓупросторот, помеѓу ќелијата и екранот! Постојат многу важни прашања кои се вредни за постојано да си ги поставуваме, со цел да се преиспитуваме. Тие се врзани за нашето место во светот, за општите координати кои ги зафаќаме, а се и од суштинска важност за нашето секојдневно ориентирање“, посочува Владимир Јанчевски во текстот за изложбата.

Тој посочува дека Иван Ивановски е визуелен уметник кој речиси две децении создава еден специфичен и препознатлив свет, простор на границата на физичката реализација и анимираната реалност. Тој е автор кој е подеднакво и фанатичен цртач, сликар и скулптор, но и искусен и талентиран аниматор, некој за кого во светот на плодната интеракција меѓу текстуалната предлошка и визуелниот свет кој се перцепција, толкува и креира, не постојат цврсти и непроменливи граници.

„Таа релација помеѓу зборот и сликата е секогаш двонасочна и едното произлегува од другото. Дали уметникот е парадигматичниот лик кој е очекуваниот носител на промената на прогледувањето, или е само романтичен поглед на само уште еден од редицата изолирани поединци кои се заглавени во сопствениот идиосинкратичен израз, лишен од вистински целисходна комуникација, и борба за ослободување. Во меѓупросторот, некаде на мезанинот, додека чувствуваме треперењето на битовите и пикселите, сѐ уште го бараме одговорот“, пишува Јанчевски.

Изложбата е финансиски поддржана од Министерство за култура, логистички поддржана од Општина Центар и Центар за современи уметности Скопје.

Околу 60% од студентите кои ги исполниле условите ја подигнале наменската платежна картичка за субвенциониран студентски оброк преку која единствено можат да се користат средствата кои им следуваат, соопшти Министерството за образование и наука (МОН), според информациите на „Шпаркасе банка“.

Од ресорното министерство упатија и апел до сите останати студенти кои сè уште не постапиле согласно дадените насоки, да го сторат тоа поскоро.

„Потребно е задолжително да се регистрираат на активната онлајн платформа на ‘Шпаркасе Банка’ и да ги ажурираат своите податоци на https://netbanking.mk/studentPortal. Потоа, ќе добијат информација преку СМС за точното време (најрано 24 часа од моментот на ажурирањето на податоците) и место за потпишување на договор за отворање на посебна сметка и за подигнување на наменскaта студентскa Visa картичкa за субвенциониран оброк“, посочија од МОН.

Средствата во износ од 140 денари дневно, од МОН потсетија дека ќе можат да се користат од понеделник до сабота, за купување храна во маркети, пекарници, ресторани и други правни лица кои произведуваат, подготвуваат или продаваат храна.

Министерството за образование и наука потсети и дека аплицирањето за ова право за кандидатите кои ќе се стекнат со статус на студенти во академската 2023/2024 година и кои не го запишале летниот семестар, трае од 27 септември до 2 октомври годинава.

„Секој апликант кој има потреба од непосредна поддршка при аплицирањето може да се обрати на следниот контакт: so.us@mon.gov.mk или во наменската канцеларија на приземјето во зградата на министерството“, додаваат од МОН.

Театарот „Сенки и облаци“ за утре (28 септември) од 19:30 часот ја најавува „ЏИНче“ – театарска претстава за деца со сенки и Џин кој е избркан од нивниот свет.

„Претстава за искреното другарство, кое сите предрасуди ги фрла во ‘сенка’. Ќе ве однесеме на една авантура низ градот на сладоледите, ќе пловиме со еден чуден капетан, ќе јадеме бурито во Мексико и ќе се дружиме со една откачена Лисица-Мисица“, стои во најавата.

Претставата е работена по мотиви од книгата „Најдобриот џин во градот“ од Џулија Доналдсон.

„Проект (не)зависен од никого, освен од љубовта на театар ‘Сенки и облаци’ и добрата воља на нашите пријатели“, велат од театарот.

Претставата е наменета за деца над 4 години.

Задолжителна резервација во инбокс на ФБ-страната на театарот. Препорачана донација е 250 денари.

Сенкаши се Филип, Кате, Даре, Родне, Александра и Круме. Музиката е на Пеџа и Влад, а плакати – Ивона и Пеџа.

Социјалната мрежа X (Твитер) е најголемиот извор на лажни вести, изјави вчера потпретседателката на Европската комисија (ЕК) Вера Јурова. Таа посочи дека X, кој не е потписник на кодексот ширум Европската Унија за сузбивање на лажните вести на социјалните медиуми и рекламните компании, има „најголем сооднос на мис/дезинформативни објави“, јавува Дојче Веле.

