Центарот за македонски јазик во Грција со задоволство ја известува јавноста дека Основниот суд во Лерин, во две посебни одлуки, официјално одби повеќе барања/тужби за поништување на првичната одлука за одобрување на барањето за неговата регистрација.

Потсетуваме дека на 27.07.2022 година, барањето за регистрација на Центарот за македонски јазик како невладина организација/здружение беше одобрено од грчкиот суд, со што истиот стана првата организација, која директно се грижи за македонскиот јазик, што е регистрирана и призната како таква од грчките државни органи. Сепак, веднаш по соопштувањето на таквата одлука, до Судот во Лерин беа доставени повеќе барања/тужби од „трети заинтересирани страни“ за поништување на првичната одлука за регистрација. Како подносители на таквите барања се појавија неколку екстремно десничарски организации и политички партии во државата, додека едно од барањето беше поднесено лично од страна на јавниот обвинител на територијата на Леринската околија.

Првото од судењата беше одржано на 16 февруари 2023 година.  Во атмосфера исполнета со тензии, дополнета и со преполни судски сали, Центарот за македонски јазик и претстави своите аргументи пред Судот, меѓу другото и со презентирање на докази за признавањето на македонскиотјазик од страна на грчката државата пред повеќе од еден век.

Со историските одлуки од 16 март 2023 година, Основниот суд на Лерин ги одби барањето/тужбата на околискиот јавен обвинител, барањата поднесени од „Панмакедонскиот сојуз на македонската борба Грција-Австралија“ и „Панхеленското здружение на потомците на македономахите – Павлос Мелас“, како и оние поднесени од „Здружението за одбрана на Македонија и Тракија“, „Друштвото за македонски студии“, „Здружението Аристотел“, „Здружението на пензионирани армиски офицери“ и „Регионот Западна Македонија“. Горенаведените барања беа одбиени како неосновани, додека еден дел од нив беа квалификувани и како целосно неприфатливи.

Со тоа, Центарот за македонски јазик во Грција останува законски регистрирана невладина организација во државата.

Центарот за македонски јазик го изразува своето нескриено задоволство што после децениска борба, македоноговорното население во Грција се соочува со позитивен судски исход во однос на неговите легитимни барања. Правото на слободно здружување конечно е достапно и уважено во однос на организација за подршка на македонскиот јазик. Веруваме дека сега е време ова човеково право (загарантирано со член 12 од Уставот на Грција и член 11 од Европската конвенција за човекови права) да биде достапно и за други слични невладини организации – кои во минатото барале и во иднина ќе бараат нивна судска регистрација.

Сакаме неизмерно да им се заблагодариме на сите оние во Грција и странство кои ја поткрепија нашата правна борба во последните месеци. Посебно му благодариме на нашиот адвокат Кирос Спонтис, за неговата одлична работа, како и на сведоците кои ги поддржаа нашите ставови и аргументи пред судот: професорката Александра Јоаниду, професорот Константинос Цицеликис, како и на нашиот член Зиси Циглопулос.

Не би можеле да не го спомнеме и судијата кој ги отфрли барањата/тужби за забрана. Не толку затоа што го призна очигледното, туку главно затоа што во еден период што кредибилитетот на грчката правда е доведен во прашање, докажа дека постојат независни судии кои одлучуваат врз основа на законот и на нивната свест. За жал, долги децении, го живееме сосема спротивното, но сепак изгледа дека времињата се менуваат.

Центарот за македонски јазик во Грција ќе продолжи да делува за постигнување на своите цели, кои вклучуваат:

– изучување на македонскиот литературен јазик од страна на граѓаните на Грција, преку интернет-страница.

– поддршка на заложбите за идно воведување на македонскиот јазик како изборен предмет во јавните училишта (основни и среди) и универзитетите во Грција, кои се наоѓаат во регионите Западна Македонија, Централна Македонија, Источна Македонија и Тракија.

– поддршка на заложбите за идно формирање на педагошки училишта/одделенија во рамките на постоечките универзитети во Грција за обука на наставници по македонски јазик, како и за изработка на наставни програми и наставни материјали.

Центарот за македонски јазик во Грција ги поттикнува и охрабрува говорителите на македонскиот јазик да ја продолжат борбата за своите човекови права. Напомнуваме дека сите материјали изработени од Центарот и поврзани со изучувањето на македонскиот јазик и понатаму ќе бидат достапни бесплатно на веб-страницата на нашата организација, како и на јутјуб каналот. Македонскиот јазик е наше минато… и наша иднина!

The post Историски, Центарот за македонски јазик во Грција останува законски регистрирана невладина организација appeared first on Македонски весник Илинден -.

Голем јубилеј за македонистиката и за македонската држава – половина век од отворањето на Лекторатот по македонски јазик во Париз, Франција. Со него, пред 50 години почна натамошното засилено присуство на македонскиот јазик, литература и култура во наставата на странските високообразовни институции. Лекторатот на престижниот Национален институт за ориентални јазици и цивилизации (ИНАЛКО) во Париз е првиот лекторат по македонски јазик отворен надвор од некогашната југословенска држава. Во текот на неговото 50-годишно непрекинато работење и развивање, овој Лекторат не само што е средиште на македонистиката во Франција и централна точка на македонско-француските академски и културни врски, туку е и клучен центар за афирмацијата на македонскиот јазик, литература и култура воопшто во еден дел на Европа.

