Што прават скопјани во своето секојдневие низ улиците на градот, е темата на годинешното издание на Статуафест кој се одржува вечерва и утре на улица „Македонија“.

Десетина домашни артисти во улога на живи статуи претставуваат „огледало на самите нас, какви што сме“, велат организаторите.

Иако за момент заврна, минувачите не испуштија можност да се фотографираат со артистите. Во продолжение, Радио МОФ ви прикажува дел од вечерашната атмосфера на петтиот „Статуафест“ во организација на здружението на граѓани ТимТеатросК – Театроск.

Министерството за здравство (МЗ) денеска информираше дека во изминатото деноноќие од Ковид-19 починале 29 лица.

Од пријавените, 27 починале во болнички, а 2 лица во домашни услови.
 
Починале 13 лица од Скопје (88г, 76г, 70г, 70г, 69г, 68г, 67г, 66г, 56г, 54г, 53г, 40г, 2г), 3 лица од Куманово (84г, 69г и 39г), по 2 лица од Тетово (69г и 68г), Струмица (76г и 68г) и Охрид (88г и 67г) и по едно лице од Гостивар (71г), Кичево (62г), Дебар (60г), Кратово (72г), Радовиш (67г), Крива Паланка (69г) и Ресен (72г).

Од МЗ претходно информираа дека Универзитетската клиника за детска хирургија во Скопје пријавила случај за двегодишно дете кое починало, а кое имало неколку тешки заболувања.

„Пред една година врз малиот пациент биле направени повеќе операции, тоа имало тумор на мозок, хидроцефулус, вродена непроодност на цревата за што се направени повеќе хируршки интервенции. Детето имало и проблеми со срцевиот ритам, застој во растот, проблеми со дишењето. Пред пет дена детето 15 минути пред полноќ изгладнето и дехидрирано било донесено на Клиниката за детска хирургија. Од згрижувачкото семејство на лекарите и медицинскиот персонал не им биле дадени никакви информации за здравствената состојба на детето. Немало температура но било малаксано, дехидрирано и слабо реагирало на дразби. Поради критичната состојба, лекарите веднаш пристапиле кон интензивно лекување. Лабораториските анализи покажале анемија и влошени параметри како последица на болестите кои ги имало. И покрај сета дадена терапија, состојбата на детето се влошувала“, стои во соопштението на МЗ.
 
Поради ковид протоколите, тие додаваат дека на детето му било направен ковид тест кој бил позитивен.
 
Во последните 24 часа е регистриран 561 нов случај. Регистрирани се 249 случаи на Ковид-19 во Скопје, Куманово – 49, Струмица – 40, Охрид – 30, Штип – 25, Тетово – 23, Прилеп – 18, Кавадарци – 16, Битола – 14, Велес – 12, Кичево – 10, Гостивар – 9, Радовиш – 8, Кочани – 7, Струга и Свети Николе – по 6, Ресен и Дебар – по 5, Гевгелија, Берово, Виница и Македонска Каменица – по 4, Неготино – 3, Крива Паланка, Делчево, Валандово и Кратово – по 2 и по 1 во Пробиштип и Богданци.
 
Регистрирани сe 507 оздравени пациенти, односно, од Скопје – 201, Тетово – 39, Гостивар – 37, Куманово – 33, Струмица – 25, Штип и Кичево – по 18, Прилеп и Дебар – по 16, Кавадарци – 15, Свети Николе – 13, Велес – 12, Кратово – 10, Битола – 9, Радовиш и Берово – по 8, Кочани – 6, Виница и Крива Паланка – 4, Ресен, Валандово и Пробиштип – по 3, Гевгелија и Неготино – по 2 и по 1 од Делчево и Богданци.
 
„Вкупната бројка на КОВИД-дијагностицирани лица во нашата земја од почетокот на епидемијата изнесува 186.010 бројката на оздравени пациенти е 166.606, на починати е 6.396, а бројот на активни случаи изнесува 13.008“, стои во соопштението на МЗ.
 
Досега во земјава се направени вкупно 1.242.490 тестирање на Ковид-19, а во изминатото деноноќие се направени 4.384 тестови.

Oстварувајќи ја својата улога „чувар на јавните средства”, Државниот завод за ревизија, во пресрет на локалните избор кои ќе се одржат на 17 октомври 2021 година, укажува на Советите на општините, дека со носење на одлуки во делот на движните и недвижните ствари во сопственост на општините потребно е да обезбедат законитост на истите и владеење на правото.

„Имено, Државниот завод за ревизија со вршење на ревизии на единиците на локалната самоуправа, во континуитет констатира несоодветно постапување на Советите на општините носејќи одлуки за пренесување на сопственост на преносни компјутери и мобилни телефони (движни ствари) на членовите на Советот без надомест, притоа оштетувајќи го имотот на општината, за остварување на лични цели“, реагираат Државниот завод за ревизија.

Според ревизионерите, ваквото постапување не e во согласност со одредбите од Законот за располагање со ствари во државна сопственост и со стварите во општинска сопственост, со член 64 и 66 од Законот за локална самоуправа.

Во законот, вела тие, е утврдено дека Општината со сопственоста располага како добар домаќин и стварите во сопственост на општината може да се продаваат по пат на електронско јавно наддавање, со цел чување и соодветно користење на имотот на единиците на локалната самоуправа.

„Исто така, ваквото постапување не е во согласност со член 54 од Законот за спречување на корупцијата и судирот на интереси согласно кој секое службено лице е должно да ги чува државните средства што му се доверени и со нив да располага на најекономичен начин и за однапред определените намени. Забрането е средствата да се користат за приватни цели или да се даваат на друг на користење. Во овој контекст Државниот завод за ревизија упатува на законито, етичко, одговорно и транспарентно работење од страна на сите службени лица“, се вели во реакцијата.

Со марш кој започна на градскиот плоштад во Тетово, демонстранти денеска излегоа на протест на кој побараа одговорност поради пожарот кој се случи во модуларната ковид болница пред речиси 10 дена, а каде загинаа 15 лица. Попатно тие застанаа и пред општинската зграда на Тетово каде се одржа говор, а веднаш потоа некои од нив почнаа да фрлаат со јајца.