Јурова на брифинг со новинарите за ажурирањата на Кодексот на ЕУ за борба против дезинформации од 2022 година рече дека Илон Маск не е изземен од одговорност затоа што неговата компанија се откажала од кодексот.

Кодексот е збир на регулаторни стандарди за компаниите како Гугл, ТикТок, Мајкрософт и Мета да вложат повеќе напори за справување со лажните вести во земјите членки на ЕУ.

„Постојат обврски дадени со законот, така што мојата порака за Твитер е ‘Морате да се придржувате до законот, а ние ќе внимаваме што правите’“, рече таа.

Кодексот го поткрепува Законот за дигитални услуги, усвоен минатата година и наметнува строги правила за модерирање на содржините.

„Она што го почувствував беше страв. Пожарите ме натераа навистина да се грижам за тоа каква иднина ќе имам“, вели Клаудија Дуарте Агостињо, сеќавајќи се на екстремниот топлотен бран и пожарите што ја зафатија Португалија во 2017 година, во кои загинаа повеќе од 100 луѓе.

24-годишната Клаудија, нејзиниот 20-годишен брат Мартим и нејзината 11-годишна сестра Маријана се меѓу шесте млади Португалци кои поднесоа тужба против 32 влади, вклучувајќи ги сите земји-членки на ЕУ, Велика Британија, Норвешка, Русија, Швајцарија и Турција, јавува Би-Би-Си.

Тие ги обвинуваат земјите за недоволна акција за климатските промени и неуспехот да ги намалат емисиите на стакленички гасови доволно за да ја погодат целта на Парискиот договор за ограничување на глобалното затоплување на 1.5 Целзиусови степени.

Ова е прв случај од ваков вид поднесен пред Европскиот суд за човекови права (ЕСЧП) во Стразбур. Доколку биде успешен, може да има правно обврзувачки последици за вклучените влади. Првото рочиште за случајот треба да се одржи денеска.

Младите, на возраст од 11 до 24 години, тврдат дека шумските пожари што се случуваат во Португалија секоја година од 2017 година се директен резултат на глобалното затоплување.

Тие тврдат дека нивните основни човекови права, вклучувајќи го правото на живот, приватност, семеен живот и ослободување од дискриминација, се прекршени поради неподготвеноста на владите да се борат против климатските промени.

Тие велат дека веќе доживеале значителни влијанија, особено поради екстремните температури во Португалија кои ги принудуваат да поминуваат време во затворени простории и ја ограничуваат нивната способност за спиење, концентрирање или вежбање. Некои, исто така, тврдат дека страдаат од еко-анксиозност, алергии и респираторни состојби, вклучително и астма.

Никој од нив со тужбата не бара паричен надоместок.

Традиционалната културна манифестација „Бела ноќ“ ќе се одржи во сабота (30 септември) на повеќе локации низ Скопје. Скопјани и посетителите ќе имаат можност да уживаат во музички концерти, изложби, проекции, поетски читања и перформанси на десетици локации низ градот.

„Октомвриски музички поход“ ќе го имаат своето првенствено издание на „Школка“ во градскиот парк, а ќе може да се чујат и видат: Група Педро Хоризонте, Стефан Петановски Бенд, Занаду, Димиш и диџеите: Раста Грл, Чарли и Јаска.

Во ГТЦ ќе може да се погледне изложбата „Игри и мечтаења“ од Друштвото на ликовни уметници на Македонија, во Факултетот за Драмски уметности ќе можат да се погледнат повеќе театарски престави како и филмска и музичка програма. На плоштадот „Филип Втори“ ќе може да се ужива во изведбите на македонските традиционални ора од повеќе културно-уметнички друштва.

Во кинотеката на Македонија ќе можат да се проследат Македонски филмски и музички достигнувања, во Галерија Остен ќе биде поставена изложбата „Право на јавни простори“ од Факултетот за архитектура и дизајн на Универзитет Американ Колеџ. Во „Капан Ан“ ќе биде прикажан проектот „Никеја“ со Славе Димитров и Весна Ѓиновска Илкова а во Домот на културата „Кочо Рацин“ ќе биде поставена изложбата „Култура во кутија на Доминиум културно јадро. Во ноќниот клуб PURE ќе се одржи Skopje Fashion festival каде ќе се прикажат модните дизајнери: Ивана Кнез, Џорџе Башаревиќ, Бошко и Цеце Т.