Меѓународниот семинар за македонски јазик, литература и култура при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје (МСМЈЛК при УКИМ), заеднички со ИНАЛКО го чествува значајниот јубилеј, со заложби за натамошните перспективи за развој на македонистиката на овој реномиран европски висообразовен центар.   

Денес, 50 години по отворањето на Лекторатот во Париз, исправени сме пред историска обврска и одговорност – да го вреднуваме она што е историја и сегашност на македонистиката во Франција и да оствариме влог во нејзината иднина. Во децениите наназад, постигнато е многу. Денес, македонскиот јазик, на ИНАЛКО се изучува како главен предмет, на сите циклуси академски студии – од лиценца до докторат. На ИНАЛКО е и првата професорска катедра за македонистички студии на странска високообразовна институција. Од минатата година, македонистиката има статус на ретка научна дисциплина во Франција и е заштитена. Но, не треба и не смее да се запре тука! По оствареното во изминатите 50 години, должни сме да се заложиме за она што ќе биде стварност во годините што следат и тоа за нас е и императив во чествувањето на овој значаен јубилеј, истакнува директорката на МСМЈЛК при УКИМ, проф. д-р Весна Мојсова-Чепишевска.

Таа и напоменува дека Лекторатот отворен пред половина век и ИНАЛКО како високообразовен центар не само што имаат историско значење за нас, туку се и еден од вистинските примери како треба да се работи и да се развива македонистиката на странските универзитетски центри на кои се изучуваат македонскиот јазик, литература и култура. Како што посочува, големиот јубилеј преку кој уште еднаш се потврдува значајноста на просторот што ИНАЛКО досега го овозможи за развој на македонистиката во Франција, треба да е и взаемен поттик за натамошно развивање на соработката и содејствување во нови постигнувања за изучувањето на македонскиот јазик, литература и култура на ИНАЛКО. Пораката дека иднината треба да ја создадеме во сегашноста е една од оние со кои МСМЈЛК при УКИМ и го започна чествувањето на јубилејот.

Во време кога во глобални рамки интересот за студирање филологија и воопшто хуманистички науки е помал од претходно, оваа академска година, на првиот циклус студии на ИНАЛКО има зголемен интерес за македонистиката. Кадрите што искажуваат желба и подготвеност да се вложат себеси во натамошниот развој на македонистиката се иднината! Во нив треба заеднички да вложуваме, за во годините и децениите пред нас, кон досегашните постигнувања да се надоврзат нови, нагласува директорката на МСМЈЛК при УКИМ.

Мојсова-Чепишевска и истакнува дека оствареното во изминатите пет децении, не ќе беше можно ако покрај институционалните заложби на МСМЈЛК при УКИМ и ИНАЛКО, не беше и влогот на сите посветеници на македонистиката кои дел од себеси вградија во развојот на студиите по македонистика во Париз. Сите досегашни лектори, од првиот – проф. д-р Алекса Попоски до актуелниот, м-р Ѓоко Здравески, ама клучно – и кадарот на ИНАЛКО, при што за изминативе две децении особено важна е посветеноста на проф. д-р Фроса Пејоска-Бушро, која раководи со студиите по македонски јазик, литература и култура.

Се надеваме дека и во оваа јубилејна, 2023 година, македонскиот збор силно ќе одекне во Париз. Токму од ИНАЛКО, со научни согледби, резултати од истражувања, заеднички иницијативи и нови проекти во периодот што следи. Но воедно и со интересот на новите посветеници на македонистиката во Франција. Заеднички ќе ја испратиме пораката дека по оствареното во изминатите педесет години, со јасна цел и визија, вложувањата во македонистиката треба да продолжуваат во годините што следат. Со решеност за нови постигнувања во афирмацијата на македонскиот јазик, литература и култура, порачува директорката на МСМЈЛК при УКИМ.

Чествувањето на големиот јубилеј 50 години Лекторат по македонски јазик во Париз веќе започна. Меѓу другото, на ИНАЛКО, јубилејот ќе се одбележи и со меѓународен собир.

Инаку, иницијативата за студии по македонистика на ИНАЛКО во Париз датира уште од шеесеттите години на минатиот век, а е остварена со отворањето на Лекторатот во 1973 година, како резултат и на договорот за меѓуинституционална соработка меѓу УКИМ и ИНАЛКО. Од тогаш, со заеднички вложувања на МСМЈЛК при УКИМ и ИНАЛКО, студиите по македонистика во Париз, непрекинато се развиваат. Во 1981 година, на ИНАЛКО, веќе се воведени дипломи кои покриваат целосен курс по македонистика, а професорската Катедра за македонистички студии е отворена пред неколку години.

Студенти на ИНАЛКО се редовни учесници на школите на МСМЈЛК при УКИМ, при што дополнително се вложува во унапредување на нивните знаења од областа на македонистиката.