фото: принтскрин од видео на телевизија „Алсат“

Протестот потоа продолжи кон изгорената модуларна болница, па кон Демократската унија за интеграции (ДУИ), но полицијата го блокираше пристапот до седиштето на партијата.

„Правда, одговорност и оставка на владата“, гласеше еден од транспарентите, а демонстрантите побараа од надлежните целосно расчистување на случајот со пожарот.

Во земјава претходно пристигнаа експерти од Германија за да помогнат во истрагата за расчистување на трагедијата.

По пожарот во Тетово беше прогласена тридневна национална жалост. Министерот за здравство Венко Филипче поради случката понуди оставка до премиерот Зоран Заев, а оставка дадоа и заменик-министерот Илир Хасани, како и директорот на тетовската болница Флорин Бесими и економскиот директор на болницата Артан Етеми.

Од следниот месец сертификатот за вакцинација ќе биде валиден само со целосна вакцинација, а не како досега и со една доза од вакцините против Ковид-19, најави министерот за здравство, Венко Филипче.

Вакциналниот сертификат е неопходен за влез на граѓаните во ресторани, кафулиња и трговски центри, како и за присуство на помасовни настани.

„Една од мерките која сигурно ќе се препорача, но ќе оставиме и доволно време да помине, е потребата да се прикаже сертификат за најмалку една примена вакцина ќе прерасне во потврда за целосно вакцинирани граѓани. Секако, тоа ќе биде некаде во месец октомври“, рече Филипче.

Министерот посочи дека потребата од дополнителни мерки ќе зависи од анализата што во моментов ја подготвува Институтот за јавно здравје (ИЈЗ) и треба да биде готова во сабота. Таа треба да даде детали за тоа каква е состојбата со бројот на новите случаи на Ковид-19, во кои градови се регистрираат, каква е возраста на заболените и опфатот на вакцинација во тие региони.

Вакцинацијата, според Филипче, се одвива добро иако во последните денови се бележи пад на интересот. Со последните бројки 55% од населението над 40 години имаат примено барем една доза вакцина и 30% од населението над 18-39 години е вакцинирано со барем една доза вакцина. Тој посочи дека вирусот се шири меѓу невакцинираните – над 90 отсто од смртните случаи немале примено вакцина, а помеѓу новозаразените 79 проценти не се вакцинирани.

Во периодот од 22 до 28 септември ќе се одбележат Европските денови на културното наследство под мотото „Културното наследство за сите“.

Како и во повеќето европски земји, целта на темата е да се сврти вниманието кон маргинализираните групи и лицата коишто се, на одреден начин, попречени во нивната желба да го запознаат нашето богато културно наследство, како дел од заедничкото, европско наследство.

Европските денови на културнотo наследство претставуваат нajшироко прифатен партиципативен културен настан којшто го споделуваат граѓаните на Европа.

„Креирањето на споделени искуства преку културата и уметничкото изразување претставува моќна алатка за засилување на социјалната кохезија, почитувањето на различностите и човековите права за сите. Демократското партиципирање во културата е клучен инструмент во постигнувањето на овие цели. Европските денови на културното наследство придонесуваат кон градење на мостови, славејќи го богатството на европското културно наследство, и тие ни даваат извонредна можност да го истражуваме и осознаваме  мозаикот на култури од коишто се состои Европа. Исто како и слободата на изразување, слободата на културно изразување е суштествена за креативноста и збогатувањето на културниот живот“, вели генералниот секретар на Советот на Европа, Марија Пејчиновиќ Буриќ, по повод овогодинешното одбележување.

Во согласност со темата, Музејот на Република Северна Македонија ќе донира училишни ранци и друг прибор, како и публикации од издавачката дејност на музејот, на децата со оштетен слух и говор од ДУЦОР „Партеније Зографски“.

Во Археолошкиот музеј на Република Северна Македонија се предвидува посета на музејот и работилница за лица со Даунов синдром.

Националната галерија на Република Северна Македонија ќе организира работилници насловени „Прифати го другиот и освести ме“, за деца со оштетен слух, говор и вид, и „70 години од првата Национална поставка“, со деца од бошњачкиот етникум.

Во Музејот на македонската борба ќе може да се посети изложбата „ФОКУС – инклузија и пристапност на музејски артефакти“. Во Меморијалниот центар на Холокаустот на Евреите од Македонија ќе биде отворена изложбата на 10 тактилни слики, пропратени со опис на Брајово писмо, фотографија и текст, насловена „ЕДЕН ЧАС – ONE HOUR“.

Завод и Музејот во Битола ќе реализира интерактивни креативни работилници со деца од ромската заедница и деца со оштетен слух, говор, глас и други попречености, а ќе биде организирана и посета на Хераклеа Линкестис, за лицата со телесен инвалидитет од Битола.

Музејот во Демир Капија организира креативна работилница насловена „Музејот во очите на децата од Специјалниот завод во Демир Капија“, а музејот „Теракота“ од Виница предвидува еднодневна едукативна екскурзија во соработка со Дневниот центар за лица со попреченост во развојот.

Покрај настаните со физичко присуство, при коишто ќе бидат запазени сите протоколи за заштита од Ковид-19, ќе може да се следат настани и на социјалните мрежи.

ИКОМОС Македонија ќе постави „Виртуелни интрепретативни прошетки низ Охрид и Битола“, а Центарот за креативни индустрии – НЕБО од с. Суводол, Демир Хисар, ќе учествува со виртуелна ликовна изложба на маргинална уметност.

Имајќи предвид дека 2021 година е прогласена за Европска година на железниците, од европскиот координатор во Советот на Европа беше препорачано да се сврти вниманието и кон наследството на железниците. За таа цел, Музејот на тетовскиот крај ќе организира едукативни активности на Железничката станица во Тетово и ќе ја отвори изложбата „Фотографии од градењето на железничката станица во Тетово 1951-1952“.

Отворен е патот на активисти од Калифорнија да почнат да собираат потписи за легализација на псилоцибин мечурки во оваа американска држава.

Во четвртокот, канцеларијата на државниот јавен обвинител издаде официјален документ и резиме за предлогот, кој застапниците имаат за цел да го стават за гласање во 2022 година. Декриминализација за Калифорнија, групата што стои зад иницијативата, има тешка задача пред себе да собере доволно потписи за да се квалификува – но тие се подготвуваат за предизвикот, јавуваат локалните американски медиуми.