Програмата ја збогатуваат и културните институции Културно Информативен Центар – Скопје, Детски културен центар „Карпош“, Музеј на Град Скопје, Музеј на современа уметност, Библиотека „Браќа Миладиновци“, НУ Национална галерија, НУ Музеј на македонската борба и самостојност и НУ Турски театар.

Настан ќе се одржи и пред „Порта Македонија“ каде скопјани ќе слушаат композиции од Кире Костов, кои ќе бидат изведувани од Андријана Јаневска, Наде Талевска, Дани Димитровска и Ламбе Алабаковски придружувани од Биг Бенд под диригентската палка на Љупчо Мирковски и специјално визуелно шоу со 3D мапинг на самата порта. Како претходница ќе може да се чуе рок концерт на музичкото училиште „Ентерпрајз“ на класата ученици од 10 до 18 години.

„Бела ноќ“ е во организација на ЈУ Универзална сала, финансиран од Град Скопје, а е дел од културната понуда на Град Скопје како Европска престолнина на културата 2028.

Целосната програма може подолу:

Владата вчера ја усвои Информација за потребата од преземање на итни мерки за рехабилитација на светското природно и културно наследство на Охридскиот регион.

Владините заклучоците, како што соопштија оттаму, се донесени по посочувањето од Министерството за култура, на препораките од реактивните мониторинг мисии на УНЕСКО, потенцирани од Комитетот за светско наследство при УНЕСКО.

Па така, Министерството за животна средина и просторно планирање е задолжено да донесе Одлука со која што ќе  ја задолжи ЈНУ – Хидробиолошки завод – Охрид да изработи приоритетна листа на клучни живеалишта од национално и европско значење и листа на статус на видови според IUCN класификација на загрозени приоритени видови на риби, безрбетници и алги во Охридско Езеро.

„Има и повеќе укажувања до Управата за заштита на културното наследство, меѓу коишто, во посочени рокови, да достави насоки до надлежната установа – НУ Завод за заштита на спомениците на културата и Музеј – Охрид, со што ќе ги дефинира (ограничи) можностите за изградба на нови објекти, надградби и доградби во Старото градско јадро на Охрид, имајќи предвид дека членот 59-ѕ од Законот за градење не е правен основ за доградби, надградби и реконструкции во старото градско јадро на Охрид. Задолжувања има и до Министерство за транспорт и врски. Се задолжува Министерството за транспорт и врски, а се укажува на Општина Охрид, Општина Струга и Општина Дебрца, во прецирани рокови, секој во рамките на своите надлежности да започнат со отстранување на бесправно изградените објекти за коишто се издадени правосилни решенија за отстранување и за коишто се обезбедени финансиски средства за отсранувањето“, дополнуваат од владината прес-служба.

Министерството за транспорт и врски е задолжено, а на Општина Охрид, Општина Струга и Општина Дебрца им се укажува сите урбанистичко плански документации да ги доставуваат до Комисијата за управување со светското природно и културно наследство на мислење уште во фаза на предлог-опфат, односно пред да бидат усвоени од општинската Комисија за урбанизам и инкорпорирани во годишната програма.

Истовремено, Министерттвото за транспорт и врски, во соработка со Капетанијата на пристаништата – Охрид е задолжено да  формира Работна група за изработка на анализа на пловила во Охридското Езеро со пресметка и на капацитетот на носивост на пловила во Охридското Езеро.

Министерството за култура, во соработка со Министерството за животна средина и просторно планирање, Управата за животна средина и Управата за заштита на културното наследство е задолжено да изработи и Нацрт-верзија на Предлогот на законот за управување со светското природно и културно наследство на Охридскиот регион.

Владината одлука доаѓа по одлуката на УНЕСКО Охридскиот регион да остане светско наследство.

Охридскиот регион останува светско наследство на УНЕСКО, препораките ќе бараат целосно внимание вели министерката Костадиновска-Стојчевска

Во својата реакција по повод вчерашниот и најнов случај на фемицид во земјава, кога во Кочани жена беше избодена до смрт, иако претходно го пријавувала сторителот за уцена и барала заштита, од Платформата за родова еднаквост велат дека се згрозени, како и дека се сомневаат дека институциите не постапиле според своите надлежности.

„Не, не станува збор за немил или трагичен настан, како што известија некои медиуми, туку станува збор за убиство, фемицид, којшто како таков треба да биде квалификуван и претставуван во јавноста. Затоа што ниту е трагичен случај, ниту е немил настан, туку е убиство на жена – фемицид и е најсериозниот вид на родово
базирано насилство“, велат од Платформата, барајќи одговорност.