Минатата година, македонистиката и официјално беше препознаена како ретка научна дисциплина од страна на француското Министерство за високо образование и истражување. По одлука на научна комисија, прифатена беше иницијативата македонистиката да биде вклучена во француско-германскиот проект за мапирање ретки дисциплини во Франција и во Германија. Ознаката „ретка дициплина“ гарантира: признавање, заштита, можно проширување на студиите и зачувување на македонистиката на ИНАЛКО, со неможност да се спои со други студии.

Јубилејот 50 години Лекторат по македонски јазик на ИНАЛКО обврзува да се продолжи по патот што го трасираа нашите претходници пред половина век.

The post Половина век од отворањето на Лекторатот по македонски јазик во Париз appeared first on Македонски весник Илинден -.

Земјотрес со јачина од 6,9 степени според Рихтеровата скала денеска го погоди брегот на Еквадор. Земјотресот бил на длабочина од 10 километри, соопшти Европско-медитеранскиот сеизмолошки центар. Ова е точната локација на земјотресот: Земјотресот се случил во 13.12минути по локално време. На социјалните мрежи се појавија видеа на кои се гледа како луѓето се во паника на улиците.

Tweets by LastQuake

The post Земјотрес со јачина од 6,9 степени според Рихтеровата го погоди Еквадор appeared first on Македонски весник Илинден -.

Премиерот Еди Рама на денешната средба, на шефот на државата, Бајрам Бегај,му достави предлог, со кој за прв човек на албанската тајна служба, ШИШ ја предлага косовката Влора Хисени, актуелен советник во неговата влада.

Денеска му го презентирав на претседателот на Републиката предлогот за именување на Влора Хисени за директор на Државната разузнавачка служба, со целосна увереност дека извонредната подгототвеност, искуството создадено со годините и почитта што Хисени ја ужива во меѓународната разузнавачка заедница, претставуваат целосна гаранција за понатамошна реформа на албанската разузнавачка служба, објави Рама на Фејсбук.

Имајќи ги предвид одличните односи на релација премиер –шеф на држава се очекува набрзо Бегај да стави потпис на уредбата за нејзино наименување на ова функција.

Хисени е експерт и добар познавач на безбедносните прашања и меѓународните односи. Познава неколку странски јазици. Била на високи функции во косовската Агенција а во одреден период и нејзин прв човек. На 30 август 2021 година косовската претседателка Вјоса Османи и премиерот Албин Курти, ја разрешиле од функцијата заменик – директор, а кусо потоа станала советник во кабинетот на Рама, наведуваат медиумите.

Доаѓа на местото на Херолинд Бендо, кој во средината на декември минатата година беше разрешен по предлог на Рама и со уредба на Бегај. Според образложението Бендо лично побарал да биде отповикан од функцијата поради продолжување на постдипломските студии во Националниот универзитетот за одбрана во САД.

The post Рама за прв човек на ШИШ ја предлага Влора Хисени appeared first on Македонски весник Илинден -.

Комесарот за добрососедска политика и проширување Оливер Вархеји се надева дека во втората половина од годинава ќе има големи случувања во патувањето на Албанија кон Европската унија (ЕУ). Тој денеска во Тирана одржа заедничката прес-конференција со високиот претставник на ЕУ за надворешни работи и безбедносна политика и потпретседател на Европската комисија, Жозеп Борел и албанскиот премиер Еди Рама.

Во Тирана денеска беше одржан 12. Совет за стабилизација и асоцијација ЕУ-Албанија. Албанија. На состанокот беше оценето дека Албанија постигнала напредок во реформите во правосудството, додека беше заклучено дека треба да се зајакне борбата против корупцијата на високо ниво, јавија албанските медиуми. Ова е првпат Советот да се состане во Албанија. Во јули Албанија ги отвори преговорите за членство со ЕУ, а во овој период во тек е проверка на нејзиното законодавство, процес кој ЕУ го поздрави.

The post ЕУ и Албанија одржаа Совет за стабилизација и асоцијација appeared first on Македонски весник Илинден -.

The post Започна изградбата на камбанаријата во манастирот “Света Марена” до селото Туминец appeared first on Македонски весник Илинден -.

По налог на Специјалното обвинителство за организиран криминал и корупција, СПАК синоќа приведен  е градоначалникот на албанскиот град Булќиза, Лефтер Ала.

Градоначалникот на Булќиза, Лефтер Ала  е уапсен од страна на државната полиција. Апсењето доаѓа по налог на СПАК, затоа што се товари за две обвиненија, за корупција и за злоупотреба на јавни тендери, наведува електронското издание на весникот “Коха јон”.

Според Топ чанел, приведени се и неколку други лица, сите вработени во општинската администрација,   а кои биле членови на комисијата за спроведување на тендерски постапки.

Неговото апсење се случува на два месеца пред локалните избори, на кои не криеше дека од жителите на оваа општина ќе ја бара довербата повторно. На последните избори беше избран како кандидат на владејачката Социјалистичка партија, наведува телевизијата.

Булќиза е познато рударско градче во близина на албанско – македонската граница на дваесеттина километри од Дебар.

The post Антикорупциска акција во Албанија: Приведен градоначалникот на Булќиза appeared first on Македонски весник Илинден -.

Со денешната одлука донесена попладнево од страна на албанската Централна изборна комисија, со која одби да ја регистрира Демократската партија, предводена од Енкелед Алибеај, а претходно и крилото на Сали Бериша, најголемата опозициска партија го изгуби правото на учество на локалните избори на 14 мај под логото на партијата, јавија албанските медиуми.