Таканаречената „Калифорниска иницијатива за псилоцибин“ би овозможила „лична, медицинска, терапевтска, религиозна, духовна и диететска употреба на печурки од псилоцибин“ за возраст од 21 година и постари. Понатаму, иницијативата би донела „одгледување, продажба на мало, социјално споделување и потрошувачка на психоделици на лице место“.

Додека мерката ќе ја легализира продажбата на псилоцибин според државниот закон, во насловот и резимето на јавниот обвинител стои зборот „декриминализација“, термин што некои застапници го сметаат за попријатен за луѓето кои можеби не мора да бидат склони да поддржуваат комерцијален модел за психоделик.

„За поединци од 21 и повеќе години, според државниот закон, се декриминализира одгледувањето, производството, преработката, дистрибуцијата, транспортот, поседувањето, складирањето, потрошувачката и продажбата на мало на печурки од псилоцибин, халуциногените хемиски соединенија содржани во нив, како и производи за јадење и екстракти добиени од псилоцибин печурки “, се вели во резимето.

Активистите сега мора да соберат 623.212 валидни потписи од регистрирани гласачи во рок од 180 дена за да го направат гласањето.

Волонтерите, меѓу другото, ќе побараат поддршка и од пазарите на земјоделците низ Калифорнија. Луѓето можат да пополнат формулар преку Интернет за да бидат одобрени како циркулатор, а потоа можат сами да ја потпишат петицијата и да ја испратат во кампањата. Индивидуалните продавници можат да се регистрираат за да примаат петиции и да служат како канали за собирање потписи. А кампањата, исто така, може да ја користи државната база на избирачи за да испрати сами петиции што гласачите можат да ги потпишат.

Според американските медиуми, активистите во моментов имаат околу 2.800 луѓе кои доброволно се пријавиле да помогнат во процесот на собирање потписи.

Инаку, популарните т.н. магични печурки се габи кои во себе содржат психоактивни триптамински алкалоиди како псилоцибин, псилоцин и баеоцистин – активни супстанции на кој се должи примарното дејство. Во природата постојат повеќе од 180 видови печурки кои содржат псилоцибин и/или псилоцин.

Тие се користат уште од праисторијата и прикажани се во античката карпеста уметност. Во современата западна цивилизација се користат рекреативно, во научни и медицински цели и спиритуално поради психоделичните ефекти.

Во денешно време актуелни се научни и медицински истражувањата за терапевтска примена на псилоцибинот кај лекување депресија, анксиозност, зависност од никотин и алкохол, обсесивно-компулсивни растројство, мигрена и кај пациенти со рак кои страдаат од анксиозност и депресија поради болести.

Кон апелите за псилоцибинот да биде прекласифициран за медицинска употреба во изминативе години се приклучија повеќе научници, меѓу кои и истражувачите од реномираниот Универзитет „Џон Хопкинс“.

Кучињата можат да предвидуваат епилептичен напад кај луѓето, покажа студија на Универзитетот во Белфаст, пренесува Н1.

Тим научници, предводен од биологот Нил Пауел од Универзитетот во Белфаст, изложи деветнаесет кучиња без искуство со епилепсија на мириси карактеристични за трите фази на епилептичниот напад. Ова се мириси што се појавуваат во потта на пациентот пред самиот напад.

Постојат бројни анегдоти за кучиња кои покажуваат промени во однесувањето пред нападот, но ниту една научна студија досега не ги потврдила тие тврдења, велат истражувачите.

Сите деветнаесет кучиња, се од различна возраст, раса и пол, и истите покажаа промени во однесувањето кога ги почувствувале мирисите поврзани со напади.

„Некои дури трчаа нанапред и наназад кон останатите членови на семејството за да ги предупредат дека на лицето во близина му се заканува напад“, рече Пауел, додавајќи дека кучињата не поминале претходна обука и дека самата обука не е тешка и може да се спроведе за шест до осум недели.

Во зависност од расата, кучињата имаат од 10.000 до 100.000 пати помоќно чувство за мирис од луѓето.

Наодите на тимот на Пауел може да помогнат во развојот на „потенцијално спасувачки систем за рано предупредување“ за 65 милиони луѓе во светот кои живеат со епилепсија, од кои 30 проценти не успеале да ги контролираат нападите со лекови.

Радио МОФ почнува со нова рубрика #РаскажиМи, преку која секој петок во неделата ќе објавуваме по еден расказ на македонски јазик. Со рубриката целиме да промовираме домашни и странски автори кои пишуваат, односно се преведени на нашиот мајчин јазик. Истовремено, сакаме да придонесеме во популаризацијата на прозата на македонски јазик.

Сите заинтересирани за објавување на свој расказ во рубриката #РаскажиМи своите дела  може да ни ги испратат на info@radiomof.mk, заедно со куса биографија.  Нема услови за расказите, освен тие да бидат на македонски јазик.

Рубриката ја започнуваме со расказот „Абу Даби“ на Тијана Радеска, која за себе вели дека имала голема желба да стане астронаут, но поради  недостигот на талент за физика, се запишала на студии по етнологија и антропологија во Скопје. Таа вели дека по завршувањето заминала во Англија, на  мастер студии по социјална антропологија на Кембриџ Универзитетот.

„Ја истражував културната биографија на ѓубрето и она што припаѓа во таа категорија. Истражувачкиот терен ми беа бувљаците во Белград, а имав за цел да ја разберам и објаснам социјалната структура на пост-социјалистичкото општество преку перцепцијата на луѓето за ѓубрето. Откако завршив, се вратив во Скопје и работев со тимот кој го уредува и издава уличното списание „Лице в Лице“, но, после само неколку месеци љубопитноста ме однесе на 14-месечно патување низ Јужна Америка. Таму имав за цел да најдам тема од медицинска антропологија со која ќе аплицирам на докторски студии, но, наместо тоа го учев шпанскиот јазик и правев и продавав торти на улица. Во моментов одмарам од сопствениот ентузијазам за авантури и пишувам кратки антрополошки фикции“, вели Радеска.

Во продолжение го објавуваме расказот „Абу Даби“.