Оттаму велат дека е очигледно дека жртвата не добила соодветна заштита и дека системот на заштита потфрлил, особено заради тоа што вознемирување повеќе пати било пријавувано од страна на жртвата. Од Платформата истакнуваат дека односот меѓу осомничениот и жртвата во овој случај воопшто не е значаен, затоа што станува збор за родово базирано насилство.

„Ова навистина отвора сомнеж за тоа дали соодветно и со должно внимание било постапувано од страна на институциите и дали пријавите што ги поднела жртвата биле третирани како пријави за родово базирано насилство и дали биле преземени сите соодветни мерки, како од полицијата, затоа што жртвата пријавувала во полиција, така и од обвинителството, но и од центарот за социјални работи, како институции кои што треба да пружат заштита на жртвите на родово базирано насилство“, се вели во реакцијата.

Од Платформата за родова еднаквост потсетуваат дека пред месец се случи фемицид и во Куманово со две жртви кои исто така неколку пати пријавувале насилство, но и во тој случај институциите не реагирале со должно внимание, навремено и според своите надлежности.

„Сето ова покажува дека нивото на свесност и на знаење се’ уште е ниско и дека навистина има потреба од зголемување на капацитетите на институциите да постапуваат во овие случаи, затоа што повторно се случува фемицид и веќе не смееме повторно во иднина да се соочуваме со овој проблем“, посочуваат оттаму.

Според Платформата, и овој случај го потврдува сознанието дека сите напори за справување со овој проблем се недоволни ако не се придружени со соодветно институционално постапување.

„Ваквото постапување во случаи на родово базирано насилство само дополнително го зголемува и онака високиот степен на недоверба во надлежните институции. Сето ова значително влијае граѓаните да бидат демотивирани да го пријават насилството, што пак директно ја зголемува веројатноста насилството да кулминира со убиство“, се вели во реакцијата.

Од Платформата истакнуваат дека секоја трагична смрт на жена само зашто е жена, ги остава со горчливото сознание дека сите напори на граѓанскиот сектор за справување со овој проблем (подигнување на свеста, поддршка за жртвите на насилство и застапување за системски промени) се едноставно недоволни ако не се придружени со поширока институционална и општествена акција.

„Семејното и родово базираното насилство не е приватна работа. Очекуваме дека институциите соодветно ќе ја завршат својата работа во однос на понатамошното постапување по случајот и дека правилно ќе го квалификуваат делото како убиство при вршење родово базирано насилство. Она на што укажува овој и бројни други случаи е потребата институциите да започнат да работат и во рамки на својата превентивна улога за заштита од родово базирано насилство, со цел овие случаи да немаат вакви фатални завршници“, велат од Платформата.

Оттаму ги повикуваат медиумите со должно внимание да известуваат за овој случај, особено ако се земат предвид коментарите што се читаат по објавите на оваа вест, дополнувајќи дека нивната содржина е исто загрижувачка и показател дека и јавноста има потреба од зголемување на знаењата во однос на родово базираното насилство и фемицидот.

Владата на денешната седница одлучи да ги замрзне цените на безалкохолните пијалаци и пивото, а дополнително ги ограничи и профитните маржи во трговијата на овошје и зеленчук, сподели денеска на пресконференција премиерот Димитар Ковачевски.

Како што информираше, на листата со гарантирана цена од утре влегуваат и газираните и негазираните пијалаци, со исклучок на енергетски пијалаци, газирана и негазирана вода и светло и лагер пиво. Највисоките цени на овие пијалаци се утврдуваат со цените кои ги имале овие производи на 19 септември годинава во трговијата на големо и се намалуваат за 10%. И овие производи во маркетите и продавниците се должни да имаат ознака „гарантирана цена“ на полиците и фрижидерите.

Владата одлучила и за одредување највисока профитна маржа за свежото овошје и зеленчук. Оваа маржа ќе биде ограничена до 10% во трговијата на големо и 15% во трговијата на мало. Како што соопшти премиерот, со оваа одлука се 0чекува цените на овошјето и зеленчукот да се намалат за 30%.

Овие две одлуки Ковачевски најави дека ќе бидат објавени денеска во Службен весник и веќе од утре ќе стапат на сила.

„Убеден сум дека со гарантираната цена на производите, како и останатите мерки кои ги носиме од социјален карактер, ќе успееме да ја стабилизираме инфлацијата до крајот на годината. Со септемвриските покачувања за 10% на платите, како и линеарното зголемување на пензиите, очекуваме двоцифрената инфлација да падне на 8%, а кај храната да биде до 5%. Апелирам до трговците да ги почитуваат мерките, а граѓаните и медиумите за сите неправилности да алармираат до Државниот пазарен инспекторат“, рече Ковачевски.