По дадениот рок за дополнување на документација, пред се со потписот на поранешниот лидер Луљзим Баша, кој минатата година си поднесе оставка, но во судскиот регистар фигурира како претседател на партијата и денешната остра дебата во ЦИК, одлучено е да не се прифати барањето на Алибеај, со што ДП се изостави од овие избори.

-Во услови кога изјаснувањето не е според законските одредби, оценувам дека барањето на ДП да се запише како изборен субјект нема правна основа и не треба да се прифати. Јасно е дека ДП не може да биде регистриран како изборен субјект за изборите на 14 мај 2023 година. Оваа одлука целосно се заснова на правната оцена на фактите и на толкувањето на изборниот закон за процедури за регистрирање на политичка партија како изборен субјект. Нема никаков политички интерес, изјави Илирјан Целибаши претседател на комисијата.

Додава дека потписот на потпретседателот Алибеај, во моментот вршител на должноста претседател на партијата, со полномошно на Љуљзим Баша нема правна основа.

Оваа заложба е лична одговорност на лидерот на партијата. Свечената изјава во која се ветува дека нема да се занимава со купување гласови или изборна манипулација мора да биде потпишана од претседателот, посочи Целибаши.

Од приврзаниците на Алибеај одлуката ја сметаат за неправедна и донесена од политички интерес и најавија приговор до Комисијата за поплаки и санкции која е компетентен орган за разгледување и определување санкции за кршење на изборниот законик, која веќе еднаш отфрли приговор на ДП токму околу истата проблематика, потписот на Баша, кој не направи никаков потег да им помогне на своите сопартијци.

Сега со оваа одлука се отвора патот на опозицијата да излезе со само еден заеднички кандидат на листите на Партијата на слободата, на Илир Мета со која веќе има договор за тоа со Бериша. Ова е вторпат по ред официјалната ДП да не учествува на локалните избори, по бојкотот во 2019 година кога Баша беше претседател, наведуваат медиумите.

Во вакви околности на 14 мај социјалистите на Еди Рама сега треба да се соочат само со кандидатите од заедничката листа на опозицијата под логото на партијата на Мета, која веќе е регистрирана за изборите.

The post ЦИК не ја регистрира за локалните избори Демократската партија, предводена од Алибеај appeared first on Македонски весник Илинден -.

The post Летник народен празник appeared first on Македонски весник Илинден -.

Она што локалната власт со години не можеше да го направи, успеа да го направи сам еден човек. Тоа е Спасе Терпо, професор по историја во Пустец, кој во својата куќа го отвори единствениот етнографски музеј во Преспа, ја почнува Еуроњуз Албанија, репортажата посветена на Спасе, чиј предизвик бил да им се покаже на туристите кои доаѓаат во посета на Пустец парче од македонската историја во Мала Преспа.

Ова е единствениот етнографски музеј на нашите простори, создаден од мене и моето семејство. Идејата произлезе од тоа што ние сме старо семејство и имавме многу стари предмети од нашата област и носии, а имајќи многу туристи од различни земји, решив во дел од мојата куќа да го ставам целиот овој мебел, предмети и носии каде што се расплетува нашата култура и традицијата на нашите предци, вели Спасе.

Нагласува дека немал помош од државата и дека сето ова е негово дело и на неговото семејство.

На почетокот го создадовме јас и моето семејство, без ничија помош, дури ни од државата или некоја друга организација, а сите овие работи, некои ги имав, а другите ги купив од мои роднини, продолжува тој.

Според телевизијата во „внатрешноста на музејот може да се најде речиси се за начинот на живеење од претходните векови на оваа албанско-македонска територија“.

Музејот има два важни дела. Еден дел е повеќе етнографски, каде се претставени предмети, носии или како живееле нашите предци, од 19-20 век. Ова е делот што туристите го претпочитаат и го

гледаат повеќе. Другиот дел е делот на комунизмот, делата на диктаторот, покуќнината и работите од тоа време, наведува Спасе.

Според професорот по историја, државата не прави доволно за промоција на културата и историјата на овие простори.

За да се врати вниманието на традициите, требаше претходно да преземеме чекори, бидејќи повеќето предмети денес, дури и на нашите простори се фрлени и искршени и е многу тешко да се соберат. Мислам дека во иднина нешто ќе се направи од причина што тоа е традицијата и културата што покажува кои сме биле и кои сме, нагласува тој.

Репортажата телевизијата ја завршува со констатацијата дека „ова е пример за професионален човек кој решил тивко, но со големи дела да придонесува за својата област“.

The post Професорот Спасе Терпо од Пустец со свои сили изгради етнографски музеј (ВИДЕО) appeared first on Македонски весник Илинден -.

Длабоката поделеност во редовите на опозициската Демократска партија, ја зголеми самодовербата на владејачката Социјалистичката партија за многу подобар резултат на локалните избори, што ќе се одржат на 14 мај. Социјалистичката партија има за цел да победи во 45-55 од вкупно 61 општина. Верувам дека ова ќе биде резултатот, рече Дамиан Ѓикнури, генерален секретар на партијата.