Абу Даби

Секогаш кога размислувам за Боливија се сеќавам на илјада приказни, но ниедна од нив не е вистинита. Боливијците се луѓе ослободени од лимитот на трезвеноста. Реалноста не зазема многу простор во нивниот живот. Нивните верувања и желба за постоење се поголеми од мојата љубопитност и неопишливи со човечки јазик.
Во централниот дел на земјата, високо во Боливиските Анди има едно селце Тороторо. Жителите на Тороторо отсекогаш верувале и знаеле, како што знаат и денес, дека живеат на најмагичното место на Земјата, каде што можат да ја почувствуваат топлината на „другите сонца“ – ѕвездите. Во Тороторо „знаењето“ дека сме во 21 век губи важност. Можеби е милијарда години назад, можеби е само утре, или некој друг ден.

Во селото нема интернет, нема функционална телефонска мрежа, нема банка и банкомат, нема чиста вода за пиење и има голем, гипсен споменик на Тирекс. Во боја! Првата импресија е дека е рекламен материјал за филмовите “Jurassic Park“, ама не е. Тирексот е споменик на вистински Тирекс – Абу Даби од Тороторо. Всушност, таа гипсена статуа е тотемот на луѓето кои живеат во селото и се припадници на етничката група Кечуа. Секој месец, на првиот ден од полната месечина, малубројното население на Тороторо се собира околу споменикот на Абу Даби, пијат чича – боливиски потентен алкохолен напиток – и разговараат за палеонтологија и геологија. Иако користат стручни зборови и изрази, не се однесуваат како на академски семинар, туку разговараат низ смеа и забава како да зборуваат за селска слава.

Во близина на Тороторо се наоѓа Националниот Парк „Лама Чаки“ во кој што има преку 2500 отисоци од стапала на диносауруси од Креда периодот. Секој може да влезе во „Лама Чаки“. Но, никако сам, туку исклучиво со водич од Тороторо. Секој кој има и најмалку храброст во срцето, ќе се препушти на верба во водичот, бидејќи само водичите од Тороторо можат да те водат низ националниот парк, и воедно во минатото. „Лама Чаки“ е целата Земја, или можеби само така изгледа. Секоја точка до која стига погледот е недостижна и предалечна за човечкиот од. Ако тргнеш да одиш сам можеби никогаш повеќе нема да се вратиш во времето кое го знаеш. Секогаш кога водичот ќе се оддалечеше малку повеќе од малата туристичка група во која припаѓав и јас, се плашев дека ќе се најдам во временски вакум во кој само оние кои го сакале животот ќе се претворат во вселенска прашина. Оние кои се плашат, ќе продолжат да живеат. Таму.
Тоа е домот на Абу Даби.

Абу Даби им дава моќ на жителите од Тороторо да го разберат времето. Бидејќи го разбираат времето, животот за нив е премногу мал, само една тенка линија помеѓу два чудесни моменти на раѓање и умирање. Сè што се случува помеѓу тие два моменти се случило многупати претходно во овој век и во претходните.

Одвај чекав да дојде полна месечина и да видам што ќе се случи. Всушност, длабоко во себе се надевав дека вистинскиот Абу Даби ќе се појави. Но, вечерта помина прилично обично за моите очекувања, и доста топло за ладното време. Сите седевме околу споменикот и разговаравме пиејќи чича и разни топли напитоци. Се смеев и чекав до доцна во ноќта додека не ми се приспа толку многу што почна да ми паѓа главата, па си заминав. Наредниот ден ми рекоа дека вечерта си поминале многу убаво, дека Абу Даби дошол, и останале со него до пред изгрејсонце. Се разочарав. Ми беше премногу криво што го пропуштив. Утешително ми рекоа дека ќе го видам нареден пат, на што јас се насмевнав со „Да, да секако“, бидејќи немав намера да останам подолго од уште ден-два. Смеејќи ми се – многу човечно без задевање, понижување или иронија – ми рекоа: Ти многу чекаш. Чекањето уморува повеќе од сè друго и затоа мораш да одиш да спиеш. Кога ќе престанеш да чекаш ќе станеш како нас – стара! Хихихи! Грда! Хихихи! Пијана! Хихихи!

– „Можеби не испив доволно чича па затоа не го видов, м?“ – прашав. Се изнасмејаа и ме потапкаа по рамото како да сум им кажала добра шега. Тоа ме расположи и охрабри да бидам уште посмешна па ги прашав како е Абу Даби.
Ја прифатија шегата и ми рекоа дека е голем, дебел, и дека многу јаде. „Што јаде? Луѓе?“ – прашав јас. Не, ми рекоа, не јаде луѓе, вегетаријанец е – и сите прснавме во смеа. И така помина денот. Се стемни и сите одговорно се прибраа по своите домови. Споменикот на Абу Даби остана сам. Се прашував дали понекогаш Абу Даби доаѓа сам да седи покрај својот споменик.
И јас си се прибрав во домот каде што престојував. Пиев чај со домаќините и муабетевме. За да ме утешат, ми зборуваа дека Абу Даби е грд и досаден и дека многу замара. Дека доаѓа само да им ја испие цела чича. Се изнасмеавме и расположено продолживме да си муабетиме. Во мојот аматерски обид да соберам малку боливиска мудрост, додека разговарав со домаќинката на домот и ѝ поставував инфантилни прашања, ја прашав „За што вреди да се живее“? Подготвувајќи се за одговорот над одговорите, одговорот на сите прашања, чекав да ми каже љубов и репродукција, или поврзување со „Пачамама“ – мајката природа, или нешто слично, а таа само се изнасмеа гласно.

Јас бев сериозна и сериозно си барав одговор на прашањето па ја замолив да ми каже. Таа ми рече: „Па ти кажав! За да се смееш! За да се смееш толку гласно и толку многу што секогаш кога ќе вдишеш воздух ќе грофнеш како мало прасенце! Затоа и Абу Даби се враќа тука. За да нѐ слуша. Затоа што во другите временски простори смеењето не постои. Таму има други работи. Смеењето е феномен на ова време, и само оваа наша моментална материјална форма, може да го произведе. Тоа е душата на времето.“

Трансакција на секој еден биткоин создава иста количина електронски отпад (е-отпад) како фрлање во ѓубре на два Ајфони, покажува нова анализа на економистите од Холандската централна банка и Институтот за технологија на Масачусетс.