Овие нови мерки доаѓаат откако Владата претходната недела ги замрзна цените на 24 категории основни прехранбени производи, како што се лебот, млекото, јогуртот, оризот, тестенините, месото, кашкавалот или сирењето.

[Инфографик] За колку поевтинија прехранбените производи со „гарантираните цени“?

Група од 180 експерти за технологија и приватност денеска објавија отворено писмо со кое бараат забрана за користењето на технологијата за препознавање на лица.

Писмото го објави коалицијата на 120 невладини организации со поддршка од 60 експерти и во него тие повикуваат „полицијата, другите државни органи и приватните компании, итно да ја запрат секоја употреба на технологијата за препознавање лица на јавните простори и нивно користење во контекст на миграциите и азилот“.

„Имаме цела низа на работи кои не загрижуваат во врска со надзорот во препознавањето лица – од неговата некомпатибилност со човековите права, до можноста за дискриминаторски влијанија, недостаток на заштитни механизми, законски надзор и правна основа, како и немање докази дека ваквата технологија е неопходна или пропорционална“, се наведува во писмото.

Овој нивен став е дел од кампањата која експерти за технологија и приватност на интернет ја водат против технологијата за препознавање лица додека во тек е изработката на конечниот текст на предлог законот за вештачка интелигенција во Европската Унија, пренесува Политико.

Според најавите, Европскиот парламент, ЕУ Комисијата и владите на државите членки на ЕУ треба да одржат трета рунда на преговори за овој закон од 2 до 3 октомври.

Од Здружението за истражување и анализи (ЗМАИ) за првпат објавуваат отворен повик за наградата за млади квантитативни умови – „Славица Тодоровска“.

Од ЗМАИ истакнуваат дека наградата која оваа година се доделува за прв пат, е посветена на Славица Тодоровска, истражувачка, во чест на нејзината посветеност и визија за подобра иднина.

„Во свет кој се менува со неверојатна брзина, потребата за свежи перспективи и иновативни пристапи кон економијата и општествените промени се повеќе од потребни. Младите, со својата креативност и способност да размислуваат надвор од рамката, носат непроценлива вредност. Нашата цел со оваа награда е да ги инспирираме и поттикнеме младите истражувачи да истражуваат и да развиваат иновативни идеи кои ќе ги опфатат актуелните општествени предизвици со кои се соочуваме во моментот“, истакнуваат од ЗМАИ.

Оттаму дополнуваат дека ги повикуваат сите млади да ги поднесат нивните идеи во форма на труд, во кој ќе бидат разработени актуелни општествени проблеми, а во трудот задолжително ќе има квантитативен дел и анализа.

Заинтересираните треба да го поднесат својот труд на пријавата за учество, крајниот рок за пријавување е 15 октомври, а авторите треба да приложат и своја биографија.

Вкупен награден фонд во износ од 1000 евра, од кои се предвидува: 500 евра за прво, 300 евра за второ и 200 евра за трето место.

Од ЗМАИ посочуваат и предлог теми на трудови, но дополнуваат дека авторите не треба да се ограничуваат само на предлозите како: фискални стратегии за одржлив развој, нееднаквост на приходите и економски раст, вработување и динамика на пазарот на труд, економијата на климатските промени, образовни и социјални политики и иднината на монетарната политикa…

„Право на учество имаат сите државјани на Република Северна Македонија на возраст до 30 години. Вработените и членовите на извршните органи во ЗМАИ немаат право на учество на овој повик. Доколку трудот бил претходно објавен или спонзориран од друга организација треба да се наведе соодветна референца на датум и место на објава. Еден автор има право да поднесе само еден труд, самостојно или како коавторство, а трудовите се поднесуваат на македонски или на англиски јазик“, велат од ЗМАИ.

ЈП Дрисла Скопје се соочува со казна од 110 илјади до 120 илјади евра, а управителот со казна до 6 илјади евра, извести денес Владата.

Оттаму информираат дека државниот инспекторат за животна средина (ДИЖС) ќе поднесе барање за поведување на прекршочна постапка против правното лице ЈПДКО Дрисла Скопје и против управителот, пред Основниот кривичен суд во Скопје.

Причината за тоа, како што велат од Владата, е поради одбивање на потпишување на Записникот за спогодба од страна на директорот на Јавно претпријатие за депонирање на комунален отпад Дрисла Скопје, по извршениот вонреден надзор.