И покрај тоа што судот не го призна Сали Бериша, туку групата на Енлекед Алибеај, Ѓикнури за ABC News изјави дека на терен, „социјалистите ја допираат реалноста поинаку од она што одлучила правдата“.

-Алибеај и другите имаат свои поддржувачи. Не сакам да ги девалвирам, но поголемиот дел од опозицијата е околу Бериша и тоа е очигледно, додава Ѓикнури.

Тој не прифаќа дека неговата партија е одговорна за состојбата во која денес се наоѓа Демократската партија, оценувајќи ги како шпекулации обвинувањата дека СП се измешала во работите на ДП и поставила некои правила.

Социјалистичка партија нема да коалицира со ниту еден друга политичка партија на национално ниво. Таа ќе оди сама на изборите на 14 мај, додека со малцинствата може да се направиме мали локални сојузи, изјави Ѓикнури.

На претходните локални избори, поради бојкот на истите, од страна на здружената опозиција, кандидатите на социјалистичката партија победија во 60 општини а само во една, кандидат на грчката партија „Мега“.

The post Социјалистичката партија на избори на 14 мај одат самостојно appeared first on Македонски весник Илинден -.

На 1 март 2023 година, беше конституиран новиот oкружен Cоветодавен oдбор за учество и интеграција за изборниот период 2022-2026 година. Основата за неговата работа е особено став 19 од законот за потпомагање за учество во миграциското општество на сојузната покраина Берлин.

Во октомври 2022 година, беа избрани новите членови на oкружниот Cоветодавен oдбор за учество и интеграција, во рамките на еден селективен процес, кој се одвиваше во две фази. Овој Cоветодавен oдбор се состои од организации на мигранти и други непрофитни личности, чие место на живеење, работа или сфера на активност ce во округoт Фридрихcхајн-Кројцберг и ја советува администрацијата за сите прашања поврзани со темите на учество, миграција и интеграција, политика за интеграција, различност и интеркултура како и промоција на демократијата и антидискриминација.

Со изборот на новата окружна канцеларија, новоформиран е и окружниот советодавен одбор за учество и интеграција Штеглиц-Зелендорф, поранешен советодавен одбор за интеграција. 15-те членови и 15-те заменици-членови на окружниот советодавен одбор, се поставени со цел да ја претставуваат целокупноста и различните интереси на луѓето-мигранти во областа.

Членовите на Управниот одбор беа предложени и избрани од членовите на Cоветодавниот Oдбор за учество.

Покрај претседателот Вилфред Доминик Џошуе, во Управниот одбор беа избрани како заменик-претседатели:

• Фикрије Арас,
• Тициана Едерли,
• Акиф Кариман за Централниот совет на Македонците во Германија (заменик: Симона Лупу)

Начела, задачи и права на Советодавниот одбор

Советодавниот oдбор е посветен да обезбеди сите жители во областа да живеат заедно на еднаква основа, без разлика на етничкото потекло, полот, религијата, идеологијата, возраста, попреченоста или сексуалната ориентација. Советодавниот oдбор се залага за учество на сите граѓани со миграцискa историја во општинската и политичката работа.

Тој ја советува Oкружнниот совет и Oкружното собрание на Штеглиц- Целендорф за сите прашања кои се однесуваат на граѓаните кои живеат и/или работат во округот кои имаат миграциска историја.

Советодавниот одбор се занимава со условите за живот на граѓаните со миграциска историја во округот. Издава изјави од политички, социјални и културни карактер на граѓаните со миграционо потекло во округот и дава предлози за теми, релевантни за учество и миграција.

Берлинскиот округ Штеглиц- Целендорф на југозападниот дел на Берлин е создадена во 2001 година како дел од административната реформа во Берлин со спојување на поранешните области Штеглиц и Целендорф. Штеглиц- Целендорф сега се смета за област од средна класа и просперитетна. Има најповолна социјална структура од сите берлински области. На 31 декември 2021 година, областа имала 307.135 жители, од кои 43.263 се Германци со миграциско потекло, или 14,1% од вкупното население, а 47.784 се странци или 15,5% од вкупното население на областа Штеглиц- Целендорф.

Извор: Статистички извештај A I 5-hy 2/21. Жителите во покраината Берлин на 31 декември 2021 година. Основни податоци. Канцеларија за статистика Берлин-Бранденбург, Потсдам 2022 година.

www.zentralratdermakedonen.de

The post Македонците застапени и во Советодавниот Oдбор во Берлинскиот округ Штеглиц- Целендорф appeared first on Македонски весник Илинден -.

Весници, радио и телевизиски емисии, дури и сопствени училишта и образование – признатите национални малцинства во Германија се обидуваат да ги одржат во живот своите разнолики јазици. Во Германија има вкупно четири признати малцинства: данското малцинство, Фризијците, германските Синти и Роми и Лужичките Срби. Тие зборуваат шест малцински јазици. Во Германија под заштита е и регионалниот јазик „платдојч“ (или долногермански/долносаксонски јазик, дијалект од северна Германија).