Иако јаглеродниот отпечаток на биткоинот е добро проучен, помало внимание се посветуваше на огромната количина хардвер која криптовалутата го поттикнува. Специјализирани компјутерски чипови, наречени ASIC се продаваат со единствена цел да го движат алгоритамот за „копање“ биткоин, кој ги наградува оние кои учествуваат во процесот. Но, бидејќи само најновите чипови имаат добар однос помеѓу моќност и трошење електрична енергија за процесот на „копање“ да биде исплатлив, „копачите“ на криптовалути постојано мораат да ги менуваат своите чипови со понови, помоќни и попрофитабилни.

„Животниот век на уреди за „копање“ биткоини е ограничен на само 1,29 години“, пишуваат истражувачите Алекс де Ври и Кристијан Стил во научниот труд насловен „Растечкиот проблем на е-отпадот поради биткоин“.

„Како резултат на тоа, проценуваме дека целата мрежа на биткоини во моментов се движи низ околу 39,7 метрички килотони опрема годишно. Оваа бројка може да се спореди со бројот на електронски отпад од мали ИТ уреди кој го прави земја како Холандија“, додаваат тие.

Во 2020 година мрежата на биткоин процесирала 112,5 милиони трансакции, што значи дека секоја индивидуална трансакција значела најмалку 272 грама е-отпад. Тоа е тежината на два мини Ајфони 12.

Причината за ваквиот е-отпад е тоа што овие ASIC чипови не можат да се користат за некоја друга намена освен за „копање“ криптовалути, па доколку со нив не може профитабилно да се врши оваа работа, тогаш тие практично немаат никаква употребна вредност.

Авторите предупредуваат дека проблемот со е-отпадот ќе се зголемува и во иднина доколку цената на биткоинот продолжи да расте. Тие во својот научен труд велат дека за да се надмине проблемот ќе мора да се замени процесот на „копање“ биткоини со поодржлива варијанта.

Дупката во озонската обвивка што се развива годишно е „прилично поголема од вообичаеното“ и во моментов е поголема од Антарктикот, велат научниците одговорни за нејзиното следење, пренесува Гардијан.

Истражувачите од Службата за следење на атмосферата „Коперник“ велат дека оваа година дупката брзо расте и е поголема од 75% од озонските дупки во оваа фаза од сезоната од 1979 година.

Озонот постои околу 11-25 километри над површината на Земјата, во стратосферата, и делува како сончање за планетата, заштитувајќи од ултравиолетово зрачење. Секоја година, во доцната зима на јужната хемисфера се формира дупка, бидејќи сонцето предизвикува реакции на осиромашување на озонот, кои вклучуваат хемиски активни форми на хлор и бром. Сега, „Коперник“ потенцира дека годинашната дупка „еволуираше во прилично поголема од вообичаената“.

Директорот Винсент-Анри Пеуч за Гардијан вели: „Не можеме навистина да кажеме во оваа фаза како ќе се развива озонската дупка. Сепак, дупката оваа година е неверојатно слична на онаа од 2020 година, која беше меѓу најдлабоките и најдолготрајните и се затвори околу Божиќ“.

„Озонската дупка во 2021 година сега е меѓу 25% од најголемите според нашите записи од 1979 година, но процесот се уште е во тек. Ние ќе продолжиме да го следиме развој во следните недели. Голема или мала озонска дупка за една година не мора да значи дека целокупниот процес на закрепнување не оди напред како што се очекуваше, но може да сигнализира дека треба да се посвети посебно внимание и може да се насочат истражувања за проучување на причините на одредена дупка“, вели тој.

Научниците прифаќаат дека осиромашувањето во озонската обвивка е предизвикано од човечки создадени гасови наречени ЦФЦ, кои за првпат беа развиени во 1930-тите за употреба во системи за ладење, а потоа беа распоредени како горива во аеросолни лименки за прскање. Хемикалиите се стабилни, така што можат да патуваат од површината на Земјата до стратосферата. Но, тогаш, на надморска височина каде што се наоѓа стратосферскиот озон, тие се разложуваат со високо-енергетско УВ зрачење. Хемиските реакции го уништуваат озонот. ЦФЦ се забранети во 197 земји низ целиот свет.

Според неучниците, од забраната за таканаречените халокарбони, озонската обвивка покажа знаци на закрепнување, но тоа е бавен процес и ќе потрае до 2060-тите или 70-тите години за целосно отстранување на супстанциите што ја осиромашуваат. Во текот на последните години со нормални временски услови, озонската дупка обично се зголемува на максимум 20 милиони квадратни километри.

Арктичката озонска дупка во 2020 година беше исто така многу голема и длабока, и достигна врв приближно три пати поголем од големината на континенталниот дел на САД.

Озонската дупка на Антарктикот обично го достигнува својот врв помеѓу средината на септември и средината на октомври. Кога температурите почнуваат да се креваат високо во стратосферата кон крајот на јужната хемисфера, пропаѓањето на озонот се забавува, поларниот вител слабее и конечно се распаѓа и, до декември, нивото на озон обично се враќа во нормала.

Движењето на рускиот опозиционер Алексеј Навални кој е во затвор од јануари, ги обвини компаниите „Гугл“ и „Епл“ дека попуштиле пред уцените на Кремљ, со тоа што ја отстраниле апликацијата што овозможува организација на гласање против партијата на претседателот Владимир Путин, пренесува „Н1“.

„Денес во 8 часот по руско време, ‘Гугл’ и ‘Епл’ ја отстранија нашата апликација ‘Навални’ од своите продавници. Со други зборови, тие попуштија пред уцените на Кремљ“, објави на Телеграм, Леонид Волков, соработник на Навални кој е во егзил.

Со оглед на тоа што на ниту еден противник на Кремљ не му беше дозволено да се кандидира на парламентарните избори, опозицијата воспостави стратегија за „паметно гласање“ дизајнирана да го поддржи кандидатот кој е најдобро пласиран за да ја победи владејачката Единствена Русија.

Апликацијата им овозможува на корисниците да знаат за кој кандидат да гласаат во нивната изборна единица. Оваа стратегија претходно успеа, особено во Москва во 2019 година.