„Изречената казна следува по вонредниот надзор на Инспекторатот на 04 септември годинава, по дојава на граѓани од селото Батинци, за загадување на Маркова река во претпладневните часови. При вонредниот надзор, визуелно е утврдено дека има загадување на Маркова река со темно кафеава течност, но при надзорот не е почувствуван некаков мирис“, се вели во соопштението.

По контролата, од ДИЖС, земени биле мостри од три места за анализа на водите од Маркова река, како и една дополнителна мостра доставена од граѓани од Батинци, велат од Владата

„Наодите од визуелниот надзор и резултатите од акредитираната лабораторија која анализираше земени мостри, утврдија концентрации на загадувачки супстанци над дозволените гранични вредности и истите потекнуваат од исцедокот од депонијата“, посочуваат оттаму.

По летниот распуст, почетокот на учебната година бил страшен за 20 девојчиња од Алмендралехо, град во јужна Шпанија. Девојчињата добиле свои фотографии, но преработени со вештачка интелигенција, па се чинело дека тие се фотографирале голи.

Ниту една од тинејџерките не се сликале голи, но фотографиите личеле на оригинали.

Фотографиите биле симнати од нивните Инстаграм профили, преработени со вештачка интелигенција, а потоа споделени во „Ватсап“ групи.

Тинејџерките биле комплетно облечени на оригиналните објавени фотографии, но преку преработката голотијата изгледала реална.

Сега нивните родители и обвинителите бараат начин за казнување на чинот.

„Монтажата е супер-реалистична и  е многу вознемирувачка. Мојата ќерка ми ја покажа фотографијата велејќи ‘Мамо, види што ми направиле’“, напишала една од мајките на својот Инстаграм профил.

Според неа, фотографиите во секој момент може да завршат на платформи како „Онлифенс“, или на слични порнографски сајтови. Истовремено, тинејџерките се на мета и од нивните соученици.

„Не се жали, девојчиеата цело време објавуваат фотографии на кои скоро па им се гледаат половите органи“, било кажано на едно од девојчињата.

Најмладото девојче чии фотографии биле преработени има 11 години.

Втора од мајките на девојчињата изјавила за локални медиуми дека нејзината ќерка добила своја преработена фотографија откако не потпаднала на уцена од соученик.

Претходно, нејзината ќерка се допишувала со момче на социјалните мрежи, а тој од неа побарал пари. Откако го одбила, тој ѝ испратил нејзина фотографија која ја преработил.

Мајките на девојчињата се организирано се пожалиле за настанот, а шпанската полиција отворила и истрага, според која веќе се идентификувани неколку инволвирани малолетници.

Според изјавите на полицијата, дел од вмешаните малолетници се соученици на девојчињата.

Супер-реалистичните креации со помош на вештачка интелигенција, познати како „дипфејкс“, биле создадени со апликацијата „КлотОф“.

Под мотото „соблечи секого, соблекувај девојки бесплатно“, апликацијата им нуди на корисниците да ги соблечат сите личности од кои поседуваат фотографии. За само 10 евра, апликацијата нуди преработка на 25 фотографии.

„Не сте свесни колкава штета им е направена на овие девојчиња, а не сте свесни ни за криминалот кој сте го направиле“, порачале тие.

„Едно од прашањата е дало ова дело треба да биде казнива, а второто прашање е дали треба да е казниво според предлог законите во Шпанија и други земји од ЕУ“, изјавил Мануел Кансио, професор по криминално право од Мадрид.

Професорот посочува дека постои законска дупка, бидејќи користењето на лицата на малолетниците на фотографиите влијае на нивната приватност, но кога станува збор за кривични дела во кои се дистрибуираат интимни слики, сликата во целина е таа што ја нарушува приватноста.

„Бидејќи е генерирана од deepfake, вистинската приватност на дотичната личност не е засегната. Ефектот што го има (на жртвата) може да биде многу сличен на вистинска гола слика, но законот е застарен“, додава тој.

Во март 2022 година, Европската комисија предложи криминализирање на овој вид прекршок во директива за компјутерски криминал. Според професорот, холандскиот кривичен законик е единствениот што има одредба за ова прашање.

Центар за нови иницијативи во уметноста и културата „Локомотива“ организира Култренинг/ Работилница за кореографија и танц  „Резонантни тела“ со Теодора Ежовска која ќе се одржи во петок (29 септември) во КСП Центар – Јадро.