Дански – коренот е кај Викинзите

Сопствен образовен систем, сопствени црковни заедници и социјални установи – така данското малцинство се обидува да си го одржи во живот својот јазик. Данското малцинство се идентификува главно преку јазикот и традицијата кои се тесно поврзани со матичната држава Данска. Данското малцинство настанало во 1864 година, кога во данско-пруската војна независното кнежевство Шлезвиг припаднало на кралството Прусија. Така данското население во регионот станало малцинство. Прусија подоцна станува дел од новооснованиот германски Рајх. Основите на данскиот јазик се од пред илјада години и влечат потекло од Викинзите.

На крајот на ерата на Викинзите нордиските јазици се развивале независно еден од друг. Данскиот е еден од пет такви јазици, покрај норвешки, шведски, исландски и фарски.

Фризиски – дански и англиски влијанија

Фризиски радиостаници, текстови во локалните весници, апликација за речник и можноста фризиски да се учи од основно образование до факултет – на тој начин Фризијците се залагаат за својот јазик. Покрај заедничката култура и историја, јазикот е важно обележје на нивниот идентитет.

Фризијците веќе со векови живеат долж северното крајбрежје, помеѓу Холандија и данската граница во денешна Германија. Во Германија има три групи Фризијци – северните, кои зборуваат северен фризиски, источните, кои веќе не зборуваат фризиски, туку „платдојч“ и Сатерфризијците, кои со својот јазик ја формираат најмалата јазична група во Европа.

Фризискиот, исто како и англискиот, холандскиот и германскиот, припаѓа во западно-германската јазична група. Англиските и данските влијанија и денес се забележливи, па така „hiir” на фризиски и денес на англиски се вика „hear“, односно во превод „слуша”. Момче на дански се вика „dreng”, а на фризиски „dring“.

Ромски – основата му е во индискиот санскрит

Синтите и Ромите се најголемото национално признато малцинство во Германија. На германофонско подрачје Синтите живеат од 15 век, а Ромите од втората половина на 19 век.

Ромскиот јазик е стар околу 2 илјади години и потекнува од индискиот Санскрит. Затоа и се претпоставува дека Синтите и Ромите емигрирале од Индија. Но, приказната дека тие се „номади“ е расистички стереотип. Причини за миграцијата често биле сиромаштијата, војни или протерувања. Поголемиот дел од нив сепак со столетија имаат пуштено корени на едно место.

Синтите и Ромите својот јазик го одржале со генерации преку усно предание. Јазикот постојано подлежи на промени, постојат бројни дијалекти под регионалните влијанија. За време на нацистите има значителен пад, бидејќи тогаш биле убиени многу возрасни Роми и Синти, па немало кој да ги учи помладите генерации на нивниот јазик. Друга причина за намалувањето на бројот на луѓе кои зборуваат ромски е што мнозинскиот јазик во земјата во која живеат го потиснува малцинскиот. Организации на Синтите и Ромите се борат против ваквите тенденции со помош на литература на ромски јазик, музика, поезија и настава.

Јазикот на Лужичките Срби – западнословенски

Лужичките Срби потекнуваат од словенски племиња од областа североисточно од Карпатите. Тие пред околу 1500 години се дојдени во регионот меѓу Балтичкото Море и Рудна Гора. Тие до денес си ги сочувале носиите, традиционалната музика, празниците и јазикот кој е пред сѐ близок до полскиот, чешкиот и словачкиот.

Нацистите не ги прогонувале целно Лужичките Срби, но имало забрана за зборување на нивниот јазик и за нивните организации. Јазикот на Лужичките Срби денес сѐ повеќе е потиснат од германскиот. Со двојазични градинки и училишта, потоа литургии, библии, телевизиски и радио емисии на мајчин јазик, настава на мајчин јазик и двојазични табли, малцинството се обидува да го одржи јазикот и неговата употреба.

„Платдојч“, дијалект од северот – јазик на морепловците

„Платдојч“, или дијалектот од северот, бил јазикот на морепловците. Здружението на трговците морепловци го користел овој јазик за меѓусебните договори. Од 1230 до 1600 година сите трговци во северна Германија, на крајбрежјето на Балтичко и Северно Море, меѓу Лондон, Берген и Новгород, со своите трговски партнери зборувале платдојч.

Денес јазикот се користи пред сѐ во семејството, меѓу пријатели и познати. Регионално постојат јазични разлики. Во регионот каде што се зборува платдојч, активно со јазикот се служат 16% од населението, а посебно е распространета употребата меѓу постарите генерации и во руралните средини.

Јазикот се предава на училиште и во градинките се играат игри и се учат песнички на платдојч и така тој се пренесува и на следните генерации. Јазикот се зема предвид при едуцирањето на наставен кадар, а на повеќе универзитети има научноистражувачки проекти поврзани со платдојч./www.dw.com/mk

The post Во Германија седум регионални и малцински јазици се под посебна заштита appeared first on Македонски весник Илинден -.

Претседателот на Република Македонија 2009-2019, д-р Ѓорге Иванов, учествува на 10. Глобален Баку форум во Азербејџан во периодот 9-12 март 2023 година. Јубилејниот десетти Глобален Баку форум се одржува на тема „Светот денес: предизвици и надежи“ и беше свечено отворен со обраќањето на Претседателот на Република Азербејџан Илхам Алијев.

The post Поранешниот претседател Иванов учествува на 10. Глобален Баку форум во Азербејџан appeared first on Македонски весник Илинден -.