Утрово, како што наведуваат медиумите, апликацијата веќе не била достапна во продавниците на „Гугл“ и „Епл“ во Русија.

Американските компании досега се немаат огласено за овие тврдења.

Во Русија денеска започнаа парламентарните и локалните избори, кои ќе траат три дена, со цел да се ограничи ризикот од епидемијата со коронавирусот.

Пластичните кеси од 1 декември се забрануваат, а на пазарот ќе се продаваат биоразградливи ќеси за 15 денари по парче кои ќе треба да бидат произведени според пропишани стандарди за биоразградливост. Ова се предвидува во Законот за управување со пакување и отпад од пакување кој Собранието го донесе пред два дена.

Но, од Иницијативата за забрана за пластични кеси за Радио МОФ велат дека колкаво поместување во позитивна насока ќе донесе новиот закон, ќе зависи од понатамошниот тек и подготвеноста на институциите и Министерството за животна средина, за, како што додаваат, овојпат доследно да го спроведат законот.

„Причина за резервираност од наша страна е што иста ваква забрана веќе постои, со ЗУПОП од 2012 г, но во 2013 г. оваа законска забрана е анулирана со подзаконски акт – Правилник за стандардите на биоразградливост, донесен од самото Министерство. Со Правилникот е направено двојно кршење на Законот, прво – зашто речиси сите сектори се изземени од забраната и второ – што пластичните кеси со додадени адитиви (т.н. оксоразградливи кеси), ги протнаа на пазарот како биоразградливи. Одовде, нашиот притисок продолжува во насока, со новите Закон и Правилник конечно да добиеме вистинска забрана и вистинска биоразградливост“, објаснуваат тие.

Во законот истовремено се утврдува и дека трговците се должни да водат евиденција на квартална основа за бројот на продадени кеси, која треба да ја доставуваат до стручниот орган. Вкупната сума добиена од надоместокот од продадените кеси, трговците треба да ја пренесуваат на посебна сметка отворена за таа намена на органот за животна средина.

Дополнително, со него се забранува и пуштање на пластично пакување за еднократна употреба во угостителските објекти на територијата на заштитените подрачја во земјава.

Од Иницијативата сметаат дека ваквата забрана е „минорна и смешна“, потенцирајќи дека забраната се однесува само на заштитените подрачја.

„Дотолку повеќе што од 3 јули годинава, во сите држави членки на ЕУ веќе стапи на сила забрана на 10 вида еднократна пластика, како и забрана на целата оксоразградлива пластика. Недозволиво е за Македонија, земја аспирант за членство во ЕУ, олку да заостанува во однос на европските регулативи“, велат тие.

Во меѓувреме, тие сметаат дека цената од 15 денари секако ќе ги демотивира потрошувачите непотребно да купуваат кеси за еднократна употреба, преориентирајќи се кон користење на реупотребливи алтернативи.

„Оваа мерка, паралелно со подигањето на јавната свест за штетните последици од загадувањето со пластика, во голема мера би придонела за поздрави навики и почиста околина“, додаваат од Иницијативата за забрана на пластични кеси.

Собранието пред два дена ги донесе и законите за управување со отпад, Закон за управување со дополнителни текови на отпад и Закон за проширена одговорност на производителот за управување со посебните текови на отпад. Во август беа донесени и Законот за управува со батерии и акумулатори и отпадни батерии и акумулатори и Законот за електрична и електронска опрема и отпадна електрична и електронска опрема.

Донесувањето на овој пакет од 6 закони, од Министерството за животна средина велат дека е во насока на реформа на законодавството од областа на управувањето со отпад, што го опфаќа општиот систем на национално ниво регулиран во општиот Закон за управување со отпад и посебни закони.

„Подготовката на законите траеше долг временски период, со учество на меѓународни и локални експерти, преку консултација со засегнатите страни, општините, колективните постапувачи и комуналните претпријатија, невладиниот сектор и јавноста, со цел вградување на потребите на засегнатите страни и втемелување на принципите на заштита на животната средина во еден функционален систем кој конечно ќе биде имплементиран соодветно и во пракса“, велат од МЖСПП.

М.К.

Со проекција на „Сестри“, дебито на режисерката Дина Дума, синоќа во Битола свечено беше отворено 42-то издание на Фестивалот на филмската камера „Браќа Манаки“.

Рускиот режисер Андреј Кончаловски и британската композиторка на филмска, театарска, телевизиска и концертна музика, Џослин Пук, се годинешните добитници на специјалната „Камера 300“ за особен придонес во филмската уметност.

„За мене е голема чест и трогната сум што ја добивам оваа награда. Имав можност и привилегија да бидам запознаена со вашата земја поради тоа што мојот сопруг потекнува од Србија и навистина сметам дека вистинското наследство што го има вашата земја е едно од најнеоктриените бисери-богатства на Европа. Чест ми е што сум дел од овој Фестивал. Им благодарам на граѓаните на Битола за топлото добредојде и за тоа што го негуваат наследството на браќата Манаки кое има исклучително значење“, рече Пук.

За директорот на Фестивалот, Симеон Дамевски, изминатите неколку недели се случиле многу непредвидливи нешта кои посочувале дека ќе биде прекинат филмот што го сонувале.

„Покрај двегодишниот хорор филм наречен Ковид-19 проживеавме уште неколку филмски жанрови. Имавме драма, помалку трагедија, трилер, акција и се заврши со комедија. Но, и покрај се продолживме да сонуваме и тој сон сега го споделуваме со вас во реалноста. Славејќи го филмот и неговите творци, овде вечерва сакаме да испратиме порака до вас, публиката, до филмаџиите и уметниците насекаде во светот, од овде, од кај нас во светот – а таа е дека овој фестивал ќе продолжи да ја слави уметноста на светот без разлика на сите проблеми и предизвици. И кога тие пречки и проблеми стануваат големи, тоа за нас е само предизвик да бидеме уште поупорни и подобри. Затоа кога е најтешко, како во ова време-невреме, кога не бевме сигурни ни дали воопшто ќе имаме гости на Фестивалот, ние решивме да доделиме не една, туку две специјални камери 300 за особен придонес во филмската уметност. На двајца исклучителни уметници“, рече Дамевски.

Австрискиот кинематограф Кристијан Бергер, пак, ја доби овогодишната награда „Златна камера 300“ за животен опус.