„Работилницата со Теодора Ежовска на учесниците им нуди танцово истражување и работа преку метод на допир, сензација, процес на истражување што овозможува експанзија на мисловна, како и физичка работа на тело, за тоа што е возможно и како се надминуваат сопствените лимити. Што се случува со нашите сетилни средства на изразување и како тие можат да ја збогатат играта на импровизација, се само дел од прашањата и елементите кои, оваа пракса има за цел да ја одрази телесната/ движечка експресија“, се вели во описот.

Работилницата е бесплатна и отворена за учесници со или без танцувачко искуство.

Сите заинтересирани може да се пријават на kultrening@gmail.com, а бројот на учесници е ограничен. Организаторите нагласуваат да се понесе лесна и удобна облека. Работилницата ќе се одржи од 18 до 20 часот.

Теодора Ежовска ја започнала својата танцова кариера во својата седма година, оттаму детската желба за танц и првите чекори во хип- хоп, танц театар, шоу-денс, се преточила во подоцнежните години, па таа ти продолжила своите студии на „Факултетот за музичка уметност“ – Скопје, на отсекот за Балетска педагогија –
современ танц, каде што го зајакнува и продлабочува својот танцов вокабулар.

Нејзиното искуство како изведувачка и танцова уметница е сестрано и широко, што и овозможува експанзија на нејзината движечка/ танцова експресија. Има учествувано во проектите „Проект М”, „Апоптозис”, „Чудна Шума”, „Метаморфоза”, „Ре-Платформа” и други.

Програмата Култренинг е креирана од Локомотива и поддржана од Министерството за културa.

Русија бара повторно да се приклучи на Советот на ОН за човекови права, преку гласање на кое се гледа како важен тест за нејзината интернационална поставеност.

Русија беше отстранета од Советот минатиот април, поради воената инвазија врз Украина. Но сега, руските дипломати бараат нивната земја да биде ре-избрана во Советот, и да добие нов членски мандат во траење од три години.

Од „Би-Би-Си“ добиле копија од документите со кои Русија бара гласови од членовите на ОН, а оттаму посочуваат дека гласањето за одлуката ќе се случи нареден месец.

Во документите видени од страна на новинарите на „Би-Би-Си“, Русија ветува дека „ќе пронајде адекватни решенија за пропустите на човековите права“, а бара од Советот да престане „да биде инструмент кој служи за остварување на политички цели на група земји“, алудирајќи на Западот.

Дипломатите велат дека Русија се надева на враќање на својот интернационален кредибилитет откако е обвинета за прекршување на човековите права во Украина и граничните предели.

Најновите докази да прекршувањата беа презентирани на Советот во понеделникот, од страна на Комисијата на Украина.

Според Ерик Мос, претставник на Комисијата, постојат докази за воени дела како тортура, силување и напади врз цивили.

Во претходен извештај, поднесен пред две недели од страна на специјалниот репортер за Русија, Маријана Кацарова,  се вели дека состојбата на човековите права во Русија е во сосема надолна линија, а критичарите на инвазијата се подложни на апсења, тортура и лош третман.

Советот на ОН за човекови права се наоѓа во Женева и се состои од 47 земји-членки, кои имаат право на тригодишен мандат.

Во следните избори, закажани за 10 октомври, Русија е во потесен избор со Албанија и Бугарија за две членства во Советот, резервирани за централни и источни европски земји.

Под мотото „Ослободи ја својата фантазија“, од 27 до 30 септември ќе се одржи второто издание на Интернационалниот фестивал на детски театри „Игор Маџиров“ чија програма годинава е посветена на малите театарски форми.

Фестивалот ќе го отвори „Роња, ќерката на ограбувачот“ на сцената во Театарот за деца и младинци во Скопје.

Следните денови публиката ќе може да ги погледне претставите „Шума од песни“ на Институтот „Кускус“, арт-продукција, од Љубљана, Словенија, „Бременските музиканти“ на Театарот „Бабец“ од Битола, „Ова сум јас“ на Театарот „Поко локо“ од Загреб, „Момчето со куферот“ на Мал театар „Душко Радовиќ, „Пинокио и Црвенкапа во потрага по Аладиновата ламба“ во продукција на Албанскиот театар за деца и младинци, „Среќна куќичка“ на гостите од Градскиот куклен театар од Риека, Хрватска, „Бамби“ на Театарот за деца и младинци од Крагуевац и претставата „ERROR 404“ во изведба на „Ангелес де трапо“ од Малага, Шпанија.

Покрај „Гран при“, ќе бидат доделени и награда за најдобра режија, две актерски награди, награда за сценографија, награда за коситмографија и специјална награда.