Централна изборна комисија го отфрли барањето и не го регистрира за учество на локалните избори крилото на опозициската Демократска партија, предводено од Сали Бериша.

И делот на партијата предводен од Енкелед Алибеај сеуште не е регистриран иако судот одлучи дека ним им припаѓаат печатот и логото на партијата.

Комисијата му ја врати документацијата на Алибеај, кој е вршител на должноста претседател откако Љуљзим Баша пред една година си поднесе оставка.

Имено, комисијата, како што образложува,  бара пријавата да биде потпишана од  Баша, затоа што во судскиот регистар сеуште фигурира како прв човек на партијата.

Веднаш по отфрлање на пријавата од страна на ЦИК  Бериша достави приговор до Комисијата за поплаки и санкции која е компетентен  орган за разгледување и определување санкции за кршење на изборниот законик.

Од друга страна Алибеај документацијата повторно ја достави до ЦИК со образложение дека по оставката на Баша тој е избран од партијата.

Според медиумите пак и покрај тоа што се доведува во прашање учеството на партијата на изборите Баша сеуште не се огласил.

За изборите што ќе се одржат на 14 мај регистрирани се педесетина политички партии меѓу нив Социјалистичката на Еди Рама, Партијата на слободата на Илир Мета, како и партиите на македонското и грчкото малцинство.

Минатите избори ги бојкотираше здружената опозиција предводена од Баша, па од 61 општина дури во 60 градоначалници беа избрани кандидати на Социјалистичката партија а само во Финиќ од грчката партија МЕГА”.

The post ЦИК не го регистрира Бериша за учество на локалните избори, на Алибеај документите вратени appeared first on Македонски весник Илинден -.

Музичката група со потекло од Гора издаде песна посветена на емиграцијата на Македонците од областа Гора во Албанија, песната е насловена “Врати се”. Текстот на песната го напиша Шуаип Мемишај, музика Горан Борјан (Рамче), пее Фатмир Красниќи.

The post Песната “Врати се” посветена на Македонците од областа Гора (ВИДЕО) appeared first on Македонски весник Илинден -.

Васил Папа (1949-2015), Македонец од село Туминец, Мала Преспа, работел како рибар, па после и како капетан на рибарски брод во рибарското стопанство во Мала Преспа.

Во 1987 година Васил Папа заедно со својот сонародник Леко Вурмо се враќаат ноќе од Пустец за Туминец низ Преспанското Езеро со рибарскиот брод “Преспа”, кој бил од дрвена конструкција. И двајцата биле уморни и заспиваат и бродот влегува во водите на Преспанското Езеро што се под Грција. Во последен момент пред бродот да удри во карпите на брегот од Езерото, Васил се буди и успева да го сврти бродот и удира странично во карпите со што бродот е сериозно оштетен. Со водни пумпи ја црпат водата и со крајни маки се враќаат назад во Албанија. Бродот има сериозни оштетувања и не може да се поправи. Албанските власти отвораат истрага под сомнение дека сакаат да бегаат од Албанија и на крај се ослободуваат од обвинението.

Во 1988 година, рибарското стопанство го праќа Васил Папа во пристаништето во Драч, каде ќе се изработеше нов рибарски брод за рибарското стопанство во Преспа. Една година се изработува бродот во Драч и Васил за овој период ја надгледува изработката на бродот и само три пати доаѓа да ја види фамилијата во Туминец. Откога се изградил рибарскиот брод, Васил без да земе дозвола од надлежните го именува бродот “Гоце Делчев” и така го запишуваат во Драч. Во 1988 година се уште беше комунистичкиот режим во Албанија и за овој гест Васил можеше лесно да заврши во затвор.

Во 2011 година, во Туминец, во селската кафана, пред повеќе присутни Македонци, Васил Папа ни ја раскажуваше целата случка како го именувал рибарскиот брод “Гоце Делчев”, кој 20 години пловеше во Преспанското Езеро.

На еден начин, таков ми рекоа, пулеф еден футбол, Југославија играше, некој фудбалер. Јас му реков, Македонец. Нема Македонци. Како нема? И, јас ја извадив личната карта албанска (во албанските лични карти во комунистичкиот период во Албанија пишуваше националност Македонец за Македонците во Преспа). Еве, Енвер ми ја даде. На моментот ми дојде инџињерот за името. Што име ќе пишиш? Јас му велам, не сам оден до таму. Директорот од кантиерот Дурус (Драч) са познававме од време уште во марината и му велам, не сам оден бе другар да земам мислење од градоначалникот на Корча. Ами убо рече, добро, ќе ја средиш работата ти, рече на тоа што се познаваме. Излегов Гоце Делчев. Што е Гоце Делчев? Ова ќе ви ја кажам накусо. Што е? Аре пиши му велам. И му написав јас латински Гоце Делчев. Дојдов во Корча, ми излезе директорот Лади. Ти, рече, за затвор си. Затвор ќе влезам, му велам, што е затвор? Остана името Преспа, Гоце Делчев. Ќе беше бригада “Зија Камбо” и некое име “Асан Исени”. Затоа, порачка од мене. Са во години. Да оставите и вие весија дека кога да се родит. Затоа ви го реков тува накусо. На сто години се рождат еден Македонец да е за Македонија. А сите Македонци сме. Ама кој са бијет да разбериме.