„Не знам на што мислеле браќата Манаки во оној момент кога почнаа првпат да снимаат со својата камера и каква фасцинација имаа гледачите во тоа време, но она што ме тера се уште да ја сакам својата професија до денес е моќта на сликите што се развиваат со текот на времето и нивното движење. Таа способност да се фати движењето и да се улови тој кус момент за да не се заборави и потоа да може да се покаже одново и одново-сметам дека тоа е суштината на камерата и мислам дека тоа ги мотивирало и браќата Манаки. Тогаш беше нова форма, а од нас зависи дали ќе продолжи да биде нова. Би било убаво ако фестивалот успее да ја задржи оваа „стара сензација“ жива“, рече Бергер.

Наградата „Голема ѕвезда на македонскиот филм“, која ја доделува Друштвото на филмски работници на Македонија (ДФРМ), оваа година му припадна на Северџан Бајрам.

„Особена чест и задоволство ми е за доделеното признание. Голема благодарност за наградата до моите колеги и колешки кои ме одбраа мене, натуршчик, бидејќи немам завршено Факултет за драмски уметности. Благодарност до Столе Попов кој ме откри и до Емир Кустурица, човекот кој ми ја додели најголемата животна улога и отскочната даска во кариерата, рече Бајрам на врачувањето на признанието“, рече Бајрам.

Фестивалот за отворен го прогласи претседателот, Стево Пендаровски, кој е покровител на ИФФК „Браќа Манаки“ и истакна дека благодарение на Фестивалот, Битола и Северна Македонија се присутни на светските филмски мапи и се посакувана дестинација за кинематограферите.

Италијанските власти вчера ја изгласаа новата мерка, а за сите вработени во приватниот и во државниот сектор стануваат задолжителни дигиталните сертификати за вакцинација, пренесува „Еуроњус“.

Мерката ќе стапи на сила на 15 октомври и ќе трае до крајот на оваа година.

„Ја воведуваме мерката за сите вработени, за да ги направиме работните места побезбедни, но и за да ја засилиме капмпањата за вакцинација“, изјавил италијанскиот министер за здравство Роберто Сперанза.

Според министерството за здравство, мерката се воведува за да се намали инфекцијата од коронавирусот, но и да се ублажи очекуваниот зимски бран.

Сите вработени ќе треба да докажат дека се вакцинирани против Ковид-19, биле негативни на скорешни тестирања или пак го прележале вирусот.

Засега, задолжителниот ковид-пасош не е потребен за пензионери и невработени лица.

Секое вработено лице кое нема да поседува здравствен сертификат ќе биде суспендирано и испратено на неплатен одмор од пет дена, но нема да биде отпуштено од работното место. Истовремено, невакцинираните лица ќе може да бидат казнети и со парична казна во висина од 1.500 евра.

Италијанскиот Сенат гласал за воведување на мерката со 189 гласа „за“, 32 гласа „против“ и два воздржани.

Додека другите европски земји ги направија ковид-пасошите задолжителни само за здравствените работници, Италија е првата земја која ја воведе мерката за сите вработени.

Покривите од такси возила во Тајланд кои останале неупотребени поради кризата со коронавирус сега служат како мали парцели со зеленчук.

Работниците од две такси компании оваа недела ги поставија минијатурните градини користејќи црни пластични кеси за отпадоци испружени низ рамки од бамбус. Одозгора, тие додадоа почва во која беа засадени разновидни култури, вклучувајќи домати, краставици и грав.

Резултатот повеќе наликува на уметничка инсталација и тоа е делумно поентата: да се сврти вниманието на маките на таксистите и операторите кои беа тешко погодени од мерките поради коронавирусот.

Според компаниите „Ратчапрук“ и „Боворн такси“, сега има само 500 автомобили што возат по улиците на Бангкок, а 2.500 седат без работа, според 54-годишниот извршен директор Тапакорн Асавалерткул.

„Некои возачи ги предадоа своите автомобили и се вратија во своите домови во руралните области кога пандемијата започна минатата година, бидејќи беа многу исплашени“, рече тој.

Повеќето се откажале и ги вратиле своите автомобили за време на вториот бран.

Новите инфекции во Тајланд се движеа нешто помалку од 15.000 во последните денови, откако достигнаа врв над 23,400 во средината на август. Владата се надева дека земјата го надминува овој бран, кој беше најсмртоносен досега, сочинувајќи 97% од вкупните случаи на Тајланд и повеќе од 99% од смртните случаи. Вкупно, Тајланд потврди 1,4 милиони заразени и над 14,000 смртни случаи.

Ситуацијата ги доведе такси компаниите во финансиска опасност, се борат да ги отплатат заемите за купување на нивните возила. Компаниите „Ратчапрук“ и „Боворн“ должат околу 60,8 милиони долари, а Владата досега не понудила директна финансиска поддршка.

„Ако наскоро немаме помош, ќе бидеме во неволја“, рече тој за Асошиејтед прес.

Овие градини не нудат алтернативен прилив на приходи. Вработените во компаниите, од кои беше побарано намалување на платата, сега наизменично се грижат за новоизградените градини.

„Зеленчукот е и чин на протест и начин да го нахранам мојот персонал во ова тешко време“, рече Тапакорн.

„Тајланд помина низ политички превирања долги години и голема поплава во 2011 година, но бизнисот никогаш не беше толку страшен“, заклучи тој.

Пожарникарите ја обвиткаа основата на најстарото дрво во светот со огноотпорен материјал, додека се обидуваат да го заштитат познатото место на џиновските секвоји од пожарите кои беснеат во Калифорнија.

Покрај огромното дрво наречено „Генерал Шерман“, со ваков материјал биле прекриени и Музејот на џиновската шума и други објекти во Националниот парк „Секвоја“.

Алуминиумската обвивка може да издржи големи температури во краток временски период. Федералните служби велат дека го користат овој материјал неколку години низ западниот дел од САД за заштита на чувствителни објекти од оган.

Дрвото „Генерал Шерман“ е најголемото дрво во светот со волумен од 1.487 кубни метри. Високо е 84 метри и има обем од 31 метар во неговата основа.

Фото: Национален парк „Секвоја“

Пожарот кој гори во Националниот парк се очекува во текот на денов да стигне до џиновската шума каде што се наоѓаат 2.000 прастари секвоји. Овие пожари повторно се закануваат на локацијата, откако минатата година во шумски пожар изгореа илјадници секвоји на истата локација, некои стари и по илјадници години.

Историската суша и жештините поврзани со климатските промени предизвикаа шумските пожари да бидат потешки за локализирање во американскиот запад. Научниците велат дека климатските промени го направиле регионот многу потопол и посув последниве 30 години и ќе продолжи да предизвикува екстремни временски појави и шумски пожари кои ќе бидат почести и подеструктивни.

Министерството за здравство (МЗ) денеска информираше дека во изминатото деноноќие од Ковид-19 починале 28 лица. Од пријавените, 26 починале во болнички, а 2 лица во домашни услови.

Починале 11 лица лица од Скопје (81г, 78г, 78г, 77г, 76г, 75г, 74г, 72г, 72г, 65г и 58г), по 3 лица од Струмица (85г, 78г и 74г) и Тетово (77г, 69г и 69г), по 2 лица од Гостивар (78г и 63г) и Куманово (68г и 45г) и по едно лице од Битола (74г), Кичево (78г), Валандово (83г), Кавадарци (74г), Гевгелија (87г), Охрид (59г) и Струга (62г).

Во последните 24 часа потврдени 557 нови случаи. Регистрирани се 268 случаи во Скопје, Куманово – 39, Велес – 29, Кавадарци, Кичево и Струмица – по 19, Тетово и Штип – по 17, Прилеп – 16, Радовиш – 15, Кочани – 12, Битола и Охрид – по 10 и 8 случаи во Кратово.

Потоа, регистрирани се 7 случаи на Ковид-19 во Свети Николе, Гевгелија, Гостивар и Ресен – по 6, Валандово и Неготино – по 5, Делчево, Крива Паланка и Струга – по 4, Виница и Пробиштип – по 3, Македонски Брод – 2 и по 1 во Дебар Македонска Каменица, Пехчево и Берово.

Регистрирани сe 572 оздравени пациенти, односно од Скопје – 281, Куманово – 39, Битола – 33, Тетово – 27, Струмица – 24, Кавадарци и Кичево – по 21, Гостивар – 20, Прилеп – 14, Радовиш – 12, Дебар – 11, Штип – 10, Ресен и Крива Паланка – по 9, Пробиштип – 7, Велес и Кочани – по 5, Неготино и Валандово – по 4, Гевгелија, Свети Николе, Делчево и Виница – по 3 и по 1 во Охрид, Богданци, Кратово и Македонска Каменица.

„Вкупната бројка на КОВИД-дијагностицирани лица во нашата земја од почетокот на епидемијата изнесува 185.450 бројката на оздравени пациенти е 166.099, на починати е 6.367, а бројот на активни случаи изнесува 12.984“, стои во соопштението на МЗ.

Досега во земјава се направени вкупно 1.238.106 тестирање на Ковид-19, а во изминатото деноноќие се направени 3.885 тестови.

Студенти од Факултетот за електротехника и информациски технологии го организираат деветтото издание на Студентската конференција за енергетска ефикасност и одржлив развој –  СКЕЕОР 2021, која годинава ќе се одржува од 13 до 16 декември.

Таа ќе се одржува комбинирано, со физичко присуство на учесниците во просториите на ФЕИТ, и виртуелно, на „Зум” платформата за видео-комуникација. Оттаму посочуваат дека согласно актуелната состојба со Ковид-19, постои можност конференцијата целосно да премине онлајн.

Студентите имаат рок да пријават апстракти за трудови за претстојната конференција до 15 октомври, додека сите заинтересирани своето учество може да го пријават на следниот ЛИНК.

Инаку, конференцијата претставува единствена во регионот и пошироко која е организирана од студенти за  студенти и која третира тематики како енергетската ефикасност.

На неа, со свои трудови може да учествуваат студенти на додипломски и постдипломски студии и академски членови. Дополнително, преку предавања и панел дискусии компаниите имаат можност да ги прикажат своите добри практики за енергетски ефикасно и одржливо работење. Исто така, сегмент од конференцијата е наменет и за средношколците заинтересирани за оваа област.

„Преку организација на ваков тип на конференција, се работи на подигнување на свеста за потребата од енергетска ефикасност, употреба на обновливи извори на енергија и мерки и механизми за одржлив развој. Преку научно-истражувачката дејност, студентите се поттикнуваат да работат на изнаоѓање решенија на проблеми од областа на енергетска ефикасност и одржливиот развој. Еден од клучните аспекти на конференцијата е можноста за соработка помеѓу студентите, реномирани професори и претставници на водечки компании од областа, со цел пронаоѓање решенија на предизвици од оваа област, која ги засега сите на глобално ниво“, стои во најавата.

Во фокус на СКЕЕОР се обновливите извори на енергија, автоматизацијата и мерењето на енергетската ефикасност, електричните возила и енергетски ефикасниот транспорт, енергетската ефикасност и одржливоста на животната средина, како и новите технологии и материјали и енергетската ефикасност во објекти, градежништво и архитектура.

Повеќе информации за СКЕЕОР и овогодинешната програма може да дознаете на официјалната веб-страница.

Конференцијата СКЕЕОР 2021 е поддржана од Факултетот за електротехника и информациски технологии (ФЕИТ).

Министерството за труд и социјална политика (МТСП) информираше дека од денеска на македонски јазик е достапен речник кој содржи повеќе од 400 поими и нивни дефиниции од терминологијата за родова еднаквост.

Целта на поимникот и речникот со македонски зборови е заедничко разбирање на поимите за родова еднаквост во чувствителната комуникација на оваа тема во ЕУ и пошироко, додаваат од МТСП.

Поимникот и речникот ги преведе Европскиот институт за родова еднаквост (ЕИГЕ), а од МТСП велат дека институтот од 2013 година работи со седум земји кандидати за членство во ЕУ и потенцијални кандидати на Западен Балкан и Турција за да го изградат својот капацитет за родова еднаквост според Инструментот за претпристапна помош од Европската комисија.

Инаку, поимникот и речникот, освен на македонски, преведен е и на албански, српски и босански јазик.

Речникот е достапен на овој ЛИНК.