Стручното жири е во состав на режисерот Тин Грабнар од Словенија, претседател, и членовите актерот Драган Довлев, актуелен претседател на Советот на Фестивалот, и Миливоје Млаѓеновиќ, театролог и поранешен директор на „Стериин театар“.

Новитет за оваа година е што ќе биде воведено и детско жири кое ќе има задача да ја оцени и да ја награди најдобрата претстава на Фестивалот по свој избор.

Инаку, годинава Фестивалот „Игор Маџиров“ почнува соработка и со Факултетот за драмски уметности каде што ќе се одржи работилница за куклен театар наменета за студентите и веќе дипломираните актери и режисери, која ќе биде предводена од актерката и режисерка Тамара Кучиновиќ, професорка по куклен театар од Факултетот за драмски уметности во Осиек, Хрватска.

Во рамките на Фестивалот ќе има и работилница наменета за деца и наставници, на тема „Куклен театар“, предводена од режисерот Давор Драгојевиќ од Подгорица, Црна Гора.

Претставите на Фестивалот, кој се реализира со поддршка од Министерството за култура, ќе се изведуваат на сцените на ТДМ, Театар „Комедија“, МНТ, Албански театар за деца и млади.

Одбележувајќи ја 75-годишнината од Универзалната декларација за човекови права и во пресрет на претстојниот Ден на Обединетите нации (24 октомври), семејството на ОН во Северна Македонија организира натпревар во цртање за деца и млади, на возраст од шест до 30 години, на кој можат да учествуваат децата и младите од целата држава.

Целта на овој натпревар е да ја вклучи помладата генерација во застапувањето за човекови права, да ја подигне нивната свест за важноста на заштитата на човековите права и придобивките што овие механизми ги носат за сите.

„Универзалната декларација за човекови права (УДЧП) е пресвртна точка во историјата на човековите права, донесена од Генералното собрание на Обединетите нации во Париз на 10 декември 1948 година како заеднички стандард на мерење на постигнувањата на сите народи и сите нации. Овој документ за прв пат ги поставува основните човекови права кои треба да бидат универзално заштитени, трасирајќи го патот за усвојување на повеќе од седумдесет договори за човекови права, што денес имаат трајна примена на глобални и регионални нивоа. Кога зборуваме за човековите права, наша заедничка должност е да се погрижиме ничии права да не се прекршуваат и секој да има шанса да преживее, да напредува и да придонесе за развојот на нашето општество. Со овој натпревар во цртање, ги покануваме децата и младите да ни се придружат и да застанат во одбрана на човековите права (#StandUp4HumanRights)“, велат организаторите.

Датум на аплицирање: од 25 септември до 10 октомври 2023 година.

Правила: Оригинален цртеж кој ги слави придобивките што ги носат или можат да ги донесат човековите права за секого, според Универзалната декларација за човекови права.

Опис: Цртежот треба да прикаже некои од придобивките што усвојувањето на човековите права, според Универзалната декларација за човекови права, може да ги има во животот и развојот на секој човек, додека фокусот е на тоа како дополнително да се унапредат тие права за доброто на сите.

Возраст: Конкурсот е отворен за сите заинтересирани лица, на возраст од 6 до 30 години.

Селекција: Секое испратено уметничко дело ќе биде прикажано за време на активностите за одбележување на Денот на ОН 2023 година на интернет, додека цртежите на тројцата победници во шест возрасни групи (6-8; 9-11; 12-14; 15-17; 18-21; 22 -30) и цртежот на главниот победник ќе бидат испечатени како плакати. Ќе биде избран и “најпопуларен” цртеж, врз основа на добиените лајкови на Фејсбук страницата на ОН за Северна Македонија во периодот на објавување од 11 до 18 октомври 2023 година.

Изложба на Денот на ОН: Изложбата на дваесетте цртежи ќе биде организирана во Музејот на современа уметност во Скопје, почнувајќи од 24 октомври 2023 година, каде ќе бидат прогласени победниците на Конкурсот.

Како да аплицирате?

За да учествувате потребно е да ја следите Фејсбук страницата на ОН за Северна Македонија, да го нацртате вашето ремек дело, да го фотографирате (по можност со висок квалитет во .jpg формат), и да го испратите преку порака на Фејсбук. Наведете го името, презимето и возраста на авторот, краток опис на цртежот и информации за контакт (за лица над 18 години) или информации за контакт на родител/старател (за лица под 18 години).

Повеќе информации на следниов ЛИНК.