Сите Македонци сме. Аме еден ќе речи јас Македонец сум, утре Србин. Знејте то. Не Србин, не Грчин, не Булгарин, не Турчин, не Албанец. Каде да одиш, знејте, држејте са за нација и за права ваши. Ова е вистина. Море и посиромашко ќе поминиме. И критично. И дома, сите сме свесни што наеднаш сите нешта неможи да ги добиеш, – изјави Васил Папа во 2011 година.

https://www.youtube.com/watch?v=X1ss6Rg2nRU&t=23s

На 21 ноември 2015 година, Васил Папа почина како чесен и голем македонски патриот, оставајќи аманет на Македонците во Мала Преспа да си го чуват својот македонски идентитет.

По распадот на комунистичкиот систем на Енвер Хоџа и појавата на демократските процеси, Македонците од Албанија се организираат во културни, општествени и политички организаци и името на Гоце Делчев станува симбол на борбата за човекови права на Македонците од Албанија./Васил Стерјовски

The post Рибарскиот брод “Гоце Делчев” на брегот на Преспанското Езеро во село Туминец, Мала Преспа appeared first on Македонски весник Илинден -.

The post Николоски од Брисел како дел од Европскиот избор на 40 највлијателни личности под 40 години (ВИДЕО) appeared first on Македонски весник Илинден -.

По успешното завршување на фазата на имплементација, пловечката фотоволтаична централа во Елбасан започна со работа. Првата пловечка централа во Албанија произведува струја од обновлива енергија кој се внесува во албанската енергетска мрежа. Централата се наоѓа во акумулацијата Бања, каде што норвешката компанија Статкрафт управува со хидроцентралата Бања, која има инсталирана моќност од 72 MW. Инвестицијата на Статкрафт во Пловечката фотоволтаична централа Бања е иновативен проект за истражување и развој со инсталирана моќност од 2 MWh и планирано годишно производство од околу 2,6 GWh, објави компанијата.

Пловечкиот соларен систем вклучува инсталирање фотоволтаични панели на водна површина, како езеро или море, или на хидроелектричен резервоар, како што е случајот со овој проект. Фабриката се состои од четири поединечни пловечки единици и секоја единица има површина од приближно 4.000 м2 и има над 1.500 фотоволтаични панели.

Оваа пловечка фотоволтаична технологија е развиена од норвешката компанија Ocean Sun и имплементирана со албанската компанија Доко. Покрај производството на обновлива енергија, овој истражувачки и развоен проект ќе послужи и како основа за учење и оценување на потенцијалните придобивки од оваа технологија.

„Статкрафт силно верува дека иднината на енергијата ќе се заснова на обновливите извори на енергија. Ја завршивме фазата на имплементација на пловечката фотоволтаична централа Бања, иновативен проект за истражување и развој кој може да придонесе за развој на обновливите извори на енергија. Врз основа на потенцијалот на обновливата енергија во Албанија, веруваме дека земјата може да игра клучна улога како иноватор за обновлива енергија во регионот“ – изјави Симен Бреин, потпретседател на Statkraft за Европа.

„Завршувањето на фазата на имплементација на овој проект за истражување и развој претставува уште едно достигнување за Statkraft во Албанија. Овој проект е реализиран во тесна соработка со албанските власти. „Статкрафт“ е најголемиот приватен инвеститор во Албанија во обновливи извори на енергија со хидроцентралите Бања и Моглица и во моментов ги разгледуваме можностите за понатамошна оптимизација на овие средства за обновлива енергија“, изјави Ригела Гегприфти, генерален директор на Статкрафт во Албанија.

Статкрафт е присутен во Албанија од 2007 година. Албанија е една од земјите со најголем процент на производство на обновлива енергија во Југоисточна Европа. Хидроенергијата го сочинува најголемиот дел од производството на енергија во Албанија, со околу 95 отсто од инсталираната моќност. Покрај тоа, Албанија е меѓу првите земји во Европа по бројот на сончеви часови годишно, што претставува важен потенцијал за добивање соларна енергија и најдобро одговара на постојниот хидроенергетски капацитет.

The post Заврши изградбата на првата пловечка фотоволтаична централа во Албанија appeared first on Македонски весник Илинден -.

Седум луѓе се убиени, а повеќе од 20 се повредени, во масовно пукање вечерва во храм на Јеховини сведоци во Хамбург. Според германските медиуми напаѓачите го напуштиле местото по пукањето и се вдале во бегство.

На граѓаните што живеат во околните згради им е наредено да не ги напуштаат, а полицијата порача да се избегнува овој реон.

„Веднаш заослнете се во зградите. Во моментов е голема полициска акција. Ги истражуваме околностите околу пукањето и наскоро ќе дадеме повеќе информации. Користете телефон само во итни и екстремни случаи за да не дојде до пад на телефонскиот сообраќај“, порача полицијата. Веднаш потоа почна големата полициска акција за потрага на напаѓачите и спасување на жртвите.

The post Масакр во Хамбург седум лица убиени во храм на Јеховини сведоци (ВИДЕО) appeared first on Македонски весник Илинден